Аршин
Аршин (турски: arşın) — стара антропоморфна мера за должина. Истиот бил употребуван во градежништвото, но и во други области од секојдневниот живот (трговија, занаетчиството, итн.).
Потекло на поимот уреди
Поимот „аршин“ поттекнува од службениот јазик на Отоманското Царство сличен на персиското ареш.[1] Аршинот се среќава и како „зира“, „ѓира“ или „турски лакот“.
Историја уреди
Аршинот како мерка за должина се јавува за првпат кај Турците Османлии. Настанат е во моментот на експанзија на исламскиот свет како резултат на потребата за развивање на одделна единица мерка. Оваа мерка се применува на широко подрачје со различни општествено-економски и политички уредувања и во долг временски распон од неколку векови. Аршинот се среќава во средна и источна Европа, северна Африка, па сè до крајбрежјето на Црното Море и Индискиот Океан. Најстарите записи кои сведочат за примената на аршинот во блискиот регион, под името „зира“, се наоѓаат во вакуфнамето на Иса-бег Исаковиќ во Сараево од 1462 година. Аршинот станува официјална државна мерка на територијата на Македонија со доаѓањето на Турците Османлии на оваа територија и се користи сè до Балканските војни.[2]
Особености уреди
Големината на овој елемент на антропоморфниот мерен систем е одредена со растојанието помеѓу рамениот зглоб на раката до врвот на средниот прст на испружената рака (помеѓу 65 и 75 сантиметри).[2] Во официјалниот турски мерен систем бил рамен на две стапки или 24 прста.[1]
Во 19 век, во Македонија бил употребуван во три варијанти:[1]
- градежничкиот или дулѓерскиот аршин и тој имал 75,8 сантиметри
- трговскиот или чаршискиот за мерење на обични ткаенини имал 68 сантиметри и
- терзискиот (ендазе), употребуван од кројачите и абаџиите и тој имал 65 сантиметри
Аршинот бил од дрво или од метал, при што дрвените аршини ги изработувале самите мајстори.[2] Оваа мерка била употребувана дури и по воведувањето на метричкиот систем за мерење во Македонија.[1]
Преносно значење уреди
Мери со различен аршин - за иста работа суди различно, различно се однесува кон луѓето, субјективно ги оценува нивните постапки[2].
Поврзано уреди
Наводи уреди
Литература уреди
- Хаџиева Алексиевска, Јасмина (Студентски збор, Скопје, 1985) „Мерки, антропоморфност и модуларни пропорции кај старата македонска куќа“