Јатка (храна)
Во кујната, јатките се суви, плодови за јадење или семиња кои обично, но не секогаш, имаат голема содржина на маснотии.
Во кујната има многу помалку строго и постаро значење на зборот отколку тесното значење на јатката во ботаниката; терминот се применува на многу семиња кои не се ботанички јатки. Секое големо, масно јадро кое се наоѓа во лушпа и се користи во храната, обично се нарекува јатка. Тие често се користат во правењето јаткасти путери, паста од јатки и масло.
Јатките се важен извор на хранливи материи и за луѓето и за дивиот свет.[1] Бидејќи јатките општо имаат висока содржина на масло, тие се многу ценет извор на храна и енергија. Многу семиња се јадат од луѓето и се користат при готвење, се јадат сурови, никнувани или печени како закуска или се притискаат за масло што се користи во готвење и козметика.
Јатките што се користат за храна, без разлика дали се вистинска јатка или не, се едни од најчестите алергени за храна.[1][2]
Некои овошја и семиња кои не ја исполнуваат ботаничката дефиниција, но се јатки во кулинарска смисла и се:[1]
- Бадемите се јадливи семиња на коштунски овошја - површинскиот слој е отстранет при берење.
- Бразилскиот орев е семе од капсула.
- Индискиот орев (се користи за масло) е семе.
- Кашуто е семето[3] на коштунското овошје со превдокарпот.
- Чилеански лешник или гевуина.
- Макадамија е кремасто бело јадро од овошје од влакнест тип.
- Малабарски костен.
- Монгонгонска јатка.
- Кикириката е семе и е овошје од типот мешункаст зеленчук (од семејството бобови).
- Пекан е семе на овошје од црница.
- Пиливиот орев е семе на тропското дрво Canarium ovatum кое расте на Филипините, Индонезија и Папуа Нова Гвинеја.
- Борова јатка е семе на неколку видови бор ( иглолисни дрвја).
- Ф’стак е делумно дехицентно семе на коштуница со тенко лушпа.
- Орев ( Југланс ) е семе на коштунско овошје.
- Јехебска јатка е семе на пустинска грмушка, Cordeauxia edulis.
Истражување уреди
Јаткастите плодови се под прелиминарни истражувања за да се процени дали нивната потрошувачка може да го намали ризикот за некои болести, како што се кардиоваскуларни болести и рак.[1][4] Преглед од 2014 година посочува дека консумирањето на една или повеќе порции ореви или путер од кикирики дневно може да го намали ризикот од исхемично срцево заболување, целокупно кардиоваскуларно заболување, мозочен удар кај жени и смртност од сите причини.[5]
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Nuts“. Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis, OR. 1 септември 2018. Посетено на 7 јануари 2021.
- ↑ „Common Food Allergens“. Food Allergy & Anaphylaxis Network. Архивирано од изворникот на 2007-06-13. Посетено на 2007-06-24.
- ↑ Lina Sequeira. Certificate Biology 3. East African Publishers. стр. 130–. ISBN 978-9966-25-331-6. Посетено на 7 јануари 2021.
- ↑ Aune, D; Keum, N; Giovannucci, E; Fadnes, LT; Boffetta, P; Greenwood, DC; Tonstad, S; Vatten, LJ; Riboli, E (5 December 2016). „Nut consumption and risk of cardiovascular disease, total cancer, all-cause and cause-specific mortality: a systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies“. BMC Medicine. 14 (1): 207. doi:10.1186/s12916-016-0730-3. PMC 5137221. PMID 27916000.
- ↑ Luo, C; Zhang, Y; Ding, Y; Shan, Z; Chen, S; Yu, M; Hu, FB; Liu, L (July 2014). „Nut consumption and risk of type 2 diabetes, cardiovascular disease, and all-cause mortality: a systematic review and meta-analysis“. American Journal of Clinical Nutrition. 100 (1): 256–69. doi:10.3945/ajcn.113.076109. PMID 24847854.