Чипевјански јазик

Чипевјански јазик или дене сулине (ᑌᓀᓱᒼᕄᓀ, Dëne Sųłiné) — јазик од северноатабасканското семејство што го говорат Чипевјанците во средна Канада. Има преку 11.000 говорници во Канада, претежно во Саскачеван, Алберта и Северозападните Територии,[1] но важи за службен јазик само во Северозападните Територии, заедно со уште 8 домородни јазици: кри, кучешкобочниот, гвичинскиот, инуктитут, инуинактун, инувиалуктун, севернослејвискиот и јужнослејвискиот.[2]

Чипевјански
дене сулине
ᑌᓀᓱᒼᕄᓀ Dëne Sųłiné
Застапен воКанада
Подрачјесеверна Алберта, Саскачеван, Манитоба; јужни Северозападни Територии и Нунавут
НародЧипевјанци
Говорници11.900  (2006)[1]
Јазично семејство
Јазични кодови
ISO 639-2chp
ISO 639-3chp

Гласови

уреди

Согласки

уреди

Јазикот има 39 согласки:

  Bilabial Меѓу-
забни
Забни Задно-
венечни
Задно-
венечни
/Ресични
Гласилни
средни странични прости уснени
Носни m m   n n          
Избувни прости b p   d t     g k gw  
приздивни     t     k kw kʷʰ  
исфрлени         kwʼ kʼʷ ɂ ʔ
Слеани прости   ddh dz ts dl j      
приздивни   tth tθʰ ts tsʰ tɬʰ ch tʃʰ      
исфрлени   tthʼ tθʼ tsʼ tsʼ tłʼ tɬʼ chʼ tʃʼ      
Струјни безвучни   th θ s s ł ɬ sh ʃ hh χ hhw χʷ h h
звучни   dh ð z z l ɮ zh ʒ gh ʁ ghw ʁʷ  
Трепетни     r r          

„Задновенечните“ струјни согласки се всушност ресични.

Самогласки

уреди

Чипевјанскиот има 6 вида на самогласки.

  Предни Средни Задни
Затворени i i   u u
Полузатворени ë/e e   o o
Полуотворени e ɛ    
Отворени   a a  

Највеќето самогласки можат да бидат

Поради тоа, чиевјанскиот има 18 фонемски самогласки:

  Предна Средна Задна
кратки долги кратки долги кратки долги
Затворени устени i     u
носни ĩ ĩː     ũ ũː
Полузатворени e       o  
Полуотворени устени ɛ ɛː        
носни ɛ̃ ɛ̃ː        
Отворени устени     a    
носни     ã ãː    

Јазикот има и 9 устени и носни дифтонзи од обликот самогласка + /j/.

  Предни Средни Задни
устени носни устени носни устени носни
Затворени         uj ũj
Средни ej ẽj əj   oj õj
Отворени     aj ãj    

Јазикот има два тона:

  • висок
  • низок

Поврзано

уреди

Наводи

уреди

Надворешни врски

уреди

Bibliography

уреди
  • Cook, Eung-Do. (2004). A Grammar of Dëne Sųłiné (Chipewyan). Algonquian and Iroquoian Linguistics - Special Athabaskan Number, Memoir 17. Winnipeg: Algonquian and Iroquoian Linguistics. ISBN 0-921064-17-9.
  • Cook, Eung-Do. 2006. "The Patterns of Consonantal Acquisition and Change in Chipewyan (Dene Suline)". International Journal of American Linguistics. 72, no. 2: 236.
  • De Reuse, Willem. 2006. "A Grammar of Dene Suline (Chipewyan) (Cook)". International Journal of American Linguistics. 72, no. 4: 535.
  • Elford, Leon W. Dene sųłiné yati ditł'ísé = Dene sųłiné reader. Prince Albert, SK: Northern Canada Mission Distributors, 2001. ISBN 1-896968-28-7
  • Gessner, S. 2005. "Properties of Tone in Dene Suline". Amsterdam Studies in the Theory and History of Linguistic Science. Series IV, Current Issues in Linguistic Theory. 269: 229-248.
  • Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the World (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
  • Li, Fang-Kuei. (1946). Chipewyan. In C. Osgood & H. Hoijer (Eds.), Linguistic Structures of Native America (pp. 398–423). New York: The Viking Fund Publications in Anthropology (No. 6). (Reprinted 1963, 1965, 1967, & 1971, New York: Johnson Reprint Corp.).