Харолд Годвинсон
Харолд Годвинсон ( ок. 1022 – 14 октомври 1066 година), наречен и Харолд II, бил последниот крунисан англосаксонски Крал на Англија. Харолд владеел од 6 јануари 1066 година [1] до неговата смрт во битката кај Хестингс, каде се борел против норманските напаѓачи предводени од Вилијам Освојувачот за време на норманското освојување на Англија. Со неговата смрт завршил и периодот на англосаксонско владеење со Англија.
| Харолд Годвинсон | |
|---|---|
.jpg) Харолд Годвинсон на тапесеријата од Баје | |
| Крал на Англија | |
| На престол | 5 јануари – 14 октомври 1066 |
| Крунисување | 6 јануари 1066 |
| Претходник | Едвард Исповедникот |
| Наследник |
|
| Роден(а) | ок. 1022 Весекс, Англија |
| Починал(а) | 14 октомври 1066 (на возраст од околу 44 години) во близина на ридот Сенлак, Сасекс, Англија |
| Почивалиште | Волтамската опатија, Есекс или во Бошам, Сасекс (се спори) |
| Сопружник |
|
| Деца |
|
| Династија | Годвин |
| Татко | Годвин, Ерл од Весекс |
| Мајка | Гита Торкелсдотир |
Харолд Годвинсон бил член на истакнато англосаксонско семејство со врски со Кнут Велики. По смртта на неговиот татко, Годвин, тој станал моќен гроф во Англија. Англискиот крал Едвард Исповедникот (негов зет за сестра) умрел на 5 јануари 1066 година без да остави наследник. Витенаџмот го избрал Харолд за негов наследник; тој најверојатно бил првиот англиски монарх кој бил крунисан во Вестминстерската опатија. Кон крајот на септември, успешно ја одбил инвазијата на претендентот за англиската круна, Харалд Хардрада од Норвешка, во Јорк. Потоа со својата војска се упатил на југ за да се соочи со Вилијам Освојувачот во Хестингс две недели подоцна.
Семејно стебло уреди
Харолд е роден како втор син на Годвин ( ок. 1001-1053 ), моќен гроф од Весекс и Гита Торкелсдотир.[2] Таткото на Харолд Годвин бил еден од најмоќните луѓе во тоа време и де факто владетел со Англија за време на првиот период од владеењето на Едвард Исповедникот, кој бил во брак со неговата ќерка Едит.[3] Харолд имал околу 25 години во 1045 година, што значи дека е роден околу 1020 година.[4]
Моќен благородник уреди
Едит се омажила за Едвард на 23 јануари 1045 година и околу тоа време Харолд станал Ерл од Источна Англија. Свејн, постариот брат на Харолд, бил именуван за гроф во 1043 година [5]
Постариот брат на Харолд, Свејн, бил прогонет во 1047 година, откако ја киднапирал игуманијата на Леоминстер. Земјата на Свејн била поделена помеѓу Харолд и братучед му, Беорн.[6]
Семејството Годвин до 1050 година имало многу големо влијание и моќ. Самиот Годвин бил Ерл од Весекс и ја контролирал цела Јужна Англија од Кент до Корнвол. Кралот Едвард, бил загрижен поради својата зависност од ова семејство. Во 1051 година му се пружила можност да се справи со ова семејство. Имено во Довер, кој бил дел од грофовијата Весекс, биле убиени витези од свитата на грофот Евстахиј II од Булоњ, кој бил во посета на кралот. Едвард му наредил на Годвин да ги казни луѓето од Довер, но тој го одбил тоа, што значело раскинување на врските со кралот.
До 1 септември 1051 година, Годвин и неговите синови собрале војска која се приближила до Глостер, каде што во тоа време се наоѓал кралот, и побарале да има сослушување за инцидентот во Довер и да се отфрлат обвиненијата за предавство. Во меѓувреме, повикувајќи се на светото право на англосаксонските кралеви, Едвард објавил свикување на сите територии од земјата во кралската војска. Поради ова Годвин загубил значителен дел од своите воени сили. Плашејќи се за својот живот, Годвин не се појавил на состанокот на Витенаџмот и со своето семејство побегнал од земјата. Едвард ја отфрлил Едит и ја испратил во женски манастир. Годвин умрел во 1053 година, а Харолд го наследил како гроф од Весекс (јужната третина од Англија). Кралот сè повеќе се повлекувал од активното управување со земјата и станал посветен на верата, а Харолд ја презел контролата врз земјата. Ова веројатно го направил најмоќна личност во Англија по кралот.[7]
Во 1055 година Харолд го одбил нападот на Велшаните, кои го запалиле Херефорд и да ги натера да ја признаат врховната власт на англискиот крал. Харолд, исто така, станал гроф од Херефорд во 1058 година, и станал главен противник на растечкото норманско влијание во Англија поради нивната блискост со Едвард Исповедникот, кој поминал повеќе од 25 години во егзил во Нормандија. Тој водел серија успешни борби (1062–63) против Графид ап Ливелин од Гвинед, кралот на Велс. Овој конфликт завршил со пораз и смрт на Груфид во 1063 година [8]
Харолд во северна Франција уреди
Во 1064 година, Харолд имал бродолом во близина на Понтие. Тој бил заробен од грофот Гај I од Понтие, а потоа бил одведен како заложник во замокот на грофот во Борен. Тој бил спасен од норманскиот војвода Вилијам, на кого за возврат морал да се заколне на верност и да го признае како легитимен наследник на англиската круна. Вилијам, пак на Харолд му дал оружје и го прогласил за витез. По смртта на Едвард, Норманите побрзале да истакнат дека при прифаќањето на круната на Англија, Харолд ја прекршил оваа наводна заклетва. [9]
Во 1065 година, избувнал бунт против неговиот брат Тостиг, грофот од Нортумбрија. Бунтот бил поддржан и од Едвин, Ерл од Мерсија, а бунтот се проширил во централна Англија. Харолд бил принуден да го признае братот на Едвин, Моркар како гроф од Нортамбрија, и го протерал Тостиг од Англија. Тостиг се засолнал кај неговиот зет, грофот Болдвин од Фландрија, непријателот на Харолд и стапил во сојуз со кралот Харалд Хардрада од Норвешка. [1]
Владеење уреди
Кон крајот на 1065 година, кралот Едвард Исповедникот паднал во кома и не кажал кој треба да го наследи како крал. Умрел на 5 јануари 1066 година. Витанците се состанале следниот ден, и го одредиле Харолд за наследник, и бил крунисан на 6 јануари, најверојатно во Вестминстерската опатија, иако нема докази од тоа време што го потврдува тоа.[10]
На почетокот од јануари 1066 година, кога слушнал за крунисувањето на Харолд, војводата Вилијам II од Нормандија ги започнал плановите за инвазија на Англија. Вилијам на почетокот немал поддршка за инвазијата, но откако тврдел дека Харолд се заколнал над светите мошти дека ќе го поддржи како иден крал на Англија по бродоломот во Понтје, Вилијам го добил благословот на црквата и благородниците. Во пресрет на инвазијата, Харолд ги собрал своите трупи на островот Вајт, но флотата на напаѓачите останала во своето пристаниште скоро седум месеци. На 8 септември, Харолд ја распуштил својата војска и се вратил во Лондон. Истиот ден Харалд Хардрада од Норвешка, кој исто така претендирал на англиската круна, му се придружил на Тостиг и извршил инвазија во близина на устието на реката Тајн.
Армијата на Хардрада и Тостиг ги поразиле англиските грофови Едвин од Мерсија и Моркар од Нортамбрија во битката кај Фулфорд во близина на Јорк на 20 септември 1066 година. Хардрада го завзел Јорк, и со првенците од градот како заложници (на 24 септември) Норвежаните се преселиле до селцето Стемфорд Бриџ. Утрото на 25 септември, силите на Харолд стигнале во Јорк[11] и ги изненадиле Норвежаните, победувајќи ги во битката кај Стемфорд Бриџ. Харалд и Тостиг биле убиени во битката, а војската на Норвежаните била десеткувана. Меѓутоа, ова било скапа победа за Англичаните затоа што армијата на Харолд била ослабнета и далеку од Ламанш.[12]
Битката кај Хејстингс уреди
На 12 септември 1066 година, флотата на Вилијам отпловила од Нормандија. Неколку бродови потонале поради бури, па флотата да се засолнила во Сен Валери-сур-Сом и чекала поповолен ветар. На 27 септември норманската флота испловила за Англија, и следниот ден пристигнала во Певенси на брегот од Источен Сасекс.
Харолд, откако ги поразил својот брат Тостиг и Харалд Хардрада на север, оставил голем дел од својата армија таму и со остатокот од војската се упатил на југ за да се справи со норманската инвазија.[13] Иако Харолд се обидел да ги изненади Норманите, норманските извидници го најавиле пристигнувањето на Англичаните. Вилијам ја повел својата војска и напредувал кон непријателот.[14] Харолд зазел одбранбена позиција на врвот на ридот Сенлак на околу 9,7 км од тврдината на Вилијам во Хејстингс.[15]
Се смета дека бројката на англиски војници кај Хејстингс била помеѓу 7000 и 8000 војници.[16][17]
Битката започнала околу 9 часот на 14 октомври 1066 година и траела цел ден.[18] Иако армиите биле бројно еднакви, Вилијам имал и коњаница и пешадија во која имало и многу стрелци, а Харолд имал само пешадија со малку стрелци.[19] Англиските војници формирале штитен ѕид по сртот и на почетокот биле многу ефикасни, така што ја одбиле војската на Вилијам која претрпела големи загуби. Некои од бретонските трупи на Вилијам се испаничиле и побегнале, а некои од англиските војници ги бркале. Норманската коњаница потоа ги нападнала и ги убила трупите што ги бркале. Норманите трипати направиле лажно повлекување, за да ги искушат на Англичаните да почнат да ги бркаат за да може норманската коњаница да ги нападне.[20]
Смрт уреди
Пресуден настан била смртта на кралот Харолд, за која има повеќе верзии. Вилијам Џумигес тврдел дека Харолд бил убиен од војводата. Според други верзии Харолд умрел од раната откако бил застрелан во главата.[21] Други извори наведуваат дека никој не знае како умрел Харолд, бидејќи битката се одвивала многу блиску до кралот, а војниците не можеле да видат кој му го задал фаталниот удар.[22]
Смртта на Харолд го означува крајот на англосаксонскиот период, и е пресвртница во историјата на Англија и на цела Британија.
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 DeVries 1999.
- ↑ Walker Harold p. 10
- ↑ Walker Harold pp. 17–18
- ↑ Rex Harold p. 31.
- ↑ Barlow Edward the Confessor p. 74.
- ↑ Walker Harold p. 22
- ↑ Harold II (Godwineson) (c. 1020–1066), BBC History
- ↑ „Harold II“. Encyclopædia Britannica. Посетено на 21 January 2020.
- ↑ Freeman 1869.
- ↑ “Westminster Abbey Official site – Coronations”
- ↑ Marren 1066 pp. 74–75
- ↑ Walker Harold pp. 158–165
- ↑ Carpenter Struggle for Mastery p. 72
- ↑ Lawson Battle of Hastings pp. 180–182
- ↑ Marren 1066 pp. 99–100
- ↑ Gravett Hastings pp. 28–34
- ↑ Marren 1066 p. 105
- ↑ Huscroft Norman Conquest p. 126
- ↑ Carpenter Struggle for Mastery p. 73
- ↑ Huscroft Norman Conquest pp. 127–128
- ↑ Huscroft Norman Conquest p. 129
- ↑ Marren 1066 p. 137
Извори уреди
- Barlow, Frank (1970). Edward the Confessor. Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 9780520016712.
- Barlow, Frank (1988). The Feudal Kingdom of England 1042–1216 (Fourth. изд.). New York: Longman. ISBN 0-582-49504-0.
- Barlow, Frank (2013). The Godwins: The Rise and Fall of a Noble Dynasty. Abingdon: Routledge. ISBN 9780582784406.
- Bartlett, Thomas; Jeffery, Keith (1997). A Military History of Ireland. Cambridge: University Press. ISBN 978-0-521-62989-8.
- Bernstein, David (1986). The Mystery of the Bayeux Tapestry. Univ of Chicago Pr. ISBN 0-226-04400-9.
- Brooks, N. P.; Walker, H. E. (1997). „The Authority and Interpretation of the Bayeux Tapestry“. Во Gameson, Richard (уред.). The Study of the Bayeux Tapestry. Boydell and Brewer. стр. 63–92. ISBN 0-85115-664-9.
- DeVries, Kelly (1999). The Norwegian Invasion of England in 1066. Woodbridge: Boydell. ISBN 9781843830276.
- Оксфордски речник на национални биографии (online. изд.). Oxford University Press. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: ref=harv (link) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .) - Foys, Martin (2010). „Pulling the Arrow Out: The Legend of Harold's Death and the Bayeux Tapestry“. Во Foys; Overbey, Karen Eileen; Terkla, Dan (уред.). Bayeux Tapestry: New Interpretations. Boydell and Brewer. стр. 158–75. ISBN 978-1-84383-470-0.
- Freeman, Edward Augustus (1869). The History of the Norman Conquest of England: The Reign of Harold and the Interregnum. New York: Macmillan.
- Freeman, Edward A. (1871). The History of the Norman Conquest of England: Its Causes and Its Results. Oxford: Clarendon Press.
- Fryde, E. B.; Greenway, D. E.; Porter, S.; Roy, I., уред. (2003). Handbook of British Chronology (3, reprinted. изд.). Cambridge: University Press. стр. 29. ISBN 0861931068.
- Howarth, David (1983). 1066: The Year of the Conquest. Penguin Books.
- Mason, Emma (2004). House of Godwine: The History of Dynasty. London: Hambledon & London. ISBN 1-85285-389-1.
- Оксфордски речник на национални биографии (online. изд.). Oxford University Press. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: ref=harv (link) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .) - Rex, Peter (2005). Harold II: The Doomed Saxon King. Stroud, UK: Tempus. ISBN 978-0-7394-7185-2.
- Round, J. H. (1885). . Во Stephen, Leslie (уред.). Dictionary of National Biography. 1. London: Smith, Elder & Co.
- Sturluson, Snorri (1966). King Harald's Saga. Baltimore, Maryland: Penguin Books.
- Walker, Ian (2000). Harold the Last Anglo-Saxon King. Gloucestershire: Wrens Park. ISBN 0-905778-46-4.
- William of Poitiers, Gesta Guillelmi II Ducis Normannorum, or "The Deeds of William II, Duke of the Normans". Quoted by David C. Douglas & George W. Greenaway (eds.), in: English Historical Documents 1042–1189, London, 1959.