Википедија

Тухол

село во Костурско, Егејска Македонија

Тухол или Тул (грчки: Πεύκος, Певкос или Πεύκο, Певко; до 1928 г. Τούχουλη, Тухули[2]) — село во Нестрамско, Егејска Македонија, денес во општината Нестрам во областа Западна Македонија, Грција.

Тухол
Γλυκονέρι
Тухол is located in Грција
Тухол
Тухол
Местоположба во областа
Тухол во рамките на Нестрам (општина)
Тухол
Местоположба на Тухол во Костурскиот округ и областа Западна Македонија
Координати: 40°23.22′N 20°57.11′E / 40.38700° СГШ; 20.95183° ИГД / 40.38700; 20.95183
ЗемјаГрција
ОбластЗападна Македонија
ОкругКостурски
ОпштинаНестрам
Општ. единицаНестрам
Надм. вис.&10000000000000980000000980 м
Население (2011)[1]
 • Вкупно18
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)
Мреж. местоpefkos.gr

Географија уреди

Селото се наоѓа областа Нестрамкол, на 40 км југозападно од Костур и на 15 км од Нестрам. Лежи на Тухолска Река, на надморска висина од 980 м[3] во северното подножие на планината Горуша.

Историја уреди

Во Отоманското Царство уреди

Тухол во подалечното минато било македонско село, напуштено во немирни времиња. Потоа тука се доселиле Грци Качауни.[3] Според месни преданија, во новиот облик селото е основано околу 1800 г. од Миц Дукас, мајстор градител од коничкото село Присојани, приморан да избега од Али-паша Јанински.[4][5] На местото се доселиле и други христијански семејства — Ризопулос, Цјулос, Киркопулос, Христопулос, Трандос, а во Горното Маало Законс, Лицос. Лингос се од Џумерка, Цјулос и Закос од Чамерија, Киркопулос, Ламбропулос, Апостолидис и Христопулос се од Арава, Горичко, Трандос се од Куцуфљани, а Лицос од Епир.[4]

Во месноста Чаир над Тухол се доселиле Албанци муслимани кои почнале да ги малтретираат жителите на Тухол. Околу 1870-1880 г. многу жители го напуштиле селото. Некои од Ризопулос прешле во Ланга и Витан (Костурско), Вратин (Кожанско) и Босклово (Епир).[4]

На крајот од XIX век Тухол било големо село во Костурската каза. Во статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. Тухол е заведен двапати: еднаш како село со 80 жители Македонци[6] и 120 Арнаути христијани[7] а другпат како село со 240 души Грци христијани.[8]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Тухул е чисто грчко село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 20 куќи.[9]

За време на Илинденското востание во Тухол влегла големата чета на Васил Чакаларов. Според неговиот четник Кирјак Шкуртов, селото имало 30 куќи на Грци христијани и 40 куќи на Албанци муслимани. Поради вооружениот отпор на месните муслимани, „турското“ маало е запалено.[10] Според Пандо Кљашев са изгорени се 15 „турски“ куќи.[11]

Целото христијанско население на Тухол било под врховенството на Цариградската патријаршија. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Тухол имало 100 жители Грци.[12]

Според грчка статистика во 1905 г. Тухол имал 294 жители.[13]

На почетокот на XX век во околината дејствувала албанска чета на Сали Бутка, кој собирал пари и добиток од Јановени, Пилкати, Слимница и Тухол.[4]

Според Георги Константинов Бистрицки Тухул пред Балканските војни има 30 грчки куќи,[14] а според Георги Христов и 1 влашка.[15]

Во Првата балканска војна уреди

За време на Првата балканска војна на 11 ноември 1912 г. грчката војска влегла во Костур, а турската се повлекла кон Горица (Корча). Во Тухол пристигнала 50-члена чета на чело со Димитрис Кордистас, со намера да ги опожари муслиманските села Чаир, Загар и Фуша и успеала да го запали Чаир. Меѓутоа, во Загар стасал Сали Бутка со двајцата синови и нивната чета од 200 души, настапил кон Чаир, а потоа кон Тухол. Грците христијани од Тухол пребегале во Нестрам, а Арванитите (православните Албанци) во Ревани. Дел од четата на Кордистас зазела позиции на височината Ај Танаси (Псилорахи) за да го брани Тухол. Бутка ја раздвоил четата на два дела — едната настапила кон Тухол по реката, а другата низ Кула - Дервент - Тодоро. Втората чета е пресретната од одред на на Јован Котронов (Јоанис Котронис) од Јановени и во борбата е убиен тој, заедно со уште тројца соработници. Албанците влегле во Тухол и почнале да ги палат куќите во Горното Маало; изгореќе куќите на Трандос и Киркопулос, како и четири арванитски куќи. На помош на селото дошла чета од Котелци на чело со Јотас Јоргос, која заедно со четниците на Ај Танаси ги истерала Албанците на Бутка. На 2 декември грчката армија ги разбила отоманските единици кај Смрдеш и V Дивизија почнала да напредува кон Шак. Капетаните Никола Белов и Суљо во Јановени се обиделе да му се спротистават на Бутка, но жителите на Јановени, Слимница и Пилкати избегале во Калевишта и Нестрам. Албанците од Видово влегле во Јановени и го опљачкале. Потоа жителите на албанските села Загар и Фуша пребегале во Ерсека, а грчката војска влегла во Тухол.[4]

Во Грција уреди

Во 1913 г. согласно Букурешкиот договор селото влегло во состав на Грција, кога населението броело 334 жители.[3] Истата година е изградена црквата „Св. Петка“. Во месноста Чаир (Ливади), на местото на уништеното албанско село во 1913 г. е подигната црквата „Живоносен Извор“.[16]

Во 1920 г. со пари на иселеници од Америка е построена училишна зграда.[5] Таа година во Тухол се попишани 334 жители.[3]

Во 1928 г. селото е преименувано во Певкос и во него живееле 372 лица.[3] За време на Граѓанската војна Тухол силно пострадал и неговите жители се намалиле на половина.[3] Многу од нив се доселиле во Мањак.[17]

Во 1953 г. кон атарот на Тухол се придодадени атарите на напуштените македонски села Слимница, Јановени и Пилкати.[3]

Месности во Тухол преименувани со службен указ на 5 мај 1969 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Цаг Караули[18] Τσάγκ Καραούλι Корифи Гулиу Κορυφὴ Γούλιου[19] врв на Грамошта (1.622 м), ЈИ над Линотопи[18]
Цаг Караули[18] Τσάγκ Καραούλι Корифи Барику Κορυφὴ Μπαρίκου[19] врв на Грамошта (1.632 м), ЈИ од Линотопи[18]
Порта Осман[18] Πόρτα Όσμὰν Дјавос Тагматарху Порти Διάβασις Ταγματάρχου Πόρτη[19] превој на Грамошта, З од Фуша, близу границата со Албанија[18]
Геркина[18] Γκερκίνα Геракина Γερακίνα[19] местност на Грамошта, Ј од Слимница, во ЈИ подножје на врвот Улца (1.202 м)[18]
Улца[18] Οὔλτσα Порос Πόρος[19] врв на Грамошта (1.622 м), Ј над Слимница[18]
Белца[18] Μπέλτσα Потамија Ποταμιά[19] месност по Десниот брег на Бистрица (Белица), СИ од Фуша, ЈЗ од Пилкати и Ј од Слимница[18]
Оторице[18] Οτορίτσε Станес Στάνες[19] врв на Грамошта (1.385 м), Ј над Јановени[18]
Мексово[18] Μέγοβο Месорахи Μεσοράχη[19] месност С од Пилкати и втора месност на Гал’мбица, СИ од Јановени[18]
Судика Σούντικα Ватилакос Βαθύλακος[19] река
Слепесумена[18] Σλεπεσούμενα Аденексо ῎Αδενέξω[19] врв на Гал’мбица, С над Јановени[18]
Гаци[18] Γκάτσι Каваларис Καβαλάρης[19] врв на Грамошта (1.301 м), З над Омотско[18]
Њасија[18] Νιάσια Гераки Γεράκι[19] врв на Горуша (1.386 м), СИ над Мирославци[18]
Монок[18] Μανάκι Скаломата Σκαλώματα[19] месност Ј од Тухол[18]
Чаир[18] Τσαΐρια Воскотопос Βοσκότοπος[19] месност, поранешно село, З над Тухол[18]
Крицес[18] Κριτσεές Критиес Κριθιές[19] месност на Горуша, ЈИ од Тухол[18]
Тухол[18] Τούχουλι Тихерон Τυχερόν[19] врв на Горуша, И над Тухол (1.517 м), ЈЗ над Дреново[18]
Коловози[18] Κολοβόζι Перасма Πέρασμα[19] шума на Грамошта, С од Тухол[18]
Стеничка[20] Τσάμ Ἀστένα Врахос Βράχος[19] врв на Гал’мбица (1.302 м), СИ над Омотско[18]
Колиби Зеленград[18] Καλύβια Σελενγράφ Каливија Амудес Καλύβια Αμμοῦδες[19] колиби под врвот Амуда (1.546 м) на Гал’мбица[18]

Население уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 470 264 209 45 29 33 78 18
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости уреди

Цркви

Личности уреди

  • Атанасиос Папаризос (Αθανάσιος Παπαρίζος) — андартски деец, агент од ІІІ ред[21]

Наводи уреди

  1. ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 45. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 „Η Ιστορία του Πεύκου“. Pefkos.gr. Посетено на 26 јануари 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Καστοριά – Νεστόριο – Νέα Κοτύλη – Παλιά Κοτύλη – Κυψέλη“. Ελλάδος Περιήγηση. Посетено на 20 јули 2022.
  6. ↑ Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  7. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 267. ISBN 954430424X.
  8. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 268. ISBN 954430424X.
  9. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 100.
  10. ↑ Дневници и спомени за Илинденско-Преображенското въстание. София: Издателство на Отечествения фронт. 1984. стр. 64–65.
  11. ↑ Освободителната борба въ Костурско (до 1904 г.). По спомени на Пандо Кляшевъ. Съобщава Л. Милетичъ. София: Материяли за историята на македонското освободително движение, Издава Македонскиятъ Наученъ Институтъ, Книга II, Печатница П. Глушковъ. 1925. стр. 134.
  12. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 182–183.
  13. ↑ Mapping Migration in Kastoria, Macedonia. Pefkos Архивирано на 26 јули 2007 г..
  14. ↑ Бистрицки (1919). Българско Костурско (PDF). Ксанти: Издава Костурското Благотворително Братство „Надежда“ в гр. Ксанти. Печатница и книжарница „Родопи“. стр. 8.
  15. ↑ Марков, Георги Христов (2002). Хрупищко (PDF). Хасково: Държавен архив - Хасково, Интерфейс. стр. 198. ISBN 954-90993-1-8.
  16. ↑ „Τα μοναστήρια της Καστοριάς (μέρος 1ο)“. Ιστορικά Καστοριάς. 14 декември 2010. Посетено на 30 јуни 2017.
  17. ↑ „Διοικητικά και πληθυσμιακά στοιχεία των οικισμών της Καστοριάς μετά την απελευθέρωση (μέρος 2ο): 1950 - 2015“. Ιστορικά Καστοριάς. 17 јуни 2015. Посетено на 9 јануари 2024.
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 18,14 18,15 18,16 18,17 18,18 18,19 18,20 18,21 18,22 18,23 18,24 18,25 18,26 18,27 18,28 18,29 18,30 18,31 18,32 18,33 18,34 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 19,14 19,15 19,16 19,17 19,18 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 266. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 79): 713. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  20. ↑ Νέζης, Νίκος (2010). Τα ελληνικά βουνά : γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 2. Ηπειρωτική Ελλάδα. Πελοπόννησος - Στερεά Ελλάδα - Θεσσαλία - Ήπειρος - Μακεδονία - Θράκη. Αθήνα: Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης : Κληροδότημα Αθ. Λευκαδίτη. стр. 364. ISBN 978-960-86676-6-2.
  21. ↑ Μιχαηλίδης, Ιάκωβος Δ., Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου (2008). Αφανείς γηγενείς μακεδονομάχοι (1903-1913) (PDF). Θεσσαλονίκη: University Studio Press. стр. 88. ISBN 978-960-12-1724-6.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Тухол&oldid=5176751“