Тополчани
- За истоимената поранешна општина, видете Општина Тополчани.
Тополчани — село во Општина Прилеп, во областа Пелагонија, во околината на градот Прилеп. До 2004 година, селото било административно седиште на поранешната истоимена општина, која била споена со Општина Прилеп.
Тополчани | |
Координати 41°13′42″N 21°25′53″E / 41.22833° СГШ; 21.43139° ИГД | |
Регион | Прилеп |
Општина | Прилеп |
Население | 310 жит. (поп. 2021)[1]
|
Пошт. бр. | 7512 |
Шифра на КО | 20103 |
Надм. вис. | 600 м |
Слава | Спасовден |
Тополчани на општинската карта Атарот на Тополчани во рамките на општината | |
Тополчани на Ризницата |
Потекло на името уреди
Според жителите, селото Тополчани најпрво се нарекувало Плочани бидејќи луѓето тука изработувале камени плочи кои ги продавале во Битола.[2] Ова занимање постоело до 1912 година. Од старото име Плочани настанало официјалното денешно име Тополчани.[2]
Географија и местоположба уреди
Селото се наоѓа во прилепскиот дел на областа Пелагонија, во јужниот дел на Прилепското Поле, од левата страна на Црна Река. Селото е издолжено во правец северозапад-југоисток. Во селото постојат четири маала: Горно, Степаноско, Долно и Илиоско Маало. Селото Тополчани е сместено во југозападниот дел на Општина Прилеп, низ него минува магистралниот пат А3, односно делницата Прилеп - Битола и во селото се наоѓа црквата „Вознесение Христово“. Тополчани е рамничарско село, расположено на надморска височина од 600 метри и од градот Прилеп е оддалечено околу 20 километри.
Историја уреди
Подрачјето на селото е населено уште од неолитот, за што сведочи наоѓалиштето Чука недалеку на југозапад.[3]
Првиот помен за Тополчани потекнува од првата половина на XVII век.[2] Се споменува дека ајдуците нападнале некој чифлик во ова село. Кон крајот на турското ропство во Тополчани постоеле три чифлици, чии сопственици биле Риза-бег, Усеин-ага, а името на третиот сопственик е заборавено.[2] Неговиот чифлик го купил некој христијанин од Прилеп. Овој чифлик се нарекувал Вукароски. По 1912 година, со купување и со аграрната реформа, земјата преминала во рацете на жителите.[2]
Во XIX век, Тополчани било село во Прилепската каза на Отоманското Царство.
Население уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Тополчани живееле 360 жители, сите Македонци.[4] Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 440 Македонци, патријаршисти.[5]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Тополчани е претставено како чисто македонско село во Прилепската каза на Битолскиот санџак со 55 куќи.[6]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 550 Македонци.[7]
Селото во 1961 година броело 929 жители, додека во 1994 година населението се намалило на 505 жители.
Според пописот од 2002 година, во селото Тополчани живееле 449 жители, сите Македонци.[8] Од нив 243 биле мажи, а 206 жени.[8]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 310 жители, од кои 297 Македонци, 2 Албанци, 1 останат и 10 лица без податоци.[9]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Население | 360 | 440 | 745 | 785 | 929 | 857 | 757 | 565 | 505 | 449 | 310 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]
Родови уреди
Епска народна песна од Тополчани изрецитирана на месниот прилепско-битолски дијалект | |
Проблеми со пуштањето? Помош. |
Тополчани е македонско православно село, родовите во селото се староседелски и доселенички.
- Староседелци: Степановци (10 к.), Илиовци (7 к.), Трпковци (6 к.), Шиклевци (5 к.), Шуплиновци (4 к.), Китевци (2 к.), Јандревци (5 к.) и Коруновци (2 к.). Родовите Јандревци и Коруновци се деленици од родот Трпковци.
- Доселеници: Калaмуковци (4 к.), Петанчевци (6 к.), Вузевци (3 к.), Јанчевци (3 к.), Радичовци (4 к.), Караџовци (2 к.), Станковци (2 к.), Бојковци (2 к.), Балабановци (4 к.) и Пројчевци (4 к.) доселени се однекаде; Чапкуновци (7 к.) доселени се од селото Лознани; Чагоровци (4 к.) доселени се од Чагор; Зацевци (2 к.) за нив се вели дека секаде скитале, доселени се од Лознани; Ѓоргијовци (3 к.) доселени се однекаде; Беговци (3 к.) и тие се доселени однекаде; Карабелевци (4 к.) потекнуваат од домазет кој дошол однекаде; Кожуваровци (2 к.) доселени се однекаде; Козаровци (1 к.) доселени се од Горно Алинци и Роглевци (2 к.) доселени се од Битола, а пред тоа живееле во други села.[2]
Општествени установи уреди
Самоуправа и политика уреди
Избирачко место уреди
Во селото постои избирачкото место бр. 1500 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на работнички универзитет.[14]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 320 гласачи.[15]
Културни и природни знаменитости уреди
- Археолошки наоѓалишта
- Крива Врба — населба од римско време
- Чука — населба и јами од неолитот и средниот век
- Џаферица — депо на монети од римско време
- Селиште — населба од непознат период
Редовни настани уреди
Личности уреди
- Ангелина Маркус — историчар и професор по филозофија
- Евгенија Шуплинова — поет, раскажувач и преведувач
Култура и спорт уреди
Иселеништво уреди
Наводи уреди
„Тополчани“ на Ризницата ? |
- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Ф. Трифуноски, Јован (1998). Битољско-прилепска котлина. Српска академија наука и уметности. стр. 137.
- ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 314. ISBN 9989-649-28-6.
- ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр.247.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 150-151.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 20.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ 8,0 8,1 Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.