Википедија

Сфигмоманометар

Сфигмоманометар или притисокомер — уред кој се користи за мерење на крвниот притисок, составен од манжетна на надувување за да се притисне и потоа ослободи артеријата под манжетната на контролиран начин, [1] и жива или анероиден манометар за мерење на притисокот. Рачни сфигмоманометри се користат со стетоскоп кога се користи аускултаторната техника.

Електронски притисокомер покажува резултат од мерење 138/73 mmHg
Аналоген притисокомер со манжетна за возрасни
Аналоген притисокомер со покажувач, пумпичка и вентил за воздухот
Клинички живин притисокомер
Клинички притисокомер WelchAllyn

Видови уреди

Во моментов се користат рачни и дигитални мерачи, со компромиси во точноста наспроти практичноста.

Рачни уреди

Потребен е стетоскоп за аускултација (види подолу). Рачните мерачи најдобро се користат од обучени практичари. Иако е можно да се добие основно само со палпација, ова го дава само систолниот притисок.

  • Живините сфигмоманометри се сметаат за златен стандард. Тие го означуваат притисокот со живин столб, која не бара рекалибрација.[2] Поради нивната точност, тие често се користат во клинички испитувања на лекови и во клинички проценки на пациенти со висок ризик, вклучително и бремени жени. Често употребуваниот живен сфигмоманометар монтиран на ѕид е исто така познат како бауманометар.[3]
  • Вообичаена употреба се анероидните сфигмоманометри (механички типови со бројчаник); тие може да бараат калибрациони проверки, за разлика од живините манометри. Анероидните сфигмоманометри се сметаат за побезбедни од живините сфигмоманометри, иако евтините се помалку прецизни.[4] Главна причина за отстапување од калибрацијата е механичкото мрзење. Анероидите монтирани на ѕидови или штандови не се подложни на овој конкретен проблем.

Дигитални уреди

Дигиталните мерачи користат осцилометриски мерења и електронски пресметки наместо аускултација. Тие можат да користат рачно или автоматско надувување, но и двата типа се електронски, лесни за ракување без обука и може да се користат во бучни средини. Тие го мерат систолниот и дијастолниот притисок со осцилометриска детекција, користејќи или деформабилни мембрани кои се мерат со употреба на диференцијален капацитет или диференцијална пиезоотпорност, и вклучуваат микропроцесор.[5] Го мерат средниот крвен притисок и брзината на пулсот, додека систолниот и дијастолниот притисок се добиваат со помала прецизност отколку со рачни мерачи,[6] исто така и калибрација е потребна.[7] [8] [9] Дигиталните осцилометриски монитори можеби не се препорачливи за некои пациенти, како што се оние со артериосклероза, аритмија, прееклампсија, pulsus alternans и pulsus paradoxus, бидејќи нивните пресметки може да не се корегираат за овие состојби,[10][11] и во овие случаи, аналоген сфигмоманометар се претпочита кога се користи од обучено лице.

Дигиталните инструменти може да користат манжетна поставена, според точноста [12] и обратен редослед на преносливост и практичност, околу надлактицата, зглобот или прстот. [13] Неодамна, група истражувачи од Државниот универзитет во Мичиген развиле уред базиран на паметни телефони кој користи осцилометрија за да го процени крвниот притисок.[14] [15] Употребениот осцилометриски метод на откривање дава отчитувања на крвниот притисок кои се разликуваат од оние што се одредуваат со аускултација и се разликуваат според многу фактори, како што се пулсниот притисок, отчукувањата на срцето и артериската вкочанетост,[16] иако се тврди дека некои инструменти ја мерат и артериската вкочанетост, а некои можат да детектираат неправилни отчукувања на срцето.

Функционирање уреди

 
Студент по медицина мери крвен притисок на брахијална артерија

Кај луѓето, манжетната обично се поставува непречено и цврсто околу надлактицата, на приближно иста вертикална висина како срцето додека субјектот седи со потпрена рака. Другите места на поставување на манжетната зависат од видот и може да вклучуваат перка или опашка. Неопходно е да се избере правилната големина на манжетната за пациентот. Премногу мала манжетна резултира со превисок притисок, додека преголемата манжетна резултира со премногу низок притисок. За клинички мерења вообичаено е да се измери притисокот на двете раце во првичните прегледи за да се утврди дали има значителна разлика во притисокот од едната рака до другата. Разлика од 10 mmHg може да биде знак за коарктација на аортата. Ако отчитувањата на двете раце се различни, при подоцнежните прегледи се врши мерење на раката која покажала повисок притисок.[17] Манжетната се надувува додека артеријата целосно не се запре.

Со рачен инструмент, слушајќи ја брахијалната артерија со стетоскоп, испитувачот полека го ослободува притисокот во манжетната со брзина од приближно 2 mmHg по отчукување на срцето. Како што паѓа притисокот во манжетните, се слуша звук на „замавнување“ или удирање (видете Звуци на Коротков) кога протокот на крв прво ќе започне повторно во артеријата. Притисокот со кој започнал овој звук се забележува и евидентира како систолен крвен притисок. Притисокот на манжетната дополнително се ослободува додека звукот веќе не може да се слуша. Ова се запишува како дијастолен крвен притисок . Во бучни средини каде што аускултацијата е невозможна (како што се сцените со кои често се среќаваме во медицината за итни случаи), систолниот крвен притисок може да се чита само со ослободување на притисокот додека не се палпира (чувствува) радијалниот пулс. Во ветеринарната медицина, аускултацијата ретко се користи, а палпација или визуелизација на пулсот дистално од сфигмоманометарот се користи за откривање на систолниот притисок.

Дигиталните инструменти користат манжетна која може да се постави, според инструментот, околу надлактицата, зглобот или прстот, во сите случаи подигната на иста висина како срцето. Тие ја надувуваат манжетната и постепено го намалуваат притисокот на ист начин како рачно мерач, а крвниот притисок го мерат со осцилометриска метода.[5]

 
Објаснување за тоа како се мери крвниот притисок врз основа на звуците Коротков

Значење уреди

Набљудувајќи го живиниот столб или покажувачот на анероидот, додека го ослободува воздушниот притисок со контролен вентил, операторот ги забележува вредностите на крвниот притисок во mmHg. Вршниот притисок во артериите за време на срцевиот циклус е систолниот притисок, а најнискиот притисок (во фазата на мирување на срцевиот циклус) е дијастолниот притисок. Во аускултаторната метода се користи стетоскоп, лесно нанесен над артеријата што се мери. Систолниот притисок (прва фаза) се идентификува со првиот од континуираните Короткови звуци. Дијастолниот притисок е идентификуван во моментот кога звуците на Коротков исчезнуваат (петта фаза).

Мерењето на крвниот притисок се врши при дијагноза и третман на хипертензија (висок крвен притисок) и во многу други здравствени сценарија.

Историја уреди

 
Француски сфигмоманометар користен за време на Првата светска војна

Сфигмоманометарот бил измислен од Самуел Зигфрид Карл Ритер фон Баш во 1881 година. [1] Шипионе Рива-Рочи вовел полесна верзија во 1896 година. Во 1901 година, пионерскиот неврохирург д-р Харви Кушинг донел пример на уредот на Рива-Рочи во САД, го модернизирал и го популаризирал во медицинската заедница. Дополнително подобрување дошло во 1905 година кога рускиот лекар Николај Коротков вклучил мерење на дијастолниот крвен притисок по неговото откритие за „звуците на Коротков“. Вилијам А. Баум го измислил брендот Бауманометар во 1916 година,[18] додека работел за Институтот за продолжување на животот кој врши осигурување и физичко вработување.[3] Во 1981 година, Доналд Нун ја измислил првата целосно автоматизирана манжетна за осцилометриски крвен притисок.[19]

Етимологија уреди

Зборот сфигмоманометар го користи комбинираниот облик на сфигмо- + манометар. Вклучените корени се следните: грчки σφυγμός сфигмос „пулс“, плус научниот поим манометар (од француски manomètre), односно „мерач на притисок“, и самиот кованица од μανός manos „тенок, редок“ и μέτρον метрон „мерка“.[20] [21]

Повеќето сфигмоманометри биле механички мерачи со копчиња или живини столбови, во поголемиот дел од 20 век. Од појавата на електронските медицински уреди, може да се применат и имиња како „метар“ и „монитор“, бидејќи уредите можат автоматски да го следат крвниот притисок на постојана основа.

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 Booth, J (1977). „A short history of blood pressure measurement“. Proceedings of the Royal Society of Medicine. 70 (11): 793–9. doi:10.1177/003591577707001112. PMC 1543468. PMID 341169.
  2. ↑ „Comparing Mercury and Aneroid Sphygmomanometers“. Sustainable Hospitals / Lowell Center for Sustainable Production. Sustainable Hospitals / Lowell Center for Sustainable Production. 2003. Посетено на 23 February 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Turning Mercury Into Solid Gold“. The New York Times. 2005-03-27. Посетено на 2018-07-05.
  4. ↑ Misrin, J. „Aneroid Sphygmomanometer: A Battle for Safer Blood Pressure Apparatus“. Архивирано од изворникот на 10 August 2015. Посетено на 27 February 2012.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Oscillometry, Explanation of oscillometric detection in Medical Electronics, N Townsend, p48-51“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-05-22. Посетено на 2022-12-27.
  6. ↑ „Oscillometric Method - Methods of Blood Pressure Measurement - Measurement of Blood PressureMethods of Blood Pressure Measurement -“. www.severehypertension.net. 22 December 2007. Посетено на 2017-04-13.
  7. ↑ Can we trust automatic sphygmomanometer validations? Turner MJ. Journal of Hypertension. 28(12), December 2010, pp. 2353–2356 doi:10.1097/HJH.0b013e32833e1011.
  8. ↑ Automated Sphygmomanometers Should Not Replace Manual Ones, Based on Current Evidence Martin J. Turner and Johan M. van Schalkwyk American Journal of Hypertension. 21(8), p. 845.
  9. ↑ Sphygmomanometer calibration--why, how and how often? Turner MJ1, Speechly C, Bignell N. Australian Family Physician. October 2007; 36(10):834-838.
  10. ↑ „Pulsus paradoxus“. Eur. Respir. J. 42 (6): 1696–705. 2013. doi:10.1183/09031936.00138912. PMID 23222878.
  11. ↑ „European Society of Hypertension recommendations for conventional, ambulatory and home blood pressure measurement“. J. Hypertens. 21 (5): 821–48. 2003. doi:10.1097/00004872-200305000-00001. PMID 12714851.
  12. ↑ Mourad, Adnan; Gillies, Alastair; Carney, Shane (2005). „Inaccuracy of wrist-cuff oscillometric blood pressure devices: an arm position artefact?“ (PDF). Clinical Methods and Pathophysiology. 10 (2): 67–71. doi:10.1097/00126097-200504000-00003. PMID 15812253.
  13. ↑ „Blutdruckmessgerät - Handgelenk - Blutdruckmessgerät - Test“ (германски). Blutdruckmessgeraet-vergleich-test.de. Посетено на 27 September 2016.
  14. ↑ Chandrasekhar, Anand (2018-03-07). „Smartphone-based blood pressure monitoring via the oscillometric finger-pressing method“. Science Translational Medicine (англиски). 10 (431): eaap8674. doi:10.1126/scitranslmed.aap8674. PMC 6039119. PMID 29515001.
  15. ↑ Chandrasekhar, Anand (2018-09-03). „An iPhone Application for Blood Pressure Monitoring via the Oscillometric Finger Pressing Method“. Scientific Reports (англиски). 8 (1): 13136. Bibcode:2018NatSR...813136C. doi:10.1038/s41598-018-31632-x. PMC 6120863. PMID 30177793.
  16. ↑ van Montfrans GA (2001). „Oscillometric blood pressure measurement: progress and problems“. Blood Press Monit. 6 (6): 287–90. doi:10.1097/00126097-200112000-00004. PMID 12055403.
  17. ↑ Fred, H. L. (2013). „Accurate Blood Pressure Measurements and the Other Arm“. Texas Heart Institute Journal. 40 (3): 217–219. PMC 3709227. PMID 23914007.
  18. ↑ U.S patent 1594039 Manometer
  19. ↑ Apparatus and method for measuring blood pressure
  20. ↑ Harper, Douglas. „sphygmomanometer“. Online Etymology Dictionary.
  21. ↑ Harper, Douglas. „manometer“. Online Etymology Dictionary.

Надворешни врски уреди

 

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сфигмоманометар&oldid=4912791“