Шпаргли
семејство растенија
Шпаргли (науч. Asparagaceae) — семејство цветни растенија во редот на шпаргловидните (Asparagales) во рамките на монокотиледоните.[1]
| Шпаргли | |
|---|---|
| |
| Шпаргла (Asparagus officinalis) во цут | |
| Научна класификација [ у ] | |
| Царство: | Растенија |
| клад: | Скриеносеменици |
| клад: | Монокотиледони |
| Ред: | Шпаргловидни |
| Семејство: | Шпаргли Juss.[1] |
| Родови | |
| Синоними | |
| |
Според претходните класификации, многу од видовите биле сместени во семејството на лилјаните (Liliaceae). Системот APG II од 2003 г. дава две можности: во поширока смисла, со седум претходно признаени семејства, или во потесна, со мошне малку родови (Asparagus и Hemiphylacus), но сепак со вкупно неколку стотици видови. Преработаниот систем APG III од 2009 г. ја допушта само пошироката смисла. Во исто време е објавен труд во кој се предлагаат седум потсемејства наместо првобитните семејства.[2]
Родови уреди
Семејството на шпарглите опфаќа 114 родови со вкупно околу 2.900 видови.[3] Освен ако не е поинаку наведено, долунаведениот азбучен список се води според родовите прифатени од Светскиот контролен список на избрани растителни семејства како семејство шпаргли (Asparagaceae, со синоними од истиот извор).[4] Наводите за потсемејствата се кон изворите што го поставаат родот во даденото потсемејство.
| Потсемејство | Род |
|---|---|
| Lomandroideae[5] | Acanthocarpus Lehm. |
| Agavoideae[6] | Agave L. |
| Scilloideae[7] | Albuca L. (понекогаш се вбројува во Ornithogalum[7]) |
| Scilloideae[7] | Alrawia (Wendelbo) Perss. & Wendelbo |
| Brodiaeoideae[6] | Androstephium Torr. |
| Agavoideae[6] | Anemarrhena Bunge |
| Agavoideae[6] | Anthericum L. |
| Aphyllanthoideae[6] | Aphyllanthes L. |
| Lomandroideae[6] | Arthropodium R.Br. |
| Asparagoideae[6] | Asparagus Tourn. ex L. |
| Nolinoideae[6] | Aspidistra Ker Gawl. (вкл. Antherolophus Gagnep., Colania Gagnep.) |
| Scilloideae[7] | Barnardia Lindl. |
| Nolinoideae[7] | Beaucarnea Lem. |
| Agavoideae[6] | Behnia Didr. |
| Scilloideae[7] | Bellevalia Lapeyr. (вкл. Strangweja Bertol.) |
| Agavoideae[6] | Beschorneria Kunth |
| Brodiaeoideae[6] | Bessera Schult.f. (вкл. Behria) |
| Brodiaeoideae[6] | Bloomeria Kellogg |
| Scilloideae[7] | Bowiea Harv. ex Hook.f. |
| Scilloideae[7] | Brimeura Salisb. |
| Brodiaeoideae[6] | Brodiaea Sm. |
| Nolinoideae[6] | Calibanus Rose |
| Agavoideae[6] | Camassia Lindl. |
| Nolinoideae[7] | Campylandra Baker |
| Lomandroideae[6] | Chamaescilla F.Muell. ex Benth. |
| Lomandroideae[7] | Chamaexeros Benth. |
| Scilloideae[7] | Chionodoxa Boiss. (се вбројува во Scilla L. во некои извори) |
| Scilloideae | × Chionoscilla J.Allen ex G.Nicholson (се вбројува во Scilla L. во некои извори) |
| Agavoideae[6] | Chlorogalum (Lindl.) Kunth |
| Agavoideae[6] | Chlorophytum Ker Gawl. |
| Nolinoideae[6] | Comospermum Rauschert |
| Nolinoideae[6] | Convallaria L. |
| Lomandroideae[6] | Cordyline Comm. ex R.Br. (вкл. Cohnia Kunth) |
| Nolinoideae[6] | Danae Medik. |
| Brodiaeoideae[6] | Dandya H.E.Moore |
| Nolinoideae[5] | Dasylirion Zucc. |
| Scilloideae[7] | Daubenya Lindl. (вкл. Amphisiphon W.F.Barker, Androsiphon Schltr.) |
| Agavoideae[7] | Diamena Ravenna |
| Brodiaeoideae[6] | Dichelostemma Kunth (вкл. Brevoortia, Dipterostemon, Stropholirion) |
| Lomandroideae[7] | Dichopogon Kunth (може да се вброи во Arthropodium) |
| Agavoideae[7] | Diora Ravenna |
| Scilloideae[7] | Dipcadi Medik. (понекогаш се вбројува во Ornithogalum[7]) |
| Nolinoideae[7] | Disporopsis Hance |
| Nolinoideae[6] | Dracaena Vand. ex L. |
| Scilloideae[7] | Drimia Jacq. (вкл. Litanthus Harv., Rhadamanthus Salisb., Rhodocodon Baker, Sypharissa Salisb., Tenicroa Raf., Thuranthos C.H.Wright, Urginea Steinh., Urgineopsis Compton) |
| Scilloideae[7] | Drimiopsis Lindl. & Paxton (понекогаш се вбројува во Ledebouria[7]) |
| Agavoideae[6] | Echeandia Ortega |
| Agavoideae[5] | Eremocrinum M.E.Jones |
| Nolinoideae[6] | Eriospermum Jacq. |
| Scilloideae[7] | Eucomis L'Hér. |
| Lomandroideae[6] | Eustrephus R.Br. |
| Agavoideae[5] | Furcraea Vent. |
| Scilloideae[7] | Galtonia Decne. (се вбројува во Ornithogalum L. во некои извори) |
| Agavoideae[7] | Hagenbachia Nees & Mart. |
| Agavoideae[6] | Hastingsia S.Watson |
| Asparagoideae[6] | Hemiphylacus S.Watson |
| Agavoideae[6] | Herreria Ruiz & Pav. |
| Agavoideae[6] | Herreriopsis H.Perrier |
| Agavoideae[7] | Hesperaloe Engelm. in S.Watson |
| Agavoideae[6] | Hesperocallis A.Gray |
| Agavoideae[7] | Hesperoyucca (Engelm.) Trel. (се вбројува во Yucca во некои извори) |
| Nolinoideae[7] | Heteropolygonatum M.N.Tamura & Ogisu |
| Agavoideae[6] | Hosta Tratt. |
| Scilloideae[7] | Hyacinthella Schur |
| Scilloideae[7] | Hyacinthoides Heist. ex Fabr. (вкл. Endymion Dumort.) |
| Scilloideae[7] | Hyacinthus Tourn. ex L. |
| Scilloideae[7] | Lachenalia Jacq. ex Murray (вкл. Brachyscypha Baker, Periboea Kunth, Polyxena Kunth) |
| Lomandroideae[6] | Laxmannia R.Br. (вкл. Bartlingia F. Mueller) |
| Scilloideae[7] | Ledebouria Roth (вкл. Resnova van der Merwe[7]) |
| Scilloideae[7] | Leopoldia Parl. |
| Agavoideae[6] | Leucocrinum Nutt. ex A.Gray |
| Nolinoideae[5] | Liriope Lour. |
| Lomandroideae[6] | Lomandra Labill. (вкл. Xerotes R. Brown) |
| Nolinoideae[6] | Maianthemum F.H.Wigg. (вкл. Oligobotrya Baker, Smilacina Desf.) |
| Agavoideae[5] | Manfreda Salisb. (се вбројува во Agave во некои извори) |
| Scilloideae[7] | Massonia Thunb. ex Houtt. (вкл. Neobakeria Schltr., Whiteheadia Harv.) |
| Scilloideae[7] | Merwilla Speta |
| Brodiaeoideae[6] | Milla Cav. (вкл. Diphalangium) |
| Brodiaeoideae[6] | Muilla S.Watson ex Benth. |
| Lomandroideae[7] | Murchisonia Brittan |
| Scilloideae[7] | Muscari Mill. (вкл. Botryanthus Kunth, Muscarimia Kostel., Pseudomuscari Garbari & Greuter) |
| Nolinoideae[6] | Nolina Michx. |
| Nolinoideae[6] | Ophiopogon Ker Gawl. |
| Scilloideae[7] | Ornithogalum L. (вкл. Battandiera Maire, Elsiea F.M.Leight., Neopatersonia Schonl.) |
| Scilloideae[7] | Oziroe Raf. (вкл. Fortunatia J.F.Macbr.) |
| Agavoideae[6] | Paradisea Mazzuc. |
| Nolinoideae[6] | Peliosanthes Andrews |
| Brodiaeoideae[6] | Petronymphe H.E.Moore |
| Nolinoideae[7] | Pleomele Salisb. (често се вбројува во Dracaena) |
| Agavoideae[5] | Polianthes L. (се вбројува во Agave во некои извори) |
| Nolinoideae[6] | Polygonatum Mill. |
| Agavoideae[7] | Prochnyanthes S.Watson |
| Scilloideae[7] | Prospero Salisb. |
| Scilloideae[7] | Pseudogaltonia (Kuntze) Engl. (понекогаш се вбројува во Ornithogalum[7]) |
| Scilloideae[7] | Pseudoprospero Speta |
| Scilloideae[7] | Puschkinia Adams |
| Nolinoideae[7] | Reineckea Kunth |
| Nolinoideae[7] | Rohdea Roth (вкл. Gonioscypha Baker) |
| Lomandroideae[7] | Romnalda P.F.Stevens |
| Nolinoideae[6] | Ruscus L. |
| Nolinoideae[5] | Sansevieria Thunb. |
| Scilloideae[7] | Schizobasis Baker (понекогаш се вбројува во Drimia[7]) |
| Scilloideae[7] | Schizocarphus van der Merwe |
| Agavoideae[6] | Schoenolirion Durand |
| Scilloideae[7] | Scilla L. |
| Nolinoideae[6] | Semele Kunth |
| Lomandroideae[7] | Sowerbaea Sm. |
| Nolinoideae[6] | Speirantha Baker |
| Scilloideae[7] | Spetaea Wetschnig & Pfosser |
| Nolinoideae[7] | Theropogon Maxim. |
| Lomandroideae[6] | Thysanotus R.Br. |
| Lomandroideae[7] | Trichopetalum Lindl. (вкл. Bottinaea Colla) |
| Brodiaeoideae[6] | Triteleia Douglas ex Lindl. (вкл. Hesperoscordium, Themis) |
| Brodiaeoideae[6] | Triteleiopsis Hoover |
| Nolinoideae[6] | Tupistra Ker Gawl. (вкл. Campylandra Baker, Tricalistra Ridl.) |
| Scilloideae[7] | Veltheimia Gled. |
| Lomandroideae[6] | Xerolirion A.S.George |
| Agavoideae[6] | Yucca L. (вкл. Samuela) |
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 Angiosperm Phylogeny Group III (2009), „An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III“, Botanical Journal of the Linnean Society, 161 (2): 105–121, doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x
- ↑ Chase, M.W.; Reveal, J.L. & Fay, M.F. (2009), „A subfamilial classification for the expanded asparagalean families Amaryllidaceae, Asparagaceae and Xanthorrhoeaceae“, Botanical Journal of the Linnean Society, 161 (2): 132–136, doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00999.x
- ↑ Christenhusz, M. J. M. & Byng, J. W. (2016). „The number of known plants species in the world and its annual increase“. Phytotaxa. Magnolia Press. 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1.
- ↑ 4,0 4,1 WCSP (2011), Светски контролен список на избрани растителни семејства, Одбор на доверители на Кралските ботанички градини во Кју, Архивирано од изворникот на March 7, 2012, Посетено на 2011-05-25 (англиски)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Stevens, P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Архивирано од изворникот на 2011-06-03, Посетено на 2011-05-29
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 6,23 6,24 6,25 6,26 6,27 6,28 6,29 6,30 6,31 6,32 6,33 6,34 6,35 6,36 6,37 6,38 6,39 6,40 6,41 6,42 6,43 6,44 6,45 6,46 6,47 6,48 6,49 6,50 6,51 6,52 6,53 6,54 6,55 Chase, M.W.; Reveal, J.L. & Fay, M.F. (2009), „A subfamilial classification for the expanded asparagalean families Amaryllidaceae, Asparagaceae and Xanthorrhoeaceae“, Botanical Journal of the Linnean Society, 161 (2): 132–136, doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00999.x
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 7,28 7,29 7,30 7,31 7,32 7,33 7,34 7,35 7,36 7,37 7,38 7,39 7,40 7,41 7,42 7,43 7,44 7,45 7,46 7,47 7,48 7,49 7,50 7,51 7,52 7,53 7,54 7,55 7,56 7,57 7,58 „Query GRIN Taxonomy for Plants“. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. Посетено на 2011-05-30.
Библиографија уреди
- Pires, J. C.; Sytsma, K. J. (1 August 2002). „A phylogenetic evaluation of a biosystematic framework: Brodiaea and related petaloid monocots (Themidaceae)“. American Journal of Botany. 89 (8): 1342–1359. doi:10.3732/ajb.89.8.1342. PMID 21665737.
Надворешни врски уреди
| „Шпаргли“ на Ризницата ? |
Шпаргли на Викивидовите ?- „Шпаргли“ — Енциклопедија на живиот свет
- Шпаргли (Asparagaceae) Архивирано на 7 декември 2006 г. — CSDL Тексас (англиски)
- Шпаргли (Asparagaceae) — База за ботаничка дерматологија (BoDD) (англиски)
