Чарлс Дикенс
Чарлс Џон Хафем Дикенс (англиски: Charles John Huffam Dickens; Портсмут, 7 февруари 1812 — Хајем, 9 јуни 1870) — англиски писател и социјален критичар. Дикенс е автор на едни од најпознатите светски ликови и дела и тој се смета за еден од најголемите писатели во Викторијанската ера.[1] Неговите дела уживале голема популарност своевремено, а веќе во 20 век научниците и книжевните критичари го признале како книжевен гениј.[2][3]
| Чарлс Дикенс | |
|---|---|
 Дикенс во Њујорк, 1867-1868 | |
| Роден/а | Чарлс Џон Хафем Дикенс 7 февруари 1812 Портсмут, Хемпшир, Англија |
| Починат/а | 9 јуни 1870 (возр. 58) Хајем, Кент, Англија |
| Почивалиште | Агол на поетите, Вестминстерска опатија |
| Занимање | писател |
| Националност | британска |
| Значајни дела | |
| Сопруг/а | Кејтрин Дикенс |
| Деца | |
| Потпис |  |
Дикенс е роден во Портсмут. Тој го напуштил училиштето за да работи во фабрика во период кога неговиот татко бил затворен. И покрај недостатокот на образование, тој бил уредник на неделник цели 20 години, напишал 15 романи, пет новели, стотици кратки раскази и статии, држел предавања, борец за правата на децата, образованието и социјалните реформи.
Успехот на Дикенс започнал во 1836 година со издавањето на Посмртните записи на Пиквичкиот клуб. За неколку години тој станал светска книжевна ѕвезда, познат по својот хумор, сатира и детален приказ на ликовите и општеството. Неговите романи, повеќето објавени во месечни списанија или неделници, биле пионери на сериското издавање на еден расказ, што пак станало доминатен начин за издавање еден роман во Викторијанската ера.[4][5] Овој начин на издавање му дало можност на Дикенс да ја испита реакцијата на публиката за претходното објавено дело и така често ги поправал своите ликови или приказни во согласност со реакцијата на публиката.[5]
Дикенс се сметал за книжевен големник во неговото доба..[6] Неговата новела од 1843, Божиќна приказна, сè уште е популарна и инспирира секакви други адаптации. Оливер Твист и Големите исчекувања исто така се предмет на адаптаци, но тие се исто така важни за деталниот преглед на Лондон и Викторијанска Англија. Дикенс добил пофални критики од голем број светски книжевни џинови, почнувајќи од Лав Толстој па сè до Џорџ Орвел на пример.
Животопис уреди
Чарлс Џон Хафем Дикенс е роден на 7 февруари 1812 година, Ландпорт на островот Портси, во близина на Портсмут. Тој бил второ од осумте деца на Џон Дикенс (1785–1851) и Елизабет Дикенс (родена Бароу; 1789–1863). Неговиот татко бил службеник во Нејви Пеј Офис. Во јануари 1815 година, Џон Дикенс заминал на служба во Лондон и тогаш семејството Дикенс се преселило на улицата Норфолк во Фицровија.[7] Кога Дикенс имал само четири години, неговите родители се преселиле во Ширнес, а потоа во Чатам, Кент, каде живееле до неговата 11-годишна возраст. Навидум имал идилично рано детство, иако самиот Дикенс рекол дека било „момче на кое не му посветувале особено внимание“.[8]
Чарлс своето време главно го поминувал надвор, но исто така многу читал. Така, тој растел со книгите на Тобијас Смолет и Хенри Филдинг, но и со Робинзон Крусо. Тој особено ги читал 1001 ноќ и Елизабет Инчбалд.[9] Тој имал голема меморија за своето детство, запаметувајќи голем број луѓе и настани, кои подоцна ги користел во своите дела.[10] Поради работата на татко му во Нејви Пеј Офис, тој имал можност и на приватно школување за краток период во Чатам.[11]
Овој период завршил во јуни 1822 година, кога Џон Дикенс бил повикан во централата на Нејви Пеј Офис и така целото семејство, освен Чарлс, се преселиле во Камден Таун во Лондон.[12] Семејството го напуштило Кент поради долговите,[13] па така Џон Дикенс бил затворен во Лондон во 1824 година. Тогаш, 12-годишниот Чарлс Дикенс започнал да живее со семејната пријателка Елизабет Ројланс.[14] Во тоа време, тој бил принуден сам да заработува за живот работејќи во фабрика за боја за чевли. Сеќавајќи се на тоа време, многу подоцна, тој напишал: „Јас толку длабоко во себе го зачувава споменот на чувството на запоставеност и немоќ; целото мое битие беше до таа мера опседнато со свеста за понижувачката неправда чија жртва бев во тоа време, што и денес пред таа темна сенка од горчливото детство често потреперувам... Сè заборавам и мрачни соништа ме пренсуваат во првите години на мојот живот.“[15]
Позначајни дела уреди
Дикенс имал објавено повеќе од 12 романи, голем број на кратки раскази и статии, неколку драми и слично. Позначајни дела на Дикенс се:[16]
- Лондонски скици (1837)
- Посмртни записи на Пиквичкиот клуб (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, април 1836 - ноември 1837)
- Оливер Твист (Oliver Twist, февруари 1837 - април 1839)
- Николас Никелби (Nicholas Nickleby, април 1838 - октомври 1839)
- Старата антикварница (The Old Curiosity Shop, април 1840 - ноември 1841)
- Барнаби Раџ (Barnaby Rudge, февруари - ноември 1841)
- Божиќна приказна (A Christmas Carol , 1843)
- Мартин Чазелвит (Martin Chuzzlewit, јануари 1843 до јули 1844)
- Дамби и синот (Dombey and Son, октомври 1846 до април 1848)
- Дејвид Коперфилд (David Copperfield, мај 1849 до ноември 1850)
- Мрачен дом (Bleak House, март 1852 до септември 1853)
- Тешки времиња (Hard Times, 1 април 1854, до 12 август 1854)
- Малечката Дорит (Little Dorrit, декември 1855 до јуни 1857)
- Приказна за два града (A Tale of Two Cities, 30 април 1859 до 26 ноември 1859)
- Големите очекувања (Great Expectations, 1 декември 1860 до 3 август 1861)
- Нашиот заеднички пријател (Our Mutual Friend, мај 1864 до ноември 1865)
- Тајната на Едвин Друд (The Mystery of Edwin Drood, не е завршена поради смртта на Дикенс)
Наводи уреди
- ↑ Black 2007, стр. 735.
- ↑ Mazzeno 2008, стр. 76.
- ↑ Chesterton 2005, стр. 100–126.
- ↑ Grossman 2012, стр. 54
- ↑ 5,0 5,1 Lodge 2002, стр. 118.
- ↑ Cain 2008, стр. 1.
- ↑ Charles Dickens and the Great Theatre of the World, Simon Callow, p. 5.
- ↑ Forster 2006, стр. 13.
- ↑ Simon Callow, Charles Dickens and the Great Theatre of the World, p.7
- ↑ Ackroyd 1990, стр. 22–24:29–30.
- ↑ Ackroyd 1990, стр. 41.
- ↑ Simon Callow, p. 13.
- ↑ Ackroyd 1990, стр. 76:'recklessly improvident'.
- ↑ Pope-Hennessy 1945, стр. 11.
- ↑ Веле Смилевски, „Роман за несреќното детство“, во: Чарлс Дикенс, Оливер Твист. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 157-158.
- ↑ Веле Смилевски, „Роман за несреќното детство“, во: Чарлс Дикенс, Оливер Твист. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 158.
Дополнителна литература уреди
- Bowen, John (2003). Other Dickens: Pickwick to Chuzzlewit (2. изд.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-926140-6.
- Douglas-Fairhurst, Robert, "Becoming Dickens 'The Invention of a Novelist'", London: Harvard University Press, 2011
- Gold, David L. (2009). González, Félix Rodríquez; Buades, Antonio Lillo (уред.). Studies in Etymology and Etiology: With Emphasis on Germanic, Jewish, Romance and Slavic Languages. Universidad de Alicante. ISBN 978-84-7908-517-9.
- Hart, Christopher (20 May 2007). „What, the Dickens World?“. The Sunday Times. UK. Посетено на 21 April 2012.
- Heller, Deborah (1990). „The Outcast as Villain and Victim: Jews in Dickens Oliver Twist and Our Mutual Friend“. Во Cohen, Derek; Heller, Deborah (уред.). Jewish Presences in English Literature. McGill-Queen's Press. стр. 40–60. ISBN 978-0-7735-0781-4.
- Pope-Hennessy, Una (2007). Charles Dickens. Hennessy Press. ISBN 978-1-4067-5783-5.
- Jarvie, Paul A. (2005). Ready to Trample on All Human Law: Finance Capitalism in the Fiction of Charles Dickens. Studies in Major Literary Authors. New York, NY: Routledge. ISBN 978-0-415-97524-7.
- Johnson, Edgar, Charles Dickens: his tragedy and triumph, New York: Simon and Schuster, 1952. In two volumes.
- Joshi, Prithi (2011). „Race“. Во Ledger, Sally; Furneaux, Holly (уред.). Dickens in Context. Cambridge University Press. стр. 292–300. ISBN 978-0-521-88700-7.
- Levine, Gary Martin (2003). The merchant of modernism: the economic Jew in Anglo-American Literature, 1864–1939. London: Routledge. ISBN 978-0-415-94109-9.
- Manning, Mick & Granström, Brita, Charles Dickens: Scenes From An Extraordinary Life, Frances Lincoln Children's Books, 2011.
- Mendelsohn, Ezra (1996). Literary Strategies: Jewish Texts and Contexts. Studies in Contemporary Jewry. 12. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511203-0.
- Meckier, Jerome (2002). Dickens's Great Expectations: Misnar's Pavilion Versus Cinderella. Lexington, KY: University Press of Kentucky. ISBN 978-0-813-12228-1.
- Moore, Grace (2002). „Reappraising Dickens's 'Noble Savage'“. The Dickensian. 98 (458): 236–243.
- Nayder, Lillian (2002). Unequal Partners: Charles Dickens, Wilkie Collins, and Victorian Authorship. Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-3925-4.
- Dickens, Charles (1978). „Introduction“. Во Patten, Robert L. (уред.). The Pickwick Papers. Penguin Books. ISBN 978-0-415-22233-4.
- Pointer, Michael (1996). Charles Dickens on the screen: the film, television, and video adaptations. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-2960-2.
- Slater, Michael (2009). Charles Dickens: A Life Defined by Writing. New Haven/London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-11207-8.
- Slater, Michael (2011) [2004]. „Dickens, Charles John Huffam“. Оксфордски речник на национални биографии (online. изд.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/7599.CS1-одржување: ref=harv (link) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .)
- Waller, Philip J. (2006). Writers, Readers, and Reputations: Literary Life in Britain, 1870–1918. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820677-4.
Надворешни врски уреди
Дела уреди
- Дела од Чарсл Дикенс на проектот „Гутенберг“
- Дела од или за Чарлс Дикенс на Семрежниот архив
Дела од Чарлс Дикенс на LibriVox (аудиокниги во јавна сопственост)- Dickens Journals Online
- Чарлс Дикенс Архивирано на 24 јуни 2021 г., Британска библиотека
Портали уреди
- The Dickens Fellowship, меѓународно друштво кое е посветено за проучување на Дикенс
- Преписки на Дикенс, 1834–1955
Музеи уреди
- Музеј на Дикенс
- Музеј на родното место на Дикенс Архивирано на 9 јули 2011 г.
- Музеј Викторија и Алберт