Википедија

Химна на Молдавија

„Лимба ноастра“ (буквален превод: „Наш јазик“) е државната химна на Молдавија од 1994 година, службено усвоена на 22 јули 1995 година.[1]

Limba noastră
макед. Наш јазик
Напишан текст
Државна химна на  Молдавија
ТекстАлексеј Матеевичи, 1917
МузикаАлексадру Кристеа, 1942
Усвоена1995
Звучен извадок
„Лимба ноастра“ (инструментална)
Претходна„Дештеапта-те, романе!“
Амблем "Лимба ноастра"

За краток временски период во раните 90-ти, државната химна на Молдавија била „ Дештеапта-те, романе!“ („Deșteaptă-te, române!“), која исто така била (и останува денес) како државна химна на Романија.[2] Стиховите ги напишал Алексеј Матеевичи (1888 – 1917) еден месец пред неговата смрт.[3] Матеевичи значително придонел за националната еманципација на Бесарабија. Музиката ја компонирал Александру Кристеа .

Историја уреди

Единствено меѓу националните химни, во фокусот на „Лимба ноастра“ е јазикот, во случајов, националниот на Молдавија, романскиот[4] (исто така се нарекува молдавски во Молдавија).[б 1] Песната ги повикува луѓето да ја оживеат употребата на својот мајчин јазик. Песната не се однесува на јазикот по име; тоа само се нарекува поетски “наш јазик“.

„Лимба ноастра“, како „Дестеапта-те, романе!“, упатува на будењето од сонот на смртта: „еден народ одеднаш се разбуди од сонот на смртта“ и „буден, Романец, од сонот на смртта“, редоследно.

Текст уреди

„Лимба ноастра“ е заснована на песна од дванаесет стихови. За службено дефинираната државна химна што се користи денес, стиховите биле избрани и реорганизирани во пет строфи од по четири стихови, поточно стихови 1, 2, 5, 9 и 12 (кои се нагласени со задебелени букви).  

Изворен романски
Молдавска кирилица
Македонски превод

Limba noastră-i o comoară
În adîncuri înfundată
Un șirag de piatră rară
Pe moșie revărsată.

Limba noastră-i foc ce arde
Într-un neam, ce fără veste
S-a trezit din somn de moarte
Ca viteazul din poveste.

Limba noastră-i numai cântec,
Doina dorurilor noastre,
Roi de fulgere, ce spintec
Nouri negri, zări albastre.

Limba noastră-i graiul pâinii,
Când de vânt se mișcă vara;
In rostirea ei bătrânii
Cu sudori sfințit-au țara.

Limba noastră-i frunză verde,
Zbuciumul din codrii veșnici,
Nistrul lin, ce-n valuri pierde
Ai luceferilor sfeșnici.

Nu veți plânge-atunci amarnic,
Că vi-i limba prea săracă,
Și-ți vedea, cât îi de darnic
Graiul țării noastre dragă.

Limba noastră-i vechi izvoade.
Povestiri din alte vremuri;
Și citindu-le 'nșirate,
Te-nfiori adânc și tremuri.

Limba noastră îi aleasă
Să ridice slava-n ceruri,
Să ne spiue-n hram și-acasă
Veșnicele adevăruri.

Limba noastră-i limbă sfântă,
Limba vechilor cazanii,
Care o plâng și care o cântă
Pe la vatra lor țăranii.

Înviați-vă dar graiul,
Ruginit de multă vreme,
Stergeți slinul, mucegaiul
Al uitării 'n care geme.

Strângeți piatra lucitoare
Ce din soare se aprinde
Și-ți avea în revărsare
Un potop nou de cuvinte.

Răsări-va o comoară
În adâncuri înfundată,
Un șirag de piatră rară
Pe moșie revărsată.[6][7]

Лимба ноастрэ-й о комоарэ
Ын адынкурь ынфундатэ,
Ун шираг де пятрэ рарэ
Пе мошие ревэрсатэ.

Лимба ноастрэ-й фок, че арде
Ынтр'ун ням, че фэрэ весте
С'а трезит дин сомн де моарте,
Ка витязул дин повесте.

Лимба ноастрэ-й нумай кынтек,
Дойна дорурилор ноастре,
Рой де фулӂере, че спинтек
Ноурь негри, зэрь албастре.

Лимба ноастрэ-й граюл пыний,
Кынд де вынт се мишкэ вара;
Ын ростиря ей бэтрыний
Ку судорь сфинцит-ау цара.

Лимба ноастрэ-й фрунзэ верде,
Збучумул дин кодрий вешничь,
Ниструл лин, че'н валурь перде
Ай лучеферилор сфешничь.

Лимба ноастрэ-с векь извоаде.
Повестирь дин алте времурь;
Ши читинду-ле 'нширате,
Те 'нфиорь адынк ши тремурь.

Лимба ноастрэ ый алясэ
Сэ ридиче славэ 'н черурь,
Сэ не спуе 'н храм ши-акасэ
Вешничеле адевэрурь.

Ынвияци-вэ дар граюл,
Руӂинит де мултэ време,
Штерӂець слинул, мучегаюл
Ал уйтэрий ‘н каре ӂеме.

Лимба ноастрэ-й лимбэ сфынтэ,
Лимба векилор казаний,
Каре-о плынг ши каре-о кынтэ
Пе ла ватра лор цэраний.

Стрынӂець пятра лучитоаре
Че дин соаре се апринде
Ши-ць авя ын ревэрсаре
Ун потоп ноу де кувинте.

Ну вець плынӂе-атунч амарник,
Кэ ви-й лимба пря сэракэ,
Ши-ць ведя, кыт ый де дарник
Граюл цэрий ноастре драгэ.

Рэсэри-ва о комоарэ
Ын адынкурь ынфундатэ,
Ун шираг де пятрэ рарэ
Пе мошие ревэрсатэ.[8][б 2]

Богатство е нашиот јазик кој тече
Од длабоките сенки на минатото,
Ланец од скапоцени камења кои се расфрлиле
Преку нашата древна земја.

Пламен кој гори е нашиот јазик
Среде народ буди
Од смртно спиење, без предупредување,
Како храбриот човек од приказните.

Нашиот јазик е направен од песни
Од најдлабоките желби на нашите души,
Молскавица удира брзо
Низ темни облаци и сини хоризонти.

Нашиот јазик е јазик на леб
Кога ветровите дуваат во летото,
Упатен од нашите прататковци кои ја
Благословиле земјата преку нивниот труд.

Нашиот јазик е најзелениот лист
На вечните кодри (шуми)
Нежна река Днестар бранува
Кријат светла и сјајна ѕвездена светлина.

Не прави повеќе горчливи плачови сега
Дека твојот јазик е многу сиромав,
И ќе видиш со кое изобилие
Течат зборовите на нашата скапоцена земја.

Нашиот јазик е полн со легенди,
Приказни од старите денови.
Читајќи една и потоа друга
Прави трепет, затрес и воздишка.

Нашиот јазик е издвоен
Да крене пофалби до небото,
Искажувајќи со постојана жар
Вистини кои никогаш престануваат да повикуваат.

Нашиот јазик е повеќе од свет,
Зборови од стари хомилии
Исплакани и пеени трајно
Во домовите на нашиот народ.

Воскреснете го сега овој наш јазик,
Изр'ѓан низ годините кои поминале,
Избришете ја нечистотијата и правината што се собрала
Кога биле заборавена низ нашата земја.

Соберете го сега каменот кој искри сега,
Фаќајќи јасна светлина од сонцето.
Вие ќе го видите бескрајниот потоп
Од нови зборови кои претопуваат.

Богатство ќе заизвори брзо
Од длабоките сенки на минатото,
Ланец од скапоцени камења кои се расфрлиле
Преку нашата древна земја.[9]

Слики уреди

  •  
    молдавска поштенска марка која прикажува предавање на романски јазик. Наставникот ја објаснува лекцијата. На таблата е напишано четиристишие од „Лимба ноастра“.
  •  
    Молдавска поштенска марка што ги носи првите стихови на химната.
  •  
    Матеевичи, автор на песната. Во позадина се напишани четиристишија од „Лимба ноастра“.
  •  
    Социјална реклама „Лимба ноастра“ во Кишинев, со зборот „Романа“ напишан со спреј врз неа.

Белешки уреди

  1. ↑ Уставот на Република Молдавија го наводува јазикот на земјата како молдавски, додека Декларацијата за независност од 1991 година го именува службениот јазик Романски. Во декември 2013 година, одлука на Уставниот суд на Молдавија пресудил дека Декларацијата за независност имала надмоќ врз Уставот и дека државниот јазик е затоа романски, а не “молдавски“..[5]
  2. ↑ Молдавската кирилица била службено користена помеѓу 1924 и 1932 и потоа од 1938 до 1989 за време на Советскиот Сојуз (како што текстот бил напишан во 1917 година), и е сè уште службено користена во регионот Приднестровие.

Наводи уреди

  1. ↑ „20 de ani fără "Deșteaptă-te, române!"“. adevarul.ro. јуни 2014.
  2. ↑ „Moldova: Limba noastră“. NationalAnthems.me. Посетено на 26 март 2020.
  3. ↑ „De Ziua Limbii Române, "Limba noastră" va răsuna din turnul Primăriei Cluj“. ziuadecj.realitatea.net. 30 август 2017. Архивирано од изворникот на 2019-03-30.
  4. ↑ „Poezia "Limba noastră", de Alexei Mateevici, a împlinit un secol“. 10tv.md. јуни 2017. Архивирано од изворникот на 2020-03-26.
  5. ↑ "Moldovan court rules official language is 'Romanian,' replacing Soviet-flavored 'Moldovan'"
  6. ↑ „Limba noastră“. Poezie. 21 февруари 2010. Посетено на 26 март 2020.
  7. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2019-09-05. Посетено на 2020-03-26.
  8. ↑ „Лимба матернэ — флоаре етернэ“. Лимба молдовеняскэ (Moldovan). 24 април 2015. Посетено на 26 март 2020.
  9. ↑ Minahan, James B. (23 декември 2009). The Complete Guide to National Symbols and Emblems [2 volumes]. ISBN 9780313344978.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Химна_на_Молдавија&oldid=5114104“