Википедија

Слаштен

Слаштен — село во Сватовчко, Пиринска Македонија, денес во општината Сатовча на Благоевградската област, југозападна Бугарија.

Слаштен
Слащен
Поглед кон селото
Поглед кон селото
Слаштен is located in Бугарија
Слаштен
Слаштен
Местоположба во областа
Слаштен во рамките на Пиринска Македонија
Слаштен
Местоположба на Слаштен во Општина Сатовча и Благоевградската област
Координати: 41°30′N 24°1′E / 41.500° СГШ; 24.017° ИГД / 41.500; 24.017
ЗемјаБугарија
ОбластБлагоевградска област
ОпштинаСатовча
Површина
 • Вкупна54.076 км2 (20,879 ми2)
Надм. вис.&10000000000000679000000679 м
Население (2015)
 • Вкупно1.852
 • Густина0,034/км2 (0,089/ми2)
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)
Пошт. бр.2937
Повик. бр.07546

Географија и местоположба уреди

Селото Слаштен се наоѓа на 25 километри источно од Хаџидимово и на 20 километри јужно од општинскиот центар Сатовча. Селото е планинско кое се наоѓа во подножјето на западните делови на Родопите на надморска висина од 679 метри, во историко-географската област Чеч. Атарот на селото зафаќа површина од 20.975 км2. На територијата на селото тече реката Места. Соседни села се В’лкосел, Жижево, Туховишта, Годешево и Беслен во Бугарија, како и Ракиштен во Грција.

Историја уреди

Рана и средновековна историја уреди

Селото Слаштен има долга историја. Најраната позната населба на територијата на Слаштен датира од доцно бронзено време[1]. На месноста Мрамор постоела населба за време на раната железна епоха и за време на антиката. Во месноста Чуката северно од селото има надгробен споменик и населба. Во другo наоѓалиште со ова име на брегот на реката Места има и траги од населба. Античка населба постоела и во месноста Градиште. Многу остатоци биле откриени и во населбата од доцната железна епоха во областа Сливките. Постојат и траги од античка населба на ридовите на Белица и Грамада, а во месноста Лозјата има гробна некропола[2].

Османлиско Царство уреди

Селото Слаштен било воведено во отоманскиот административен систем во 1464-65 година, кога неговото население било регистрирано по име. Во регистарот биле регистрирани 1 муслиманско семејство и 51 немуслимански семејства во селото, 10 неженети и 1 вдовица[3]. Следниот попис на населението на Слаштан е направен во 1478-79 година, кога во селото биле запишани 2 муслимански семејства, 100 немуслимански со 2 неженети и една вдовица[4]. Во наредните години, населението во селото значително се зголемило. Во 1519 година, муслиманите во тоа биле 25 семејства и 18 неженети, а немуслиманите биле 113 семејства, 13 неженети и 19 вдовици[5]. 11 години подоцна, бројот на муслиманите пораснал уште повеќе, а бројот на немуслиманите опаднал. Во регистар од 1530 година имало 35 семејства и 25 неженети муслимани во Слаштан, 70 немуслиомански семејства, 6 неженети и 6 вдовици[6]. Од истата година, сочуван е фрагмент од деталниот регистар, во кој Слаштен е единственото село во Неврокоп (од оние наведени во фрагментот), во кое има џамија и имам е Муса, син на Хедер[7]. Детален регистар на Софискиот санџак од 1569-70 година го прикажува населението на даночните обврзници во Слаштан на следниов начин: муслимани - 33 семејства и 37 неженети; немуслимани - 14 семејства и 12[8].

Население на Слаштен 1464 – 1900
Година Население Вкупно
Немуслимани Муслимани
Семејства Неженети Вдовици Семејства Неженети
1464 – 65 51 10 1 1 - 63
1478 – 79 100 2 1 1 - 104
1519 113 13 19 25 18 188
1530 70 6 6 35 25 142
1569 14 12 - 33 37 96
1723 - 48 48
1900 - 90 90

Во 1671 година, претставници од сите села биле повикани во Неврокоп за да сведочат на суд дека им биле платени купените претходно државни производи. Од муслиманските села бил испратен муслиман, од христијанските села бил испратен христијанин, а муслиман и христијанин од мешаните села. Селата во кои живееле луѓе со повисок социјален статус биле претставени од нив без оглед на нивната религија. Во овој документ Рибново е претставен од Мехмед Челебија[9]. Во 17 век, населението било драстично намалено поради неколку воени походи и неколку епидемии на чума. Така, во 1723 година, Слаштан било чисто муслиманско село со 48 семејства. Во селото имало џамија, музезин, а има и еден спахија и еден спахија на тимар[10]. Селото, исто така, се наоѓа во отоманските документи кои датираат од 1605 година како Ислаштани. Според академик Иван Дуриданов, ова е оригиналното име на жител со наставката jane *Слаштане од *Saltjane,, произлезено од придавката слат[11]. Во османлиските документи, селото најмногу се нарекува Ислаштен (на отомански турски: ﺍﺳﻼشــتــــن)[12].

Во текот на XIX век, селото било муслиманско и припаѓало кон Неврокопската каза на Отоманското Царство. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Слаштен (Slaschtène) е село со 50 семејства и 130 Помаци.[13] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 750 жители, сите македонски муслимани[14][15] во 90 куќи.[16] Според Стефан Верковиќ во 1881 година во селото живееле 176 муслимански машки лица во 50 куќи.[17]

Бугарија уреди

По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Бугарија. Во 1913 година, неколку бегалци семејства од Ракиштен, се населиле во Слаштен[18].

Во пролетта 1972 година, имињата на жителите на селото биле променети како дел од процесот на Преродба, при што властите наишле на сериозен отпор и започнале големи насилства[19].

Население уреди

Според Димитар Гаџанов, во 1916 година, 3012 Помаци живееле во В’лкосел, Годешево, Слаштен и Туковишта[20]. Според податоците од пописот во годините 1926, 1934, 1946 и 1956 година, населението во Слаштан било 839, 838, 1130 и 1263, соодветно[21].

Население на Слаштен по попис
Година 1934 1946 1956 1965 1975 1985 1992 2001 2011 2015
Жители 838 1130 1263 1470 1677 1978 2178 2072 1879 1852
Етнички состав на населението
од 2011 година[22]:
Националност Население Процент
Бугари 500 95,24%
Турци 5 0,95%
Останати 3 0,57%
Неопределени 17 3,24%
Вкупно 525
Население по возраст
од 2011 година[23]:

Религија уреди

Жителите од Слаштан се Помаци кои го практикуваат исламот. Џамијата се наоѓа во центарот на селото. Се состои од молитвена куќа и минаре. Минарето има еден балкон. По подолг период на забрана за влез во џамија во комунизмот, истата била отворена по промените во 1989 година. Се собираат средства од целото село за реновирање на истата.

Училиште уреди

Првото бугарско училиште во Слаштен било отворено кон крајот на 1912 година, но по неуспешниот обид за преобразување на Помаците, истото било затворено. Повторно било откриено на 1 март 1925 година. Единствениот учител бил Истилијан Крустев, брат на началникот на границата. На 8 декември 1925 година, по налог на Министерството за образование, Методи Тенев бил назначен од градот Ќустендил. За него се смета дека е првиот учител и директор на училиштето. Првично, училиштето било сместено во 4 простории.

Училиштето е сместено во зграда од 1950 година. Зградата тогаш целосно ги исполнувала и ги задоволувала потребите на училиштето, но по 1970 година станала исклучително недоволна, затоа што сите одделенија (I-VIII) биле двојни, а некои - тројни. Сегашната зграда била изградена според еден вид дизајн прилагодена од проектна организација - Благоевград од 1975 до 1979 година. Првично, училиштето се отворило како основно училиште (одделение I-IV), а во 1980 година за првпат било отворено првото средно училиште (V клас).

Наводи уреди

  1. ↑ Цветкова, Юлия (2002). „Паметници от праисторията и тракийската древност“. Копривлен, том 1. Спасителни археологически проучвания по пътя Гоце Делчев – Драма 1998 – 1999 г. София: NOUS Publisher. стр. 41. ISBN 954-90387-6-9. OCLC 405177082.
  2. ↑ Домарадски, Мечислав (1999). Паметници на тракийската култура по горното течение на река Места. София: Проф. Марин Дринов. стр. 100. ISBN 954-4303-71-5. OCLC 493046995.
  3. ↑ Бошков, Ванчо (1978). Турски документи за исотијта на македонскиот народ, серия 2, том 4. Скопје: Архива на Македонија. стр. 94–95. OCLC 165435293.
  4. ↑ Радушев, Евгений (2005). Помаците - християнство и ислям в Западните Родопи с долината на р.Места, XV - 30-те години на XVIII век. Част II - Приложения. София: Народна библиотека Св. Св. Кирил и Методий - Ориенталски отдел. стр. 48–49. ISBN 954-523-084-3. OCLC 166026970.
  5. ↑ Радушев, Евгений (2005). Помаците - християнство и ислям в Западните Родопи с долината на р.Места, XV - 30-те години на XVIII век. Част II - Приложения. София: Народна библиотека Св. Св. Кирил и Методий - Ориенталски отдел. стр. 62. ISBN 954-523-084-3. OCLC 166026970.
  6. ↑ Радушев, Евгений (2005). Помаците - християнство и ислям в Западните Родопи с долината на р.Места, XV - 30-те години на XVIII век. Част II - Приложения. София: Народна библиотека Св. Св. Кирил и Методий - Ориенталски отдел. стр. 128. ISBN 954-523-084-3. OCLC 166026970.
  7. ↑ Радушев, Евгений (2005). Помаците - християнство и ислям в Западните Родопи с долината на р.Места, XV - 30-те години на XVIII век. Част II - Приложения. София: Народна библиотека Св. Св. Кирил и Методий - Ориенталски отдел. стр. 86–88. ISBN 954-523-084-3. OCLC 166026970.
  8. ↑ Стојановски, Александар (2007). Турски документи за историјата на Македонија. Опширен пописен дефтер за Паша санџакот (казите Драма, Кавала, Сер и Неврокоп) од 1569/70 година, том X, книга 2. Скопје: Државен архив на Република Македонија. стр. 558–561. ISBN 978-998-962-264-9. OCLC 645308759.
  9. ↑ Петър, Петров (1972). По следите на насилието. София: Наука и изкуство. стр. 262–263. OCLC 402578469.
  10. ↑ Радушев, Евгений (2005). Помаците - християнство и ислям в Западните Родопи с долината на р.Места, XV - 30-те години на XVIII век. Част II - Приложения. София: Народна библиотека Св. Св. Кирил и Методий - Ориенталски отдел. стр. 249–251. ISBN 954-523-084-3. OCLC 166026970.
  11. ↑ Дуриданов, Иван. Значението на топонимията за етническата принадлежност на македонските говори. во: Лингвистични студии за Македония, София, Македонски научен институт, 1996, стр. 186.
  12. ↑ Андреев, Стефан (2002). Речник на селищни имена и названия на административно-териториални единици в българските земи през XV-XIX век. София: Главно управление на архивите при Министерския съвет на Република България. стр. 128. ISBN 954-9800-29-6.
  13. ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г. (II издание. изд.). София: Македонски научен институт. 1995 [1878]. стр. 132–133.
  14. ↑ Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  15. ↑ Кънчов, Васил (1996) [1900]. „Неврокопска Каза“. Македония. Етнография и статистика (II фототипно издание. изд.). София: Проф. М. Дринов. стр. 195.
  16. ↑ Кънчов, Васил (1970) [1894 – 1896]. „Неврокопската каза“. Пътуване по долините на Струма, Места и Брегалница. Битолско, Преспа и Охридско. София: Наука и изкуство. стр. 274.
  17. ↑ Райчевски, Стоян (2004) [1998]. Българите мохамедани (II издание. изд.). София: Национален музей на българската книга и полиграфия. стр. 111. ISBN 954-9308-51-0.
  18. ↑ Енциклопедия „Пирински край“, том II. Благоевград: Редакция „Енциклопедия“. 1999. стр. 268. ISBN 954-90006-2-1.
  19. ↑ Груев, Михаил; Алексей Кальонски (2008). Възродителният процес. Мюсюлманските общности и комунистическият режим. „Сиела“. стр. 76. ISBN 9789542802914.
  20. ↑ Гаджанов, Димитър Г. Мюсюлманското население в Новоосвободените земи, во: Научна експедиция в Македония и Поморавието 1916, Военноиздателски комплекс „Св. Георги Победоносец“, Университетско издателство „Св. Климент Охридски“, София, 1993, стр. 245.
  21. ↑ Отдел „Статистика на населението“ (1960). Списък на населените места в НР България по съществуващо административно деление към 15 януари 1960 година с брой на населението от преброяванията през 1926, 1934, 1946 и 1956 години. София: Централно статистическо управление. стр. 16.
  22. ↑ „"&"Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и самоопределение по етническа принадлежност към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот 2013-04-05. Посетено на 2012-03-18.
  23. ↑ „Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и възраст към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот 2013-08-14. Посетено на 2012-03-18.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Слаштен&oldid=5150105“