Википедија

Сибиу

Сибиу или Сибињ (романски: Sibiu, германски: Hermannstadt, унгарски: Nagyszeben) — град во Романија и е главен град на областа Трансилванија. Има околу 155.000 жители.

Сибиу е еден од културните центри на Романија, каде со векови се мешаат влијанијата на Германците ( Саксонците ), Романците и Унгарците. Поради своето вредно културно наследство, градот бил европска престолнина на културата во 2007 година.

Географија уреди

Сибиу се наоѓа во централна Романија и е на 265 метри северозападно од главниот град Букурешт. Припаѓа на историската провинција Трансилванија.

Релјеф : Сибиу се наоѓа во јужна Трансилванија . Градот се наоѓа во ридско подрачје, познато како висорамнина Трнава, на околу 430 m надморска височина. Директно над градот се издигаат јужните Карпати (поточно, планините Фагарас ). Зимската туристичка дестинација Палтиниш на Карпатите спаѓа под градот.

Клима : Сибиу има континентална клима.

Води : Сибиу се наоѓа на малата река Цибин, притока на големата романска река Олт.

Историја уреди

 
Панорама на стариот град Сибиу

Иако областа Сибиу е историски значајна уште од средниот век, таа била населена уште од праисторијата, а во времето на Стариот Рим била вклучена во нејзината провинција Дачија.

Во поголемиот дел од историјата, населбата била поврзана со германската (саксонска) заедница. Првите германски имигранти од Саксонија пристигнале овде во 1143 година. Населбата од 1191 г. се споменувала под името кога папата Селестин III го потврдил постоењето на слободно претставување на Германците во Трансилванија . Под името Хермансдорф се споменувал уште во 1321 година, додека во документ од 1366 г. за прв пат како Херманштат . На крајот на 15. век, бил формиран Universitas Saxorum, како главно раководно тело на сите Саксонци .[1] Монголите го уништиле градот во 1241 година. За одбрана од Турците биле изградени тројни бедеми, десетици кули и неколку големи порти. Турците никогаш не успеале да го заземат Сибиу. Кон крајот на 16 век, романскиот принц Михајло Храбри го зазел градот и на тој начин го постигнал првото обединување на Трансилванија со Влашка и Молдавија во 1600 година .[2] По победата над Отоманската империја во 17 век, Сибиу станал главен град на Кнежевството Трансилванија .[3] Само унгарскиот трансилвански војвода Габриел Батори успеал во 1610 година. да го зеде и да го ограби Сибиу.

Херманштад бил политички центар на Трансилванија до крајот на 19 век. век . Го собра Univezitas Saxonum (), еден вид собрание на покраината. Кон крајот на векот, центарот се преселил во денешен Клуж, кој како град со доминантно унгарско население бил од поголемо значење за тогашна Унгарија .

Во 1918 г. градот станувал дел од модерна Романија . Романското население, секогаш присутно во градот ( Епископија Сибиу ), и многубројно во околината, добивало на значење. По Втората светска војна, од економски причини започнала масовната емиграција на Германците во татковината. Денес, Германците се малку, но многу влијателни во градот, па затоа Сибиу е еден од најразвиените градови во Романија .

Србите во Сибиу уреди

Според многу српски епски песни, војводата Јанко Сибиуанин е од Сибиу - „Јанкул“. Тоа бил Јован - Јанко - Јанош Хуњади, унгарски благородник и владетел. Иако овде важел за Унгарец, тој често се споменувал со Србите: како кум на Марко Краљевиќ, чичко Бановиќ Страхиња, девер Стојан Поповиќ, девер Страхињиќ Бан итн.[4] Учествувал во битката во Косово и се оженил со „самовила“. Неговата сестра се викала Јања, а неговиот внук бил „слаб“ Секула.[5] Според унгарскиот историчар Јанош Карачоњи, таткото на Јанков бил Србин - Војко (Волк), а неговиот дедо, познат како Србин (Србин), го наследил градот Сибиу помеѓу 1364-1399 година. Јанко бил воспитан како католик, затоа што по наредба на кралот Лаус I - ниту еден влашки принц не можел да добие благородништво или имот на подарок, ако не бил од таа вера.[6]

Деспотот Ѓураѓ Бранковиќ бил во првата половина на 15 век, заедно со Јанко од Сибиу се бореле против Турците. Турците биле со војводата Дракула, кој се борел против војводата Дејан од Сибиу. Турскиот султан Мурат го испратил Иса Паша да ги опустоши земјите околу Белград, но Ѓураѓ и Јанко не само што ја поразиле турската војска и го убиле пашата кај Смедерево, туку влегле во окупираните бугарски земји и го освоиле градот Сердица (Софија).[7]

Претендент за унгарскиот престол по 1526 година, покрај австрискиот император Фердинанд, бил и Јован Запоља, војвода од Сибиу (Ердељ). Многу унгарски (бегалци) Срби застанале покрај Запоље како војници, борејќи се за власт. Последниот српски водач Јован Црни починал во 1526 година, а Фердинанд го победил Запоље, кој исто така се потпирал на Турците.[8]

За време на Банатското востание против Турците во 1594 година, српските водачи: Бан Сава, војводата Велимировиќ и епископот Теодор Тивадаровиќ го повикале на помош трансилванскиот принц Зигмунд Батори. Принцот не можел воено да одговори, но по распадот на востанието примил српски бегалци од Банат. Некои од нив се населиле во Јенопоље, каде што имало многу Срби од 15 век, а други продолжиле кон Ердељ. Во Трансилванија, тие масовно се населиле во Сибиу, Белград ( Алба Јулија ), Понград, Рајсдерфел, Сас Пијано, Велики и Мали Чергод, Орестеја и други помали места. За време на владиката Теодор, таму била основана таканаречената Српска православна епископија. Белград во Сибиу. Во 1537 година, по смртта на романскиот епископ од Трансилванија, и таа епархија потпаднала под јурисдикција на српската. Српската епископија била издигната во архиепископија, а во Ердељска Бистрица била формирана нова српска. Србите биле доминантни во Трансилванија како православни епископи до 1700 година, кога Романците биле преведени во унијата од архиепископот Фанариот Атанасиј Гркот. Во 1735 година, српскиот митрополит Виќентије дал привилегии (секаде каде што имало Срби) да се читале во Сибиу и другите трансилвански градови (доделени од Српската православна црква). Тој сакал предадениот православен народ во Романија и Србите да се врателе во православието преку српската власт. Епископот Никанор од Круседол бил испратен во 1735 година да им помогнел на романските православни во Брашов. По одредена наредба на властите, епископот Никанор Мелентијевиќ истата година морал да го напушти Брашов (центарот на романското православие) и да се преселел во Сибиу. Оттаму испратил Послание до верниците, во одбрана на Православието.[9] Во Сибиу седеле српски православни епископи: Софроније Кириловиќ (1770-1774), Гидеон Ничитиќ (1784-1788), Герасим Адамовиќ (1789-1796).[10]

Кон крајот на 17 век деспотот Ѓорѓе Бранковиќ извесно време бил приведен од австриските власти. Тој бил затворен само за државните интереси на Австрија. Сакале да го одвојат од српскиот народ, бидејќи се срамел да биде нивни лидер. Потпишал со „Грофот Ѓорѓе Бранковиќ, избран деспот на Илирија и Расцистичката мисија“. Тој планирал да собере голема народна војска, која ќе ги истерала Турците од српските историски земји. Потоа бил префрлен во 1690 година, заради поголема државна безбедност, прво во Виена, потоа во Јегра, каде што умрел по долго затворање (од 22-годишна возраст) - 1711 година.[11]

Според државниот шематизам на унгарското православно свештенство во 1846 година, во градот Сибиу имало 407 православни семејства, со дополнителни 57 од огранокот Непендорф. Православни парохијани во тоа време биле свештеникот Јован Пановиќ и свештеникот Петар Подила, потпомогнати од свештеникот Георгије Бобеш.[12]

Во градот Расинари (Сибиу), веднаш до Сибиу, кој се сметал за еден од центрите на романската преродба, имало многу Срби во 18 и 19 век. Таму сто години живееле и служеле три генерации српски свештеници Поповиќ. Стариот свештеник Данил живеел 105 години и се занимавал со пишување. Но, учениот свештеник Сава Поповиќ (1814—1879), бил парохиски свештеник и учител, „пожолтел“ . Станал романско-германски учител во главното романско основно училиште во градот. Не му било пречка да знаел дека е Србин, за да станел познат како голем идеолог на романската нација. Тој напишал книги со кои ги докажувал римските корени во Романија, како и учебници за училиштата. Подоцна станал советник и придружник на Андреј Шагуна, романизиран Цинкарин, првиот романски митрополит, по канонското одвојување на православните Романци од Србите во 1864 година.[13] Роден бил во 1722 година, а потоа затворен во 1746 година и бил парохиски свештеник во Гилвез во близина на Темишвар. Се замонашил во 1773 година, а пишувал дека зборувал влашки (романски) и „нешто српски“. Очигледно бил Србин - привилегиран, уште во млади денови.[14]

Арадскиот бискуп, Прокопије Ивачковиќ, бил Србин по смртта на Андреја Шагуна - новиот романски митрополит со седиште во Сибиу во 1873-1874 година.[15] Романците не го сакале затоа што почнал да воведува наводни „српски обичаи“. Меѓу Србите се вратил во 1874 година, кога бил избран за српски патријарх во Сремски Карловци. Еден читател од местото е 1875 г. бил претплатник на српското списание „Отаџбина“ кое излегувало во Белград.

Популација уреди

 
Стара улица Сибиу

До 20 век, Сибиу бил претежно германска (саксонска) населба. Така бил градот во 1910 година . имало 26.000 жители, од кои 15.000 биле Саксонци, додека во 1925 година имало 44.000 жители, од кои 23.000 биле Саксонци.[16]

Денес, градот има над 150.000 жители, од кои 95% се Романци, 2% Унгарци, 1,6% Германци и 1,4% други.[17] Во последниве години, населението расте, опаѓајќи по 2 децении поради економскиот пад.

Населението е претежно од православна вероисповед.

Култура уреди

 
Карта на историското јадро на градот

Денес, Сибиу е културен центар на германското национално малцинство. Градот е прогласен за Европски центар на културата во 2007 година под водство на Клаус Вернер Јоханис, кој е и претседател на демократскиот форум на германското малцинство во Романија.[18][19][20][21]

Во Сибиу се наоѓала првата болница во Романија (1292), првата аптека (1494) и најстариот музеј (Музејот Брукентал), отворен во 1817 година.[22]

Знаменитости уреди

Градот имал зачувано голем број историски градби, вклучувајќи:

  • Музејот Брукентал или палатата Брукентал, изграден во 1778-1785 година од виенски барокен архитект. Иако музејот бил официјално отворен во 1817 година. Музејот ги пречекал своите први посетители 27 години порано (1790), три години пред отворањето на Лувр.[23]
  • Познатата „кула од скали“, една од најстарите градби во Сибиу, била изградена врз темелите на најстарите остатоци од првата тврдина околу црквата кон крајот на 12 век. Денешната кула датира од 1542 година.[24]
  • Куќата на уметноста која е една од најубавите градби и симбол на градот. Изграден била во 15. век и денес го претставува музејот Емил Сигерус.[24]
  • Кулата на Советот во Сибиу

Збратимени градови уреди

 
Божиќни прослави на главниот градски плоштад

Сибиу бил збратимен со следниве градови [25]:

Галерија уреди

  •  
    Главниот градски плоштад
  •  
    Евангелска црква
  •  
    Катедралата на Романската православна црква
  •  
    Зграда Брукентал
  •  
    Римокатоличката црква
  •  
    Нов дел од градот
  •  
    Градската кула
  •  
    Градското собрание на Сибиу

Наводи уреди

  1. ↑ Сибиу. ро, одељак историја Архивирано на 6 октомври 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  2. ↑ Сибиу - историја града. Архивирано на 1 декември 2008 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  3. ↑ улбсибиу. ро, одељак о граду Архивирано на 13 септември 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  4. ↑ Вук Ст. Караџић: "Српске народне пјесме", други део, Беч 1845. године
  5. ↑ "Даница", Нови Сад 1866. године
  6. ↑ "Застава", Нови Сад 1901. године
  7. ↑ "Даница", Нови Сад 1867. године
  8. ↑ "Гласник друштва српске словесности", Београд 1871. године
  9. ↑ "Српски сион", Карловци 1905. године
  10. ↑ Mircea Păcurariu: "Revoluția românească din Transilvania și Banat în anii 1848-1849...", Bukarest 1995.
  11. ↑ "Гласник друштва србске словесности", Београд 1870. године
  12. ↑ Reesch de Lewald, Aloysius: „Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...“, Budа 1846.
  13. ↑ Сава Поповић: "Епистолар", Херманштат 1847. године
  14. ↑ "Српски сион", Карловци 1907.
  15. ↑ Тодор Стефановић Виловски: "Светли и тамни дани", Београд 1985.
  16. ↑ :: U L B S :: Despre Sibiu Архивирано на 13 септември 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  17. ↑ Презентација града, одељак становништво Архивирано на 29 ноември 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  18. ↑ Сибиу 2007 Архивирано на 15 март 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  19. ↑ Сибиу 2007;асоцијација Архивирано на 3 декември 2009 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  20. ↑ Информације о градоначелнику Архивирано на 5 октомври 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  21. ↑ Биографија Клаус Јоханиса Архивирано на 20 август 2010 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  22. ↑ Информација о историји града, Посетено на 25. 4. 2013.
  23. ↑ Туризам у Румунији, Посетено на 25. 4. 2013.
  24. ↑ 24,0 24,1 Туризам у Румунији, споменици Архивирано на 8 октомври 2009 г., Посетено на 25. 4. 2013.
  25. ↑ градови побратими Архивирано на 5 февруари 2012 г., Посетено на 25. 4. 2013.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сибиу&oldid=5114381“