Сенце
Сенце — село во Општина Маврово и Ростуше, во областа Горна Река, сместено на патот помеѓу градовите Гостивар-Дебар.
| Сенце | |
Куќи во селото | |
  Сенце Местоположба на Сенце во Македонија
Сенце на карта
| |
| Координати 41°40′59″N 20°39′30″E / 41.68306° СГШ; 20.65833° ИГД | |
| Регион |  Полошки
|
| Општина |  Маврово и Ростуше
|
| Област | Горна Река |
| Население | 25 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 1256 |
| Повик. бр. | 042 |
| Шифра на КО | 07070 |
| Надм. вис. | 1.604 м |
|
Сенце на општинската карта  Атарот на Сенце во рамките на општината | |
 Сенце на Ризницата
| |
Потекло на името уреди
Селото е скоро секогаш во сенка, па се претпоставува дека од таму доаѓа и самото негово име.[2]
Географија и местоположба уреди
Сенце се наоѓа во областа Горна Река, во средишниот дел на територијата на Општина Маврово и Ростуше, на северозападната падина на планината Бистра.[3] Селото е планинско, сместено на надморска височина од 1.100 метри.[3]
Селото е сместено на Бистра, кон Баричката Клисура, малку пониско од Беличица. Сепак е сместено доста високо во планината.[2]
Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Ѓафа Сенцес, Враца, Суходол, Ливада те Ме, Требишка Рупа, Острво, Под-Камен, Ѓулус Камен, Стари Лоз, Красниче и Самарница.[2]
До него води тесен асфалтен пат, кој се исклучува од регионалниот пат Маврово-Дебар.
Историја уреди
Во 1852 година жителите на Сенце го помагаат издавањето на книгата „Утешение грешним“ на Кирил Пејчиновиќ.[4]
Во XIX век, Сенце било село во Реканската каза на Отоманското Царство.
Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.[5]
Стопанство уреди
Селото зафаќа простор од 17,5 км2. На него преовладуваат шумите на површина 1.000 хектар, пасиштата заземаат 544 хектари, додека на обработливото земјиште отпаѓаат само 84 хектари.[3]
Население уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Сенце било село со 100 домаќинства и 279 жители, од кои 72 Албанци муслимани и 207 Албанци православни христијани.[6]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, етнографија и статистика“) од 1900 година, селото има 315 жители, од кои 195 биле запишани како Албанци правослани, а 120 Албанци муслимани.[7] Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Сенце имало 108 Албанци.[8]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Сенце се води како чисто албанско село од мешана (муслиманска и православна) вероисповед во Реканската каза на Дебарскиот санџак со 38 куќи.[9]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци и 100 Албанци.[10]
Селото е мало и во 1961 година броело 234 жители, од кои 98 биле Албанци, 84 Македонци и 50 жители Турци, додека во 1994 година бројот се намалил на 78 жители, од кои 66 биле Албанци, а 12 жители Македонци.[3]
Пописот од 1991 година не бил целосно одржан во селото Сенце, бидејќи дел од неговото население одбило да учествува, односно го бојкотирало неговото одржување, поради што за таа пописна година, за селото нема целосни податоци.[заб 1]
Според пописот од 2002 година, во селото Сенце живееле 21 жител, од кои 5 Македонци, 15 Албанци и 1 Бошњак.[11]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 25 жители, од кои 4 Македонци, 15 Албанци и 6 лица без податоци.[12]
Низ годините ова било вкупното население и етничка припадност на населението во Сенце:
| Година | Македонци | Албанци | Турци | Бошњаци | Ост. | б.п. | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1948 | — | — | — | — | — | — | 200 |
| 1953 | 110 | 139 | 0 | — | 2 | — | 251 |
| 1961 | 84 | 98 | 50 | — | 2 | — | 234 |
| 1971 | 60 | 160 | 9 | — | 4 | — | 233 |
| 1981 | 32 | 134 | 0 | — | 3 | — | 169 |
| 1991 | 25 | 5 | 0 | — | 1 | — | 31 |
| 1994 | 12 | 66 | 0 | — | 0 | — | 78 |
| 2002 | 5 | 15 | 0 | — | 1 | — | 21 |
| 2002 | 4 | 15 | 0 | 0 | 0 | 6 | 25 |
* Извор: Државен завод за статистика на Република Македонија (1948-2021), според податоци од официјалните пописи во соодветните години
Родови уреди
Според податоците кои ги собрал Томо Смилјаниќ - Брадина во периодот од 1912-1914 година, во селото Сенце живееле следните православни родови: Леревит, Серафимовит, Цицкавит и Балковит.[2]
Општествени установи уреди
- Основно училиште „Јосип Броз Тито“, подрачно основно училиште на ОУ „Јосип Броз Тито“ - Жировница
Самоуправа и политика уреди
Селото се наоѓа во рамките на новосоздадената Општина Маврово и Ростуше, која настанала со територијалната поделба на Македонија во 2004 година. Претходно селото припаѓало на поранешната Општина Маврови Анови, која со измените во Законот за територијална поделба на Македонија била припоена со Општина Ростуша, со што двете општини ја создале новата Општина Маврово и Ростуше, во која денес се наоѓа селото.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Гостивар, додека во периодот по војната од 1957 до 1965 година се наоѓала во некогашната општина Маврово. Во рамките на истата општина се наоѓало и во периодот 1955-1957.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од Општина Трница, во која покрај Сенце се наоѓале Беличица, Бибање, Богдево, Бродец, Волковија, Врбен, Грекање, Жужње, Кичиница, Кракорница, Нивиште, Нистрово, Ничпур, Рибница и Тануше. Општината Трница постоела и во периодот 1950-1952 година, во која влегувале селата Беличица, Волковија, Врбен, Кичиница, Сенце и Трница.
Избирачко место уреди
Во селото постои избирачкото место бр. 0478 според Државната изборна комисија, сместено во простории на основното училиште.[13]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 59 гласачи.[14]
Културни и природни знаменитости уреди
- Цркви[15]
- Црква „Св. Богородица“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Никола“ — селска црква.
- Џамии[15]
- Џамија — нова џамија
Галерија уреди
-
Куќи во селото -
Улица низ селото -
Џамијата во изградба
.JPG)
Наводи уреди
- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Смиљаниќ; Тома (1925). Mijaci, Gorna Reka i Mavrovsko Polje. Белград: Српска кралска академија. OCLC 28398861.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 270. Посетено на 19 мај 2020.
- ↑ Селищев А.М. „Славянское население в Албании“, София, 1931, стр. 13.
- ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 176-177.
- ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900. стр. 264.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рp. 184-185.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 49.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 19 мај 2020.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 19 мај 2020.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Посетено на 19 мај 2020.
- ↑ 15,0 15,1 Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- Забелешки
- ↑ Во Пописот од 1991 година, во населените места: Страчинци, Љуботен, Арачиново, Грушино, Мојанци, Орланци, Боговиње, Жеровјане, Пирок, Милетино, Радиовце, Теново, Челопек, Горно Јаболчиште, Велешта, Горно Татеши, Долно Татеши, Врапчиште, Топлица, Вруток, Долно Јеловце, Здуње, Речане, Балин Дол, Беловиште, Гостивар, Дебреше, Мало Турчане, Чајле, Баниште, Дебар, Кривци, Селокуќи, Хаме, Делогожди, Корошишта, Ливада, Мислодежда, Ново Село (Делогожди), Горна Бањица, Долна Бањица, Симница, Долна Лешница, Желино, Озормиште, Требош, Бачишта, Букојчани, Горно Строгомиште, Зајас, Колари, Лешница, Палиград, Смесница, Копанце, Шемшево, Горно Палчиште, Долно Палчиште, Камењане, Кичево, Долно Свиларе, Кондово, Радуша, Рудник Радуша, Бедиње, Горно Коњаре, Д`лга, Куманово, Лопате, Романовце, Сопот, Табановце, Черкези, Белановце, Матејче, Никуштак, Опае, Ропалце, Жужње, Нистрово, Сенце, Тануше, Добри Дол, Калиште, Неготино-Полошко, Сенокос, Бериково, Гарани, Јагол, Ново Село (Осломеј), Поповјани, Премка, Србица, Стрелци, Туин, Шутово, Охрид, Ќојлија, Арнакија, Буковиќ, Грчец, Крушопек, Ласкарци, Љубин, Семениште, Барово, Јаболци, Биџево, Долна Белица, Заграчани, Калишта, Радолишта, Струга, Батинци, Вртекица, Морани, Студеничани, Глоѓи, Доброште, Непроштено, Пршовце, Слатино, Теарце, Голема Речица, Лавце, Мала Речица, Сараќино, Тетово, Баланци, Форино, Чегране, Џепиште, Гајре, Лисец, Скопје дел - Гази Баба, Скопје дел Карпош, Скопје дел - Центар и Скопје дел - Чаир, дел од жителите не прифатија да земат учество (го бојкотираа) во Пописот.
