Ослободителна граѓанска војна
Ослободителната граѓанска војна (43-42 п.н.е.) ― војна започната од страна на Вториот триумвират да се одмазди на атентатот врз Јулиј Каесар.[1] Војната ја воделе силите на Марк Антониј и Октавијан (членови на Вториот триумвират) против силите на атентаторите на Каесар,[2] предводени од Марк Јуниј Брут и Гај Касиј Лонгин, исто така наречени Ослободители (Liberatores). Вторите биле поразени од Триумвирите во Битката кај Филипи[3] во 42 октомври п.н.е.[4][5] и извршиле самоубиство.[6] Брут исто така ќе изврши самоубиство по вториот дел од битката.[7][8][9]
| Ослободителна граѓанска војна | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Дел од Римските граѓански војни | |||||||||
| Map Philippi campaign 42 BC-en.svg Битката кај Филипи |
|||||||||
|
|||||||||
| Завојувани страни | |||||||||
| Втор триумвират | Ослободители | ||||||||
| Команданти и водачи | |||||||||
| Марк Антониј Октавијан | Брут  Касиј
|
||||||||
Претходница уреди
По убиството на Каесар, Брут и Касиј (двајцата главни заговорници, исто така познати како Ослободители) ја напуштиле Италија и ја презеле контролата над сите источни провинции (од Грција и Македонија до Сирија) и сојузничките источни кралства. Во Рим тројцата главни каесарски водачи (Антониј, Октавијан и Маркус Емилиј Лепид), кои ја контролирале скоро целата римска војска на запад, ја уништиле опозицијата во Сенатот и го воспоставиле вториот триумвират. Една од нивните први задачи била да ги уништат силите на Ослободителите, не само за да имаат целосна контрола над римскиот свет, туку и да се одмаздат за смртта на Каесар.
Триумвирите решиле да го напуштат Лепид во Италија, додека двајцата главни партнери на триумвиратот (Антониј и Октавијан) се преселиле во Северна Грција со своите најдобри трупи (28 легии). Во 42 година п.н.е., Гај Норбан Флак и Декидиј Сакса биле испратени од триумвирите со осум легиска напредна гарда во Македонија против убијците на Јулиј Каесар. Во околината на Филипи, Норбан и Сакса се сретнале со напредните трупи на Касиј и Брут. Иако биле побројни, Норбан и Сакса зазеле положба во близина на Филипи што ги спречило републиканците да напредуваат. Со измама, Брут и Касиј успеале да го натераат Норбан да ја напушти оваа положба, но Норбан навреме ја открил измамата за да ја врати доминантната положба. Кога Брут и Касиј успеале да ги надминат нивните страни, Норбан и Сакса се повлекле кон Амфипол. Како што пристигнале Марк Антониј и најголемиот дел од триумвиратските трупи (минус Октавијан, кој бил задржан во Дирахиум поради лошо здравје), тие го снашле Амфипол добро чуван и Норбан бил оставен да управува со градот.
Спротивставени сили уреди
Триумвирите донеле 19 легии на бојното поле. Изворите известуваат за името само на една легија (IV легија), но другите присутни легии вклучуваат VI, VII, VIII, X коњаничка, XII, III, XXVI, XXVIII, XXIX и XXX, бидејќи нивните ветерани учествувале во земјените спогодби по битката. Апијан известува дека легиите на триумвирите биле скоро во полноправни редови. Понатаму, тие имале голема сојузничка коњаница (13 000 коњаници со Октавијан и 20 000 со Антониј).
Војската на ослободителите имала седумнаесет легии (осум со Брут и девет со Касиј, додека други две легии биле со флотата). Само две од легиите биле во полни редови, но војската била засилена со војници од источните сојузнички кралства. Апијан известува дека војската собрала вкупно околу 80.000 пешадијци. Сојузничката коњаница опфатила вкупно 17 000 коњаници, вклучително и 5000 стрелци-јаваци по источен стил. Оваа војска ги вклучувала старите легии на Каесар присутни на Исток (веројатно со легиите XXVII, XXXVI, XXXVII, XXXI и XXXIII); така, голем дел од војската на Ослободителите била составена од поранешни каесареви ветерани. Како и да е, барем легијата XXXVI се состоела од стари помпејски ветерани, запишани во војската на Каесар по Битката кај Фарсал. Верноста на војниците кои требале да се борат против наследникот на Каесар била деликатно прашање за Ослободителите. Касиј се обидел на сите начини да ја засили верноста на војниците и со силни говори („Нека никој не загрижува дека тој бил еден од војниците на Каесар. Тогаш не бевме негови војници, туку на нашата земја“) и со подарок од 1,500 денарии за секој легионер и 7,500 за секој кентурион.
Прва битка кај Филипи уреди
Битката кај Филипи се состоела од два ангажмани во рамнината на запад од античкиот град Филипи. Првиот се случи во првата недела од октомври; Брут се соочил со Октавијан, додека силите на Антониј биле против оние на Касиј. Отпрвин, Брут го истуркал назад Октавијан и влегол во логорот на неговите легии.[10] Но, на југ, Антониј го победил Касиј, а Касиј, слушајќи лажен извештај за неуспехот на Брут, извршил самоубиство. Брут ги собрал преостанатите трупи на Касиј и обете страни наредиле нивната војска да се повлече во нивните логори со својот плен, а битката во суштина била нерешено, но за самоубиството на Касиј.[11][12]
Поморска битка и други случувања уреди
На истиот ден од првата Битка кај Филипи, републиканската флота, која патролирала на Јонското Море, била во можност да ги пресретне и уништи засилувањата на триумвирите (две легии и други трупи и залихи предводени од Гнеј Домитиј Калвин). Така, стратешката положба на Антониј и Октавијан станала доста сериозна, бидејќи веќе осиромашените региони на Македонија и Тесалија биле во можност долго време да ја снабдуваат својата војска, додека Брут лесно можел да добие набавки од морето. Триумвирите морале да испратат легија на југ во Ахаја да соберат повеќе залихи. Моралот на трупите бил зајакнат со ветувањето за нови 5,000 денарии за секој војник и 25,000 за секој кентурион.
Меѓутоа, од другата страна, војската на Ослободителите останал без нивниот најдобар стратешки ум. Брут имал помалку воено искуство од Касиј, и уште полошо, тој не командувал ист вид почит од неговите сојузници и неговите војници, иако по битката тој понудил уште еден подарок од 1,000 денарии за секој војник.
Во следните три недели, Антониј бил во можност полека да напредне со своите сили јужно од војската на Брут, зацврстувајќи еден рид близу до поранешниот логор на Касиј, кој Брут го оставил без заштита. За да избегне да биде придружен, Брут бил принуден да ја прошири својата линија на југ, паралелно со Виа Егнација, градејќи неколку утврдени столбови. Одбранбената позиција на Брут сè уште била безбедна, држејќи го високиот крај со безбедна линија на комуникација со морето и тој сепак сакал да го задржи првичниот план за избегнување отворен ангажман додека чекала неговата поморска надмоќ да го истроши непријателот. За жал, повеќето од неговите офицери и војници биле уморни од тактиката на одложување и барале уште еден обид за отворена битка. Веројатно и Брут и неговите офицери се плашеле од ризикот нивните војници да заминат пред непријателот. Плутарх исто така известува дека Брут не добил вест за поразот на Домитиј Калвин во Јонското Море. Така, кога некои од источните сојузници и платеници започнале да дезертираат, Брут бил принуден да нападне попладнето на 23 октомври.
Втора битка кај Филипи уреди
Втората средба, на 23 октомври, ги довршила силите на Брут, а тој извршил самоубиство како исход, оставајќи го триумвиратот да ја контролира Римската Република. Битката резултирала во тесна борба меѓу две војски на добро обучени ветерани. Стрелите или копјето воглавно биле игнорирани и војниците спакувани во солидни редови се бореле лице в лице со своите мечеви, а колежот бил страшен. На крајот, нападот на Брут бил одбиен, а неговите војници збунето истрчале, со нарушени редови. Војниците на Октавијан биле во можност да ги заземат портите на логорот на Брут пред заобиколувајќи ја војска да стигне до оваа одбранбена положба. Така, војската на Брут не можела да се собере, правејќи ја целосната победа на триумвирите. Брут можел да се повлече во блиските ридови со еднакво на само 4 легии. Гледајќи дека предавањето и заробувањето се неизбежни, тој извршил самоубиство следниот ден.[13][14]
Последици уреди
Плутарх известува дека Антониј го прекрил телото на Брут со виолетова облека во знак на почит, бидејќи тие биле пријатели. Се сетил дека Брут поставил како услов да се приклучи на заговорот за убиство на Каесар дека треба да се поштеди животот на Антониј. Многу други млади римски аристократи ги загубиле своите животи во битката или извршиле самоубиство потоа, вклучувајќи го и синот на големиот оратор Хортенсиј, Марк Поркиј Катон (син на Катон Помладиот) и Марк Ливиј Друс Клавдијан (татко на Ливија, кој станала сопруга на Октавијан). Поркија, сопругата на Брут, традиционално се вели дека се самоубила со голтање на црвен јаглен кога добила вест за поразот на нејзиниот сопруг, иако веродостојноста на оваа анегдота е доведена во прашање и постојат докази кои укажуваат на тоа дека Поркија починала повеќе од една година пред Брут. Некои од благородниците кои можеле да избегаат, преговарале за нивно предавање кон Антониј и влегле во служба (меѓу нив Лукиј Калпурниј Бибул и Марк Валериј Месала Корвин). Очигледно, благородниците не сакале да се справат со младиот и немилосрден Октавијан.
Остатоците од војската на Ослободителите била собрана и приближно 14.000 луѓе биле запишани во војската на триумврите. Старите ветерани биле отпуштени назад во Италија, но некои од ветераните останале во градот Филипи, кој станал римска колонија ( Colonia Victrix Philippensium).
Антониј останал на Истокот, додека Октавијан се вратил во Италија, со тешка задача да ја најде земјата за да насели голем број ветерани. И покрај фактот дека Секст Помпеј ја контролирал Сицилија, а Домитиј Ахенобарб сè уште командувал со републиканската флота, републиканскиот отпор бил дефинитивно уништен кај Филипи.
Библиографија уреди
- Томас Харботл, Dictionary of Battles. Њујорк, 1906 година
- Роналд Сајм. The Roman revolution. Оксфорд 1939, година
- Лоренс Кепи. The making of the Roman army. Њујорк, 1984 година
Примарни извори уреди
Наводи уреди
- ↑ Gagne, Tammy (2014). Augustus Caesar (англиски). Mitchell Lane Publishers, Inc. ISBN 978-1-61228-500-9.
- ↑ Zanker, Paul (1988). The Power of Images in the Age of Augustus (англиски). University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08124-0.
- ↑ Crawford, Michael Hewson (1993). The Roman Republic (англиски). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-77927-3.
- ↑ Shuckburgh, Evelyn Shirley (1903). Augustus: The Life and Times of the Founder of the Roman Empire [B.C. 63-A.D. 14] (англиски). T.F. Unwin.
- ↑ Keppie, Lawrence (4 јануари 2002). The Making of the Roman Army: From Republic to Empire (англиски). Routledge. ISBN 978-1-134-74603-3.
- ↑ Goldsworthy, Adrian (28 август 2014). Augustus: First Emperor of Rome (англиски). Yale University Press. ISBN 978-0-300-21007-1.
- ↑ Sandys, Sir John Edwin (1921). A Companion to Latin Studies (англиски). University Press.
- ↑ Appian (2006). The Civil Wars (англиски). ReadHowYouWant.com. ISBN 978-1-4429-3538-9.
- ↑ Byrd, Robert C. (1995). The Senate of the Roman Republic: Addresses on the History of Roman Constitutionalism (англиски). Government Printing Office. ISBN 978-0-16-058996-6.
- ↑ Tempest, Kathryn (24 октомври 2017). Brutus: The Noble Conspirator (англиски). Yale University Press. ISBN 978-0-300-23126-7.
- ↑ Rollin, Charles (1750). The Roman History from the Foundation of Rome to the Battle of Actium ... (англиски). J. and P. Knapton.
- ↑ Shotter, David Colin Arthur (2005). The Fall of the Roman Republic (англиски). Psychology Press. ISBN 978-0-415-31940-9.
- ↑ Creighton, Mandell; Traupman, John C. (2000-01-01). A Primer History of Rome (англиски). Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN 978-1-898855-39-2.
- ↑ Liddell, Henry George (1858). A History of Rome: From the Earliest Times to the Establishment of the Empire. With Chapters on the History of Literature and Art (англиски). Harper & brothers.