Мувла
Поимот мувла во микробиологијата опфаќа една системска разнородна група габи (fungi), кои се вбројуваат во таксономичната група на аскомикотите и зигомикотите. Големата разновидност на мувли обично води потекло од сапрофитите (грчки σαπρός [sapros]= "гнило, изгниено").
Некои мувли имаат големо значење за човекот заради начинот на живот во одредени еколошки средини како човекови паразити (пр. Aspergillus fumigatus), но исто така и како додаток во исхраната (пр. како специјални видови сирење), биолошки извор на антибиотици (пр. Пеницилин) и суровина за лекови за намалување на холестерол (пр. Ловастатин).
Размножувањето на мувлата обично се одвива бесполово, преку спори кои се нарекуваат кониди.
Мувлата може да се најде форма на кончесто, меко или прашкасто, бело, сиво, сино-зелено, жолтеникаво, црвеникаво, синкаво или црно тенко обложување на различни супстрати. Особено забележливо е кај расипана храна (пример леб, овошје), влажни дрва или ѕидови. Влажноста на нападнатите супстанци, како и влажноста на воздухот обично е предуслов за создавање и ширење на мувла. Често мувлата започнува да расте на органски супстанци и предизвикува низа процеси на гниење. Најпрвин, од спорите на мувлата се формира кончеста структура, таканаречен мицелиум. Тој се состои од микроскопски мали, долги, тенки, постојано поврзани нишки на хифи (грчки: Υφή = ткиво) кои се шират на сите страни (кружно), како корењата кај дрвото. Овие хифи растат со релативно голема брзина, така што мувлата неретко брзо опфаќа големи површини.
Биологија уреди
Постојат илјадници познати видови на мувла, кои имаат различен начин на живот, вклучувајќи сапротроф, мезофил, психрофил и термофил, а многу малку опортунистички патогени на луѓето.[1] Сите тие бараат влага за раст, а некои живеат во водни средини. Како и сите габи, мувлата добива енергија не преку фотосинтеза туку од органски материјата на која живеат, користејќи хетеротроф. Типично, мувлите лачат хидролитски ензими, главно од врвовите на хифите. Овие ензими ги разградуваат комплексите биополимери како што се скроб, целулоза и лигнин во поедноставни супстанции кои можат да се апсорбираат од хифите. На овој начин, мувлите играат голема улога во предизвикувањето распаѓање на органскиот материјал, овозможувајќи рециклирање на хранливите материи низ екосистем. Многу мувла, исто така, синтетизираат микотоксин и сидерофор кои, заедно со литички ензими, го инхибираат растот на конкурентните микроорганизми. Мувлите можат да растат и на складирана храна за животни и луѓе, правејќи ја храната невкусна или токсична и затоа се главен извор на загуба на храна и болести.[2] Многу стратегии за зачувување на храната (солење, мариноване, џемови, флаширање, замрзнување, сушење) се да се спречи или забави растот на мувлата, како и растот на други микроби.
Мувлите се размножуваат со правење на голем број мали спори,[1] кои може да содржат едно јадро или да биде повеќејадрено. Спорите на мувла може да бидат асексуални (производи од митоза) или сексуални (производи од мејоза); многу видови можат да ги произведат двата вида. Некои калапи произведуваат мали, хидрофобни спори кои се приспособени за растурање на ветерот и може да останат во воздухот долги периоди; кај некои клеточните ѕидови се темно пигментирани, обезбедувајќи отпорност на оштетување од ултравиолетово зрачење. Другите спори на мувла имаат лигави обвивки и се посоодветни за расфрлање со вода. Спорите на мувла често се сферични или оваидни единечни клетки, но можат да бидат повеќеклеточни и разновидни. Спорите може да се залепат за облека или крзно; некои се способни да преживеат крајни температури и притисок.
Неколку мувли може да почнат да растат на температури од 4 °C или подолу, така што храната обично е оладена на оваа температура. Кога условите не овозможуваат растење, мувлата може да остане жива во мирна состојба во зависност од видот, во голем опсег на температури. Многуте различни видови мувла енормно варираат во нивната толеранција на екстремни температури и влажност. Одредени мувла можат да преживеат тешки услови како што се почвите на Антарктикот покриени со снег, ладење, високо кисели растворувачи, антибактериски сапун, па дури и нафтени производи како што е млазното гориво.[3]:22
Ксерофилните мувли можат да растат во релативно суви, солени или зашеќерени средини, каде што водната активност (aw) е помала од 0,85; други калапи имаат потреба од повеќе влага.[4]
Попознати мувли уреди
Надворешни врски уреди
| „Мувла“ на Ризницата ? |
- ↑ 1,0 1,1 Ryan KJ, Ray CG, уред. (2004). Sherris Medical Microbiology (4. изд.). McGraw Hill. стр. 633–8. ISBN 978-0-8385-8529-0.
- ↑ Wareing, Peter. „The Fungal Infection of Agricultural Produce and the Production of Mycotoxins“. European Mycotoxins Awareness Network. Архивирано од изворникот на 19 октомври 2013. Посетено на 28 јуни 2022.
- ↑ Malloch, D. (1981). Moulds : their isolation, cultivation and identification. Toronto Canada: Univ. of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-2418-3.
- ↑ Pitt JI, Hocking AD (2009). „Xerophiles“. Fungi and Food Spoilage. London: Springer. стр. 339–355. doi:10.1007/978-0-387-92207-2_9. ISBN 978-0-387-92206-5.