Википедија

Мајкелсон-Морлиев обид

Мајкелсонов-Морлиев обид — обид изведен во летниот период во 1887 година од страна на Алберт Мајкелсон и Едвард Морли во денешниот Универзитет „Кејс Вестерн Резрв“ во Кливленд, Охајо, и објавен во ноември истата година.[1] Обидот имал за цел да ја спореди брзината на светлината преку насочени снопови нормални еден на друг, во обид да се открие релативната брзина на материјата низ светлосен етер („етерен ветер“). Добиените негативни резултати се сметаат за први цврсти докази против тогаш преовладувачката теории на етерот. Сето ова довело до истражување, кое послужило како основа за специјалната теорија за релативноста, во која замислата за неподвижниот етер нема никаква улога. [A 1] Обидот се нарекува „почетната точка на теоретскиот аспект на Втората научна револуција“. [A 2]

Слика 1. Мајкелсонов-Морлиев инферометар монтиран на камена плоча, коja плива во сад со жива.

Мајкелсон-Морлиевиот тип на обиди бил повторуван повеќепати со постојано зголемување на прецизноста. Овде се вклучени и обидите од 1902 до 1905 година, и низата обиди од 1920 година. Покрај тоа, неодамнешните резонантни обиди потврдиле отсуство на етер со прецизност од 10−17.[2][3] Заедно со Ајвс-Стилвеловиот обид и Кенеди-Тордајковите обиди, Мајкелсон-Морлиевиот обид е еден од основни теории на тестовите за релативноста.[A 3]

Забележување на етерот уреди

Физичките теории од крајот на XIX век претпоставуваат дека површинските водени бранови мора да имаат супстанца која поддржува, т.е. „средина“, во која се движат (во овој случај водата), и звучните бранови имаат потреба од средина за да можат да се движат (како што се вода или воздух), па така светлината исто така би требало да има средина низ која ќе се движи, „етер“. Бидејќи светлината се движи низ вакуумот, било претпоставено дека и вакуумот би требало да е исполнет со етер. Бидејќи брзината на светлината е многу голема, и бидејќи материјалните тела поминуваат низ етерот без очигледно триење или отпор, било претпоставено дека има многу необична комбинација на својства. Осмислените обиди да се тестираат својствата на етерот биле од голема важност во XIX век за физиката. [A 4]:411ff

Земјата кружи околу Сонцето со брзина околу 30 км/с или преку 108.000 км/ч. Земјата е во движење, па се сметале две главни можности: (1) етерот е во мирување и е само делумно завлечен од Земјата (предложена од Огистен-Жан Френел во 1818 година), или (2) етерот е целосно завлечен од Земјата, со што подеднакво се движи со Земјината површина (предложено од Џорџ Стокс во 1844година). [A 5]Исто така, Џејмс Кларк Максвел (1865) ја препознал електромагнетната природа на светлината и од тука произлегуваат т. н. Максвелови равенки, но сепак овие равенки сè уште се толкуваат како опишување на брановите низ етерот, чија состојба на движење не е позната. На крајот, Френеловата идеја за (скоро)неподвижен етер била повеќе прифатена поради тоа што била потврдена од страна на Физовиот обид (1851) и од аберацијата на ѕвездите. [A 5]

 
Слика2. Опис на концептот „етерен ветер“

Според оваа хипотеза, Земјата и етерот се во релативно движење, што наведува на постоењето на т.н. „етерен ветер“ (Слика. 2). Иако тоа би било можно, во теорија, движењето на Земјата да одговара со она на етерот во еден момент од времето, тоа не е можно доколку Земјата остане во мирување во однос на етерот, поради променливоста во двете насоки и брзината на движењето. Во било која дадена точка на Земјината површина, големината и насоката на етерот ќе се разликува со времето од денот и сезоната. Со анализа на повратната брзина на светлината во различни насоки на различни времиња, се сметало дека е можно да се измери движењето на Земјата во однос на етерот. Очекуваната релативна разлика во измерената брзина на светлината е прилично мала, со оглед на тоа што брзината на Земјата во својата орбита околу Сонцето има величина од околу една стотинка од еден процент од брзината на светлината. [A 4]:417ff

За време на средината на XIX век, мерењата на етерниот ветер т.е. ефектите од прв ред пропорционални на v/c (v да биде брзината на Земјата, c брзината на светлината) се верувало дека е можно, но не можела да се измери брзината на светлината со бараната точност. На пример, Физо–Фуковата направа со која може да се измери брзината на светлината со точност од 5%, што беше прилично недоволно за директно мерење од прв-ред со промена на брзината на светлината од 0,01%. Затоа голем број на физичари се обиделе да направат мерења на индирекните ефекти од прв ред, а не на самата брзината на светлина, туку само на промената на брзината на светлината. (Погледајте обиди од прв ред). Хоековиот обид, на пример, имало за цел да ги открие интерферометриските гранични вредности на брзинските разлики на споротивното насочените светлински бранови низ водата која мирува. Резулатите од ваквите обиди биле негативни. [A 6] Ова може да се објасни користејќи го Френеловиот коефициент на завлекувањето, според кој етерот, а со тоа и светлината се делумно завлечени од страна на материјата во двиење. Делумното завлекување на етерот би се спречиле обидите да се измери секоја промена од прв ред на брзината на светлината. Како што истакнал Максвел (1878), само обидите способни за мерење на ефектите од втор ред би имало некаква надеж за откривање на етерот, т.е. ефектот пропорционален на v2/c2. [A 7][A 8] Постоечките обиди, сепак, не биле доволно, подробни за да се измери влијанието на таа големина.

1881 и 1887 обиди уреди

Мајкелсонов обид (1881) уреди

 
Слика 3. Мајкелсонов интерферометар (1881). Иако на крајот се покажал како инстѕрумент со недоволна прециност за да се направи разлика помеѓу различните теории на завлекувањето на етерот, неговата изведба придонела за да се добијат важни поуки за осмислување на Мајкелсон-Морлииевиот инструмент (1887).[note 1]

Мајкелсон дсметал дека има решение за проблемот како да изгради доволно прецизен уред за откривање на протокот на етерот. Во 1887 година, додека предавал во Американската поморска академија во Анаполис, Мајкелсон го спровел својот прв познат обид со брзината на светлината, како дел од училишна демонстрација. Во 1881 година, тој ја напуштил активната служба на морнарицата на САД, додека во Германија ги завршува своите студии. Во истата година, Мајклсон користи првичен уред со кој можел да напрви уште неколку мерења.

Уредот кој тој го осмислил, подоцна станал познат како Мајкелсонов интерферометар, кој оддавал жолта светлина од натриумов оган (за порамнувањето), или бела светлина (за потребните набљудувања), преку делител на зраци зракот е поделен на два зраци кои се движат под прав агол една од друг. По напуштањето на делачот, зраците се движат долж крајните делови на долгите краци, од каде се одбиваат назад кон средината од малите огледала. Тогаш тие се рекомбинираат од далечната страна на делачот во окуларот, при што се добива максимум или минимум од брановата интерференција, чие попречно поместување ќе зависи од релативното време потребно за светлото да се премести од надолжните кон попречените краци. Ако Земјата се движи низ етерот, зракот по одбивањето напред и назад паралелно со протокот на етерот ќе трае подолго од зрак кој се одбива нормално на етерот, бидејќи времето стекнато од движењето во правец на етерот е помало од она кое е од движењето во ист правец. Мајкелсон очекувал дека движењето на Земјата ќе произведе гранични смени еднакви на 0,04 гранични вредности—однос на, поделбата помеѓу областите со ист интензитет. Тој не ги земал предвид очекуваните смени, претпоставувајќи дека најголемото просечно отстапување, мерено (во правец на северозапад) било само 0,018 гранична вредност, повеќето од неговите мерења биле со помали вредности. Неговиот заклучок бил дека треба да се отфрли Френеловата хипотезата за неподвижниот етер со делумен отпор, па морала да важи Стоксовата хипотеза за комплетен отпор на етерот.[4]

Сепак, Алфред Потје (подоцна Хендрик Лоренц) укажале дека Мајкелсон направил грешка во пресметката, и дека отстпувањето на промената на рабовите требало да биде околу 0,02. Мајкелсоновата апаратура била подлежна на премногу големи грешки за да се обезбеди заклучок за етерот. Дефинитивното мерење на етерот ќе бара обид со поголема прецизност и подобра контроливост од оригиналот. Сепак, прототипот бил успешен во доловувањето дека основниот метод е изводлив.[A 5][A 9]

Мајкелсонов-Морлиев обид (1887) уреди

 
Слика 5. Оваа скица го илустрира изминатиот светлосен пат, кој се користи во Мајкелсонов-Морлиевиот инферометар и овозможува должината на патот да изнесува 11 метри. а е изворот на светлината од петролејска ламба, b е полупропустливо стакло, c е плоча на компензаторот, низ која рефлектираните и трансмисионите зраци се движат низ исто количество на стакло (од особена важност бидејќи обидите биле изведувани со бела светлина која има исклучително кратка кохерентната должина со што е потребно прецизно преклопување на патеките на оптичките должини за граничните вредности да бидат видливи, монохроматската светлина од натриумот се користела само за почетните усогласувања.[4][note 2]). d, d' и e се огледалата. e' е огледало за фини поместување. f е телескоп.

Во 1885 година, Мајкелсон започнал соработка со Едвард Морли, потрошувајќи многу време и пари за да се потврди со голема точност Физовиот обид од 1851 година со Френеловата константа за отпорност,[5] за да се подобри Мајкелсоновиот обид од 1881 година,[1] и да се воспостави брановата должина на светлината како стандарна должина.[6][7] Во тоа време Мајкелсон бил професор по физика на Факултетот за применети науки, а Морли бил професор по хемија на Универзитетот Вестерн Резрв (УВР), чиј кампус бил заеднички со оној на Факултетот за применети науки во источниот крај на Кливленд. Мајкелсон доживеал нервен слом во септември 1885 година, од кој се опоравил во октомври 1885 година. Морли го препишува овој удар на интензивната работа која ја работел со Мајкелсон во текот на подготовката на обидот. Во 1886 година, Мајкелсон и Морли успешно ја потврдиле Френеловата константа за отпорност, овој резултат исто така се смета како потврда на концептот на стационарниот етер. [A 1]

Овој резултат ја зајакнал нивната надеж за потврдување на постоењето на етерот. Мајкелсон и Морли создале подобрена верзија на Мајкелсоновиот експеримент со доволно голема точност за да се открие овој хипотетички ефект. Експериментот бил изведен во неколку периоди на концентрирани набљудувања од април до јули 1887 година, во подрумот на студенстскиот дом Аделберт при УВР (подоцна преименуван во Пиерсова сала, урната во 1962 година). [A 10][A 11]

Како што е покажано на Слика.5, светлината постојано се рефлектирала напред и назад по краците на инферометарот, зголемувајќи ја должината на патот до 11 метри. При оваа должина, движењето ќе биде за 0,4 од гранична вредност. За да може полесно да се забележи ефектот, апаратот бил поставен во затворена просторија во подрумот на тешката камена градба, отстранувајќи ги на тој начин ги повеќето топлински и вибрациски ефекти. Вибрациите понатамошно биле намалени со поставувањето на апаратурата на голем блок песочник (Слика.1), со околу 30 см дебелина и површина од 0,5 m2, која тогаш пливала во прстенесто корито исполнето со жива. Тие процениле дека ефектите кои ќе се набљудуваат се 1/100 од утврдената гранична вредност.

 
Слика 6. Граничната вредност на шемата добиена со Мајкелсоновиот инферометар користејќи бела светлина. Може да се забележи дека централната гранична вредност е бела, односно никогаш не е црна.

Мајкелсон и Морли и раните обиди при кои се користеле интерферометрички техники, во обид да се измерат својствата на светлосниот етер, користејќи (делумно) монохроматска боја само за првично поставање на нивната опрема, секогаш преминувајќи на бела светлина за време на мерењата. Причината за ова е дека резултатите биле набљудувани визуелно. Чистата монохроматска светлина ќе даде еднообразна гранична шема. Недостатокот за современи средства за контрола на температурата на животната средина, испитувачите имале проблеми со граничната вредност која треперела иако интерферометарот бил поставен во подрум. Бидејќи повремено граничните вредности ќе исчезнуваат поради вибрациите предизвикзни од минувањето на коњските запреги, далечните грмотевици и слични појави набљудувачот може лесно да „се изгуби“ кога граничните вредности ќе бидат повторно видливи. Предностите на белата светлина е дека создава карактеристична гранична вредносна шема, која далеку ги надминува тешкотиите на усогласувањето на апаратурата, поради нејзината мала кохерентна должина. Како што Дејтон Милер напишал, „Белите гранични вредности биле избрани за набљудувањата, затоа што се содржат од мала група на гранични вредности со централна, остро дефинирана гранична вредност која претставува постојана нулта појдовна ознака за сите читања.“[A 12][note 3] Со употреба на делумна монохроматска светлина (жолта натриумова светлина) за време на почетното усогласување се овозможува на истражувачите да ја одредат местоположбатга при еднаква патна должина, помалку или повеќе поедноставно, пред да премине со употреба на бела светлина. [note 4]

Коритото со живата дозволува уредот да се вклучува со приближно нулта триење, така штом еднаш ќе се придвижи песочникот тој полека ќе ротира во текот на целиот опсег на можни агли на „етерен ветер“ додека мерењата биле постојано набљудувани низ окуларот. Хипотезата за струењето на етерот подразбира дека еден од краците неизбежно биде паралелен со правецот на етерот, во исто време кога и другиот крак би се вртел нормално на етерот, ефектот треба да биде забележлив и по само неколку минути.

Очекувањето беше дека ефектот ќе бил исцртан како синусен облик со два максимуми и два минимума за секое вртење на уредот. Овој резултат можел да се очекува, бидејќи во текот на секоја целосна ротација, тогаш секој крак би бил паралелен двапати на етерот (со кој се соочува во и надвор од етерот давајќи идентични читања) и двапати нормален на етерот. Дополнително, поради ротацијата на Земјата, од етерот се очекува да покаже периодични промени во насока и величина во текот на ѕвезденото време.

Поради движењето на Земјата околу Сонцето, во измерените податоци исто така се очекувало да се забележат годишни промени.

Најпознатите „неуспешни“ обиди уреди

 
Слика 7. Резултатите на Мајкелсон и Морли. Горната исполнета линија е кривата за сите набљудувања напладне, и долната исполнета линија е за вечерните набљудувања. Се забележува дека теориските криви и набљудуваните криви не се исцртани во иста рамер: испрекинатите криви, всушност, претставуваат само една осмина од теоретските поместувања.

По сето ова размислување и подготовка, обидот стана она што се вели најпознат неуспешен обид во историјата. [A 13] Наместо да обезбеди увид во одликите на етерот, трудот на Мајкелсон и Морли во American Journal of Science објавиле дека мерењата биле за една четириестина помали од очекуваното поместување (Слика. 7), но „бидејќи поместувањето е пропорционално со квадратот на брзината“ тие заклучиле дека измерента брзина била „веројатно помалку од една шестина“ од очекуваната брзина на движењето на Земјата околу орбитата и „сигурно помала од една четвртина.“[1] (Подоцна, Мајкелсон и Морли престанале д вршат мерења на струењето на етерот, и започнале да ја користат нивната нова развиена техника за утврдување на брановата должинана на светлината како стандарна должина.[6][7]) Иако оваа мала „брзина“ била измерена, таа се сметала за премногу мала за да се користи како доказ за брзината во однос на етерот, и тоа било разбирливо во рамките на опсегот на експерименталната грешка, која ќе овозможи брзината, всушност да биде нула. [A 1] На пример, Мајкелсон напишал за „дефинитивниот негативен резултат“ во писмо до Лордот Рејли во август 1887 година:[A 14]

Експериментите на релативното движење на Земјата и етерот биле завршени и резултатот е дефинитивно негативен. Очекуваното отстапување на мешањето на граничните вредности од нулата би требало да биде 0,40 од граничната вредност– максималното отстапување било 0, 02 а просечното многу помалку од 0,01 –и притоа не е на правото место.Бидејќи поместувањето е пропорционално на квадратите на релативната брзина следува дека ако етерот се провлече покрај релативната брзина тогаш таа е помала од една шестина од брзината на Земјата.

—Алберт Абрахам Мајкелсон, 1887

Од гледна точка на тогашните модели за етерот, добиените резултати биле спротивставени. Физовиот обид и неговите повторни изведувања во1886 година од страна на Мајкелсон и Морли очигледно го потврдиле неподвижниот етер со делумниот етерен отпор, и го побиле етерното завлекување. Од друга страна, попрецизните Мајкелсонови-Морлиеви обиди (1887) очигледно го потврдиле етерното завлекување и го побиле неподвижниот етер. [A 5] Во прилог, нултиот резултат на Мајкелсон и Морли беше понатамошно поткрепен од страна на нултите резултати на другите обиди од втор ред од различен вид, имено Троутон-Нобловиот обид (1903) и Рејли-Брејсови опити (1902–1904). Овие проблеми и нивното разрешување доведе до создавањето на Лоренцовите трансформации и специјалната теорија за релативноста.

Анализа на светлосниот пат и последиците уреди

Набљудувачот е неподвижен во етерот уреди

 
 
Слика 4. Очекуваното диференцијално фазно поместување помеѓу светлината која патува надолжни и онаа која патува трансферзално во апаратурата на Мајкалсон и Морли.

Времето на движење на зракот во надолжна насока може да се изведе на следниов начин:[A 15] Светлината оддадена од изворот се шири со брзината на светлината   во етерот. Поминува низ полупропустливо стакло изворно од  , одбивното огледало во тој момент е оддалечено на растојание   (должината на краците на интерферометарот) и се движи со брзина  . Зракот го погодува огледалото во моментот   и потоа се движи на растојание  . Во тоа момент, огледалото имало поминатао растојание  . На тој начин   и следствено времето на движење  . Истото важи и за повратното движење, но   има обратен знак, што доведува до   и  . Вкупното време на движење   е:

     

Мајкелсон точно го добил изразот во 1881 година, сепак, во трансерзалната насока добил неточен израз

 ,

бидејќи го занемарил етерот, кој исто така влијае на времето на движењето на трансферзалниот зрак. Била направена исправка од страна на Алфред Потје (1882) и Хендрик Лоренц (1886). Изводувањето во трансферзалната насока може да се добие на следниов начин (аналогно на изведувањето на временската дилатација користејќи светлосен часовник): Зракот се шири со брзина на светлината   и се судира во огледалото во моментот  , движејќи се на растојание  . Во исто време, огледалото се движело на растојание   во насока на x-оската. Па за да се судри со огледалото, должината на патот на зракот е   во насока на y-оската (претпоставувајќи дека краците имаат иста должина) и   во насока на x-оската. Наклонетата патека на зракот следи од трансформацијата на појдовниот систем на инферометарот до појдовниот систем на етерот. Затоа Питагоровата теорема го дава точното поминато растојание на зракот  . На тој начин  а со тоа и поминатото време  , кое е исто и со времето од спротивната наска на движењето на зракот. Вкупното поминато време   е:

 

Временската разлика помеѓуTl and Tt пред ротацијата да биде дадена[A 16]

 .

Со множење на c, соодветната разлика на должината пред ротацијата е

 ,

и по ротацијата

 .

Делењето на   со брановата должина λ, може да се определи граничната промена n:

 .

Знаејќи дека L≈11 метри и λ≈500 нанометри, се очекува проментата на граничната вредност n да биде ≈0,44. Па така резултатот би бил задоцнување на еден од светлосните зрци кои би можеле да бидат откриени кога зраците би се рекомбинирале при интерференцијата. Каква било мала промена во изминатото време, ќе се забележи како промена на местоположбите на интерферентните гранични линии. Негативниот резултат го довело Мајкелсон до заклучок дека нема мерливи струења на етерот.[1]

Набљудувач во движење со интерферометарот уреди

Ако истата ситуација е опишана од гледиштето на набљудувачот кој е во движење заедно со интерферометарот, тогаш ефектот на етерот е сличен на ефектот на искусен пливач, кој се обидува да се движи со брзина   наспроти река која тече со брзина  . [A 17]

Во надолжната насока на пливачот првично движејќи се спроти текот на реката, па неговата брзина е намалена поради речниот тек  . На својот пат назад се движи со текот на реката, неговата брзина се зголемила за  . Ова му дава на зракот временски периоди   и   како што е спомнато погоре.

Во трансферзалната насока, пливачот мора да надомести за речниот тек со движење во одреден агол од насоката на протокот, за да го одржи својот точен попречен попречен правец на движење и да стигне до другата страна на реката во точна локација. Ова ја намалува неговата брзина до  , и му дава на зракот временска должина   како што е спомнато погоре.

Одбивање од огледалото уреди

Класичната анализа предвидела релативно фазно поместување помеѓу надолжните и трансферзалните зраци во Мајкелсоновиот-Морлиевата апаратура која лесно била мерлива. Нешто што не е често ценето (бидејќи немало начини за негово мерење), е тоа дека хипотетичкиот етер исто така требало да предизвика двата зраци да се разминуваат при нивното напуштање на инферометарот за околу 10−8 радијани. [A 18]

Апаратурата која била во движење, класичните анализи побарувале полупропустливото огледало да има мал отстапување од аголот од 45° ако надолжните и трансферзалните зраци се појават целосно подредени од апаратот. Во релативистичката анализа, Лоренцовата контракција на полупропустливото огледало во насоката на движење предизвикува таа да стане нормално со точно определениот однос потребен за да се надомести аголот на отстапување на двата зраци. [A 18]

Контракцијата на должината и Лоренцовите трансформации уреди

Повеќе информации: Историјата на специјалната релативност и Историјата на Лоренцовите трансформации

Првиот чекор до објаснување на нултиот резултат на Мајкелсон-Морлиевиот обид е забележан во Фитцџерлд–Лоренцовата контракциона хипотеза, денес позната како контракција на должината или Лоренцова контракција, првично предложена од страна на Џорџ Фитцџералд (1889) и Хендрик Лоренц (1892). [A 19] Согласно со овој закон сите физички теле а се контрахирани за   по должината на линијата на движење (првично се мислело на релативниот етер), каде   е Лоренцовиот фактор. Оваа хипотеза била дел мотивирана од страна на Хевисајдовото откритие во 1888 година, дека еклектростатските полиња се контрахирани во линијата на движење. Но бидејќи во тоа време немало причина да се претпостави дека сврзните сили во материјата се со електрично потекло, контракцијата на материјата по должина во движењето во однос на етерот се сметало за Ад хок хипотеза. [A 9]

Ако контракциската должина   е вметната во горната формула за  , тогаш временското ширење на светлината во надолжната насока станува еднакво на движењето во трансферзалната насока:

 

Сепак, контракцијата на должината е само посебен случај со оглед на општиот однос според која трансферзалната должина е поголема од надолжната должина во однос на  . Ова може да се постигне на многу начини. Ако  е тоа поместување по надолжната должина и   е движењето по трансферзалната должина,   се должините при мирување, па следи:[A 20]

 .

вредноста на   може да биде произволно избрана, па така има бесконечно многу комбинации за да се објасни нултиот резултат на Мајкелсон и Морли. На пример, ако   настанува релативистичката вредност на контракциската должина  , но ако   тогаш нема должинска контракција, туку настанува издолжување  . Оваа хипотеза подоцна била проширена од страна на Џозеф Лармор (1897), Хендрик Лоренц (1904) и Анри Поенкаре (1905), кои целосно ги извеле Лоренцовите трансформации вклучувајќи ја и временската дилатација со цел да се објасни Троутон-Нобловиот обид, Рејли-Брејсовите опити, и Кауфмановите експерименти. При што обликот е:

 

Останува да се дефинира вредноста на  , за која Лоренц (1904) укажал дека треба да е единствена. [A 20] Поенкаре (1905)[A 21] покажал дека само за  трансформациите можеле да оормат групи, па така станува збор за единствениот избор кој е во согласност со принципот за релативноста, т.е. стационарниот етер станува неопределив. Земајќи го ова предвид, контракциската долижина и временската дилатација ги добиле точните релативистички вредности.

Специјална релативност уреди

Алберт Ајнштајн ја осмислил теоријата на специјалната релативност до 1905 година, изведувајќи ги Лоренцовите трансформации а со тоа и контаркцијата на должината и дилатацијата на времето од релативниот постулат за постојаноста на брзината на светлината, со што се отстранува ад хок карактерот од контракциската хипотеза. Ајнштајн нагласил дека кинематичката основа на теоријата и промената на поимот за просторот и времето, со тоа што стационарниот етер повеќе не игра никаква улога во неговата теорија. Тој исто така го истакнал групниотна карактер на трансформацијата. Ајнштајн бил мотивиран од Максвеловата теорија на електромагнетизмот (во облик како што била даден од страна на Лоренц во 1895) како и недостатокот на докази за постоењето на етерот. [A 22]

Ова овозможува многу поелегантно и поинтуитивно објаснување на нултиот резултат на Мајкелсон и Морли. Во содружниот појдовен систем, нултиот резултат е очигледен, бидејќи апаратурата може да биде разгледувана во однос и во согласност со релативниот принцип, со тоа што временската должина на зракот е иста. Во појдовниот систем во кој апаратот се движи, важи истото размислување опишано погоре во „Контракцијата на должината и Лоренцовите трансформации“, само што зборот „етер“ треба да се замени со „неповрзан инерцијален појдовен систем“. Ајнштајн во 1916 година запишал:[A 23]

Иако проценетата разлика меѓу овие два периода е премногу мал, Мајкалсон и Морли извеле експеримент кој вклучувал имнтерференција во која таа разлика требало да биде јасно видлива. Но експериментот дал негативен резултат — факт кој за физичарите бил збунувачки. Лоренц и Фитцџералд ја спасиле теоријата од оваа тешкотија со претпоставка дека движењето на телото во однос на етерот предизвикува контракција на телото во насока на движењето,при што износот на контракцијата е доволен само за да се надомести временската разлика спомната погоре. Споредено со дискусијата во поглавјето 11 се покажува дека, исто така, од гледна точка на теоријата за релативноста ова решение на проблемот било вистинското решение. Но во основата теоријата за релативноста, метотдот на толкување е неспоредливо позадоволителен. Според оваа теорија не постои нешто како „посебно издвоен“ (единствен) координиран систем за да предизвика воведување на идејата за етерот, а оттука не може да постои етерно струење, ниту било кој експеримент да го докаже тоа. Следи дека контракцијата на телата во движење ги следи двата основни принципи на теоријата, без воведување на одредени хипотези и како основен фактор вклучен во оваа контракција го изнаоѓаме независно самото движење, на што не можеме да прикачиме друго значење, но движењето во однос на референтното тело избрано во конкретниов случај. Па така, координантниот систем кој се движи со Земјата, огледалото во апаратурата на Мајкалсон и Морли не е скратен, но е скаратен за кооординантниот систем кој е во мирување во однос на Сонцето.

—Алберт Ајнштајн, 1916

Степенот до кој нултиот резултат на обидот на Мајкелсон и Морли влијаел на Ајнштајн е спорен. Потенцирајќи на некои од изјавите на Ајнштајн, многу историчари тврдат дека тоа не играло никаква значајна улога во неговиот пат до теоријата на специјалната релативност, [A 24][A 25] додека други изјави на Ајнштајн веројатно укажуваат на тоа дека ова имало влијание. [A 26] Во секој случај, нултиот резултат на Мајкелсон-Морлиевиот обид помогнал идејата за постојаноста на брзината на светлината да стане широко распротстранета и брзо прифатена. [A 24]

Подоцна било покажано од страна на Хауард Перси Робертсон (1949) и други[A 3][A 27] (Погледајте Робертсон–Масури–Секселова тестирачка теорија), од овде можно е да произлегуваат целосните Лоренцовите трансформации од комбинацијата на трите обиди. Првиот, Мајкелсон-Морлиевиот обид кој покажал дека брзината на светлината е независна од ориентираноста на апаратурата, воспоставувајќи врска меѓу надолжните (β) и трансерзалните (δ) должини. Потоа во 1932, Рој Кенди и Едвард Торндајк го измениле Мајкелсон-Морлиевиот обид со тоа што должината на патот на полупропустливото огледало е нееднакво, односно едниот крак бил пократок.[8] Кенеди–Торндајковиот опит траел неколку месеци додека Земјата се движела околу Сонцето. Нивниот негативен резултат покажал дека брзината на светлината е независна од брзината на апаратот во различениот инерцијален систем. Дополнително забележале дека покрај проментата во должините, исто така, морале да се случат соодветни промени во времето, т.е. ја докажале врската меѓу надолжнаѕа должина должина (β) и промената на времето (α). Па така двата обида не обезбедиле поединечни вредности на овие величини. Ова неизвесност е во согласност дп недефинираниот фактор   како што е опишано погоре. Јасно е од теоретски причини ( групниот карактер на Лоренцовите трансформации како што се добива од принципот на релативноста) дека како што независните вредности на контракцијата на должината и дилатацијата на времето мора да го добијат точниот релативистички облик. Но директното мерење на една од овие величини било потребно за да се потврди теоретскиот резултат. Ова било постигнато со Ајвс–Стивеловиот опит (1938), мерејќи го α во согласност со дилатацијата на времето. Комбинирајќи ја оваа вредност α со Кенеди–Торндајковиот нулти резултат се покажува дека β мора да ја преземе вредноста на релативната контракциска должина. Комбинирањето на β со нултиот резултат на Мајкелсон и Морли покажува дека δ мора да биде нула. Затоа, Лоренцовата трансформација со   е неизбежна последицата на комбинација на овие три обиди.[A 3]

Специјалната теорија за релативноста генерално се смета за решение на негативните мерења на струењето на етерот (или изотропија на брзината на светлината), вклучувајќи го тука и Мајкелсон-Морлиевиот нулти резултат. Многу попрецизни мерења биле спроведени како тестови на специјалната теорија за релативноста и современите потраги по Лоренцовото нарушување кај фотоните, елкетроните, нуклеоните, или неутрината, ја потврдиле теоријата.

Неточни теории уреди

Како што е спомнато погоре, Мајкелсон првично верувал дека обидот би ја потврдил Стоксовата теорија, според која етерот бил целосно завлечен во близина на Земјата (Погледајте хипотези за завлекувањето на етерот). Сепак, целосното завлекување на етерот е во спротивност со набљудуваната светлинска аберација и другите обиди. Покрај тоа, Лоренц покажал во 1886 година дека Стоксовиот обид за објаснување на аберацијата е противречен. [A 5][A 4]

Понатамошно, претпоставката дека етерот не е во близина, туку е во самата материја, било многу проблематично како што се покажало од Хамаровиот обид (1935). Хамер насочил еден дел од неговиот инферометар низ тешка метална цевка запечатена со олово. Ако етерот бил завлекуван од масата, се претпоставувало дека масата на запечатената метална цевка, би била доволна за да се предизвика видлив ефект. Сепак повторно, не бил забележан никаков ефект, па се смета дека постоењето на завлекување на етерот е побиено.

Рицовата емисиона теорија (или балистичка теорија), исто така, била во согласност со резултатите на обидот. Теоријата тврди, дека светлината има секогаш иста брзина во однос на светлиснкиот извор. [A 28] Сепак де Ситер истакнал дека теоријата предвидела неколку оптички ефекти, кои не биле забележани од набљудувањата на двојните ѕвезди, при кои може да се мери светлината од две ѕвезди соспектрометар. Ако емисионата теорија била точна, светлината од ѕвездите треба да покаже поместување кај гранична вредност, менувајќи се поради брзината на ѕвездите додадена на брзината на светлината, но не бил забележан таков ефект. Подоцна било покажано од страна на Џон Фокс дека првичниот обид на де Ситер имал недостатоци поради постоењето на изумирање,[9] но во 1977 година Брехер ги набљудувал рендгенските зраци од двоен систем при што го добил истиот резултат.[10] Исто така земјените тестови во кои биле користени забрзувачи на честички бил осмислени така што биле независни од изворот на брзината на светлината.[11] Дополнително, емисионата теорија може да го прикаже како неуспеше Ајвс-Стилвеловиот обид, но Фокс се сомневал и во тоа.

Последователни обиди уреди

 
Слика 8. Симулација на Кенедиевото/Илингвортовото подобрување на Мајкелсон-Морлиевиот обид. (а) Мајкелсон-Морлиевата интерференциона шема добиена со монохроматската светлинска од жива, со темна гранична вредност токму во центарот на екранот. (б) Граничните вредности биле поместени кон лево за 1/100 од гранчниот простор. Многу е тешко да се увиди некоја разлика меѓу оваа слика и таа од погоре. (в) Малото поместување во едно огледало предизвикува двете поместувања на истата гранична вредност да бидат распоредени 1/20 од граничната вредност на лево ина десно од тоа поместување. (г) Телескопот бил поставен така што ги забележувал централните темни ленти околу поместувањето на огледалото. Се забележува симетричното осветлување околу централната линија. (д) Двата збира на гранични вредности биле поместени кон лево за 1/100 од граничната вредност. Наглиот прекин на сјајноста е видлива во текот на поместувањето.

Иако Мајкелсон и Морли прoдолжиле да се занимаваат со други експерименти по првото објавување на резултатите во 1887 година, дваајцата останале активни во областа. Поновите обиди на се вршеле со зголемена подобреност. [A 29][A 30] Морли не бил убеден во неговите сопствени резултати, и направил дополнителни обиди со Дејтон Милер во периодот од 1902 до 1904 година. Повторно, резултататите биле негативни во границите на грешката.[12][13]

Милер работел со поголеми инферометри, користејќи интерферометар чиј крак имал должина од 32 m (делотворна), со кој ги вршел експериментите на повеќе местоположби, меѓу кои била Маунт Вилсоновата опсерваторија. За да се избегне можноста етерот да биде блокиран од страна на дебелите ѕидови, неговите планински набљудувања биле изведени во специјална колиба со тенки ѕидови, воглавно од платно. Од бучавата и неправилните податоци, тој издвоил мал позитивен сигнал кој се менувал со секое вртење на апаратот, со ѕвездениот ден, на годишна основа. Неговите мерења во 1920 година изнесувале приближно 10 км/s наместо да дадат резултат од 30 км/s очекувани од самото Земијиното движење околу самата орбита. Тој останал убеден дека сето ова се должи на завлекувањето на етерот, иако тој не се обидел да најде детално објаснување. Тој ги игнорирал критиките кои укажувале на противречностите на неговите резултати и побивањето на истите од Хамаровиот обид. [A 31][note 5] Резултатите на Милер биле сметани за многу важни во тој период, и биле разгледувани од страна на Мајкелсон, Лоренц и другите на состанокот кој бил одржан во 1928 година. [A 32] Постоела општа согласност дека требало да се изведат повеќе обиди за да се проверат Милеровите резултати. Милер подоцна изградил немагнетен апарат за да ја отстрани магнетострикцијата, додека пак Мајкелсон изградил еден од непроменливата легура инвар за да ги отстрани преостанатите топлински ефекти. Другите обиди од целиот свет со поголема точност, ги елеминирале посебните можни несакани дејства, или и двете. Досега, никој не бил во можност да ги повтори Милеровите резултати, отфрлајќи ги со прецизноста на новите мерења. [A 33] Робертс (2006) истаканал дека примитивните редуцирани техники за податоци користени од страна на Милер и другите експериментирачи, вклучувајќи го тука и Мајкелсон-Морлиевиот обид, биле способни за создавање на очигледни периодични сигнали дури и кога тие не постоеле во вистинските податоци. По повторно разгледување на оригиналните Милерови податоци користејќи современи техники за квантитативна анализа на грешки, Робертс забележал дека Милеровите очигледни сигнали всушност се статички незначителни.[A 34]

Користејќи специјален распоред на оптичката опрема вклучувајќи 1/20 брановен чекор во едното огледало, Рој Кенеди (1926) и К. Илингворт (1927) (Слика. 8) ја преиначиле задачата од откривање на граничните промени од релативниот неприметливите проценки на страничните поместувања во значително почустивителна задача на прилагодување на јачината на светлината на двете страни од острата граница при еднаквите осветлувања.[14][15] Ако се набљудуваат нееднакви осветлувања на која и да било страна, како во сликата под 8e, тие ќе додавале или отстранувале калибрирани тегови од инферометарот сè додека двете страни, повторно не биле рамномерно осветлени, како на сликата  8д. Бројот на тегови додадени или отстранети обезбедиле мерење на граничната промена. Различни набљудувачи можат да забележат промени и од 1/300 до 1/1500 од граничните вредности. Кенеди, исто така, вршел обиди од планината Вилсон, откривајќи само околу 1/10 од струењата измерени од страна на Милер и не забележал никакви сезонски ефекти. [A 32]

Во 1930 година, Георг Јос спровел обид со помош на автоматски инферометар чиј крак имал должина од 21 метар, изработени од пресуван кварц со многу низок топлински коефициент на ширење, кој можел да снима непрекинати фотографски ленти од граничните вредности, за период од десетици револуции на апаратурата. Поместувањњето од 1/1000 од граничните вредности може да биде мерена од фотографските плочи. Но не биле забележани граничните поместувања, со што граничната брзина на етерот била 1,5 км/s.[16]

Во табелата подолу, се очекуваните вредности кои се поврзани со релативната брзина на Земјата од Сонцето од 30 км/s. Во однос на брзината на Сончевиот Систем околу галактичкиот центар од околу 220 км/s, или брзина на Сончевиот Систем во однос на КМП неподвижниот систем од околу 368 км/s, нултите резултати на овие обиди се повеќе од очигледни.

Име Локација Година Должина на кракот (метри) Очекувана смена на граничната вредност Смена на мерењата на граничните вредности Соодност Горен граница на брзината на Vетер Експериментална резолуција Нулти резултат
Мајкелсон[4] Потсдам 1881 1. 2 0. 04 ≤ 0. 02 2 ∼ 20 км/s 0. 02   да
Мајкелсон и Морли[1] Кливленд (Охајо) 1887 11. 0 0. 4 < 0. 02
or ≤ 0. 01		 40 ∼ 4–8 км/s 0. 01   да
Мајкелсон и Морли [12][13] Кливленд (Охајо) 1902–1904 32. 2 1. 13 ≤ 0. 015 80 ∼ 3. 5 км/s 0. 015 да
Милер[17] Планина Вилсон (Калифорнија) 1921 32. 0 1. 12 ≤ 0. 08 15 ∼ 8–10 км/s нејасно нејасно
Милер[17] Кливленд (Охајо) 1923–1924 32. 0 1. 12 ≤ 0. 03 40 ∼ 5 км/s 0. 03 да
Милер (сончева светлина)[17] Кливленд (Охајо) 1924 32. 0 1. 12 ≤ 0. 014 80 ∼ 3 км/s 0. 014 да
Рудолф Томачек (ѕвездена светлина)[18] Хајделберг 1924 8. 6 0. 3 ≤ 0. 02 15 ∼ 7 км/s 0. 02 да
Милер[17][A 12] Планина Вилсон (Калифорнија) 1925–1926 32. 0 1. 12 ≤ 0. 088 13 ∼ 8–10 км/s нејасно нејасно
Кенеди[14] Пасадина(Калифорнија)/ Планина Вилсон (Калифорнија) 1926 2. 0 0. 07 ≤ 0. 002 35 ∼ 5 км/s 0. 002 да
Илингворт[15] Пасадина(Калифорнија) 1927 2. 0 0. 07 ≤ 0. 0004 175 ∼ 2 км/s 0. 0004 да
Пикард и Штаел [19] со Балон 1926 2. 8 0. 13 ≤ 0. 006 20 ∼ 7 км/s 0. 006 да
Пикард и Штаел [20] Брисел 1927 2. 8 0. 13 ≤ 0. 0002 185 ∼ 2. 5 км/s 0. 0007 да
Пикард и Штаел [21] Риги 1927 2. 8 0. 13 ≤ 0. 0003 185 ∼ 2. 5 км/s 0. 0007 да
Мајкелсон и сор. [22] Планина Вилсон (Калифорнија) 1929 25. 9 0. 9 ≤ 0. 01 90 ∼ 3 км/s 0. 01 да
Георг Јос[16] Јена 1930 21. 0 0. 75 ≤ 0. 002 375 ∼ 1. 5 км/s 0. 002 да

Неодамнешни обиди уреди

Други обиди уреди

Отичките тестови на изотропијата на брзината на светлината станале вообичаени. [A 35] Новите технологии, вклучувајќи и употребата на ласери и масери, имале значајна улога во подобрувањето на прецизностите при мерењата. (Во следната табела, само Есен (1955), Џасеџа (1964), и Шамир/Фокс (1969) се обиди од видот на Мајкелсон и Морли, т.е. споредуваат два вертикални зраци. Другите оптички резултати вклучувале различни методи.)

Автор Година Опис Горни граници
Луис Есен[23] 1955 Честотата на вртечкиот микрбранов шуплински резонатор е споредена со кварцниот часовник ~3 км/s
Кедархолм и сорб.[24][25] 1958 Две амониумски масери биле поставени на вртечка маса, и нивните зраци биле насочени во спортивни насоки. ~30 m/s
Обиди со Месбауеров ротор 1960–63 Во низа обиди од различни истражувачи, честотите на гама-зрачењето биле набљудувани користејќи го Месбауеровиот ефект. ~3–4 m/s
Џасеџа и сорб. [26] 1964 Честотата на два хелиум-неонски масери, биле споредувани на вртечка маса. Спрптивно на Кедархолм и сорб, каде биле поставени нормално еден на друг. ~30 m/s
Шамир и Фокс[27] 1969 Двата крака на интерферометарот, биле поставени во цврста провидна средина (плексиглас). Светлинскиот извор бил Хелиум-неонски ласер. ~7 км/s
Тример и сорб.[28][29] 1973 Тие биле во потрага по анизотропијата на брзината на светлината која се однесувала како првиот и третиот Лежандров полином. Тие користеле триаголен интерферометар, при што еден дел од патот бил во стакло. (За споредба, Мајкелсон-Морлиевите обди биле со вториот Лжандров полином.)[A 27] ~2. 5 cm/s
 
Слика 9. Мајкелсон-Морлиевиот обид со употреба на криогенски оптички резонатори, што биле користени од Милер и сорб. (2003).[30]

Неодамнешни оптички резонантни обиди уреди

Во текот на последните неколку години, постоел интерес за прецизно изведување на Мајкелсон-Морлиевите обиди користејќи ласери, масери, криогенски оптички резонатори итн. Ова се должи пред сè поради предвидувањата на квантата гравитација според која релативноста може да биде нарушена во мерливи величини. Прв од овие високопрецизни обиди биле разгледувани од страна на Брилет и Хал (1979), во кој анализите на ласерската честота стабилизирана од резонаторот на оптичката вртечка Фабри-Перова празнина. Тие поставиле граница на анизатропијата на брзината на светлината која резултира од Земјиното движење Δc/c ≈ 10−15, каде Δc е разликата помеѓу брзината на светлината во x- и y-насоките.[31]

Почнувајќи од 2009 година, оптичкиот и микробрановиот резонантен обид ја подобриле границата на Δc/c ≈ 10−17. Во некој од нив, апаратурата била ротирана или стационарна, иили пак биле комбинирани со Кенеди-Торндајковиот обид. Земајќи ги предвид, Земјината насока и брзина (ca. 368 км/s) во однос на КМП неподвижниот систем се обично користени како референтни во овие истражување на анизотропијата.

Автор Година Опис Δc/c
Волф и сорб. [32] 2003 Честотата на криогенски микробранов осцилатор, која се состои од кристал на сафир кој е поставен во мод на тивка галерија, е споредена со водороден масер чија честота била спореденасо цезиумски и рубидиумски атомско фонтански часовници. Се испитувале промените а време на Земјината ротација. Се разгледувале податоците од 2001–2002 година.
 
Милер и сорб. [30] 2003 Две оптички резонатори од кристален сафир, контролирајќи ги честотите на два Nd:YAG ласери, биле поставени под прав агол во хелиумов криостат. Споредувач на реквенцијата го мери ритамот на честотата комбинирана од излезите на двата резонатори.
Волф и сорб. [33] 2004 Погледајте Волф и сорб. (2003). Била применета активна температурска контрола.Се разгледувале податоците од 2002–2003 година.
Волф и сорб. [34] 2004 Погледајте Волф и сорб. (2003). Се разгледувале податоците од 2002–2004 година.
Антони и сорб. [35] 2005 Слично на Милер и сорб. (2003), апаратурата била поставена во ротација. Се разгледувале податоците од 2002–2004 година.
 
Станикс и сорб. [36] 2005 Слично на Волф и сорб. (2003). Биле споредувани честотите на двета криогенски осцилатори. Воедно, апаратурите биле поставени во ротација. Се разгледувале податоците од 2004–2005 година.
Херман и сорб. [37] 2005 Слично на Милер и сорб. (2003). Биле споредувани честотите на два Фабри-Перови шуплински резонатори при тоа едната празнина била во постојано вртењеа додека другата била неподвижно насочена север југ. Се разгледувале податоците од 2004–2005 година.
Станикс сорб. [38] 2006 Погледајте Станикс и сорб. (2005). Се разгледувале податоците од 2004–2006 година.
Милер и сорб. [39] 2007 Погледајте Херман и сорб. (2005) и Станикс и сорб. (2006). Податоците на двете екипи биле собирани меѓу 2004–2006 година се комбинирани и понатамошно анализирани. Бидејќи опитите биле изведени на различни континенти, во Берлин и Перт, можеле да се разгледуваат ефектите на вртењето на самите апаратури како и Земјината ротација.
Есил и сорб. [2] 2009 Се споредуваат честотите на пар ортогонално ориентирани оптички неподвижни бранови празнини. Празнините биле исчитувани од страна на Nd:YAG ласер. Се разгледувале податоците од 2007–2008 година.
 
Херман и сорб. [3] 2009 Слично на Херман и сорб. (2005). Споредувани се честотите на пар, ортогонални вртечки оптички Фабри-Перови резонатори. Честотите на два Nd:YAG ласери се стабилизирани на резонанциите на тие резонатори.

Други тестови за Лоренцовата инваријантност уреди

Повеќе информации: Современи истражувања на Лоренцовите нарушувања
 
Слика 10. 7Li-NMR спектар од of LiCl (1M) iво D2O. Острината, на неделивата NMR линија од изотропот на литиум ја докажува де изотропијата на масата и просторот.

Примерите за другите обиди кои не се засновани на Мајкелсон-Морлиевиот принцип, т.е. засновани на неоптички изотропски тестови со што се постигнувале повисоки степени на прецизност, како што е Хјус-Древеровиот опит. Во Древеровиот опит од 1961 година, јадра на 7Li во основна состојба, со вкупенаголен момент J=3/2, биле поделени во четири еднакви просторни нивоа со помош на магнтени полиња. Секој премин меѓу пар на соседни нивоа, требало да оддадат фотони со иста честота, добивајќи единечна, изострена спектрална линија. Сепак, со оглед на тоа што јадрените бранови функции за различни MJ имале различна насока во просторот во однос на магнетното поле, бсекоја зависност од насоката, без разлика дали е од етерот или од зависноста на распределбата на масата во просторот (Погледајте го Маховиот принцип), би довело до мешање на енргетскиот простор помеѓу четирите нивоа, доведувајќи до анаомалично проширување или разделување на линијата. Очекуваното проширување не било забележано. Современите извештаи од овие обиди со поголема прецизност го потврдиле принципот на Лорнцовата инваријантност. [A 36]

Поврзано уреди

Наводи уреди

Експерименти уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Michelson, Albert A.; Morley, Edward W. (1887). „On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether“. American Journal of Science. 34: 333–345. doi:10. 2475/ajs. s3-34. 203. 333 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  2. ↑ 2,0 2,1 Eisele, Ch. ; Nevsky, A. Yu. ; Schiller, S. (2009). exphy. uni-duesseldorf. de/Publikationen/2009/Eisele%20et%20al%20Laboratory%20Test%20of%20the%20Isotropy%20of%20Light%20Propagation%20at%20the%2010-17%20Level%202009. pdf „Laboratory Test of the Isotropy of Light Propagation at the 10−17 level“ Проверете ја вредноста |url= (help). Physical Review Letters. 103 (9): 090401. Bibcode:103i0401E 2009PhRvL. 103i0401E Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 103. 090401 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 19792767.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  3. ↑ 3,0 3,1 Herrmann, S. ; Senger, A. ; Möhle, K. ; Nagel, M. ; Kovalchuk, E. V. ; Peters, A. (2009). „Rotating optical cavity experiment testing Lorentz invariance at the 10−17 level“. Physical Review D. 80 (100): 105011. arXiv:1284 1002. 1284 Check |arxiv= value (help). Bibcode:. 80j5011H 2009PhRvD. . 80j5011H Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevD. 80. 105011 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Michelson, Albert A. (1881). „The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether“. American Journal of Science. 22: 120–129. doi:10. 2475/ajs. s3-22. 128. 120 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  5. ↑ Michelson, Albert A.; Morley, Edward W. (1886). „Influence of Motion of the Medium on the Velocity of Light“. Am. J. Science. 31: 377–386. doi:10. 2475/ajs. s3-31. 185. 377 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  6. ↑ 6,0 6,1 Michelson, Albert A.; Morley, Edward W. (1887). ajsonline. org/content/s3-34/204/427. full. pdf+html „On a method of making the wave-length of sodium light the actual and practical standard of length“ Проверете ја вредноста |url= (help). American Journal of Science. 34: 427–430. doi:10. 2475/ajs. s3-34. 204. 427 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  7. ↑ 7,0 7,1 Michelson, Albert A.; Morley, Edward W. (1889). ajsonline. org/content/s3-38/225/181. full. pdf+html „On the feasibility of establishing a light-wave as the ultimate standard of length“ Проверете ја вредноста |url= (help). American Journal of Science. 38: 181–6. doi:10. 2475/ajs. s3-38. 225. 181 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  8. ↑ Kennedy, R. J.; Thorndike, E. M. (1932). „Experimental Establishment of the Relativity of Time“. Phys. Rev. 42: 400–408. Bibcode:. . 42. . 400K 1932PhRv. . . 42. . 400K Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRev. 42. 400 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  9. ↑ Fox, J. G. (1965), „Evidence Against Emission Theories“, American Journal of Physics, 33 (1): 1–17, Bibcode:. 33. . . . 1F 1965AmJPh. . 33. . . . 1F Проверете го |bibcode= length (help), doi:10. 1119/1. 1971219 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  10. ↑ Brecher, K. (1977). „Is the speed of light independent of the velocity of the source“. Physical Review Letters. 39 (17): 1051–1054. Bibcode:. 39. 1051B 1977PhRvL. . 39. 1051B Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 39. 1051 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  11. ↑ Filippas, T. A.; Fox, J. G. (1964). „Velocity of Gamma Rays from a Moving Source“. Physical Review. 135 (4B): B1071-1075. Bibcode:. 135. 1071F 1964PhRv. . 135. 1071F Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRev. 135. B1071 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  12. ↑ 12,0 12,1 Edward W. Morley and Dayton C. Miller (1904). „Extract from a Letter dated Cleveland, Ohio, August 5th, 1904, to Lord Kelvin from Profs. Edward W. Morley and Dayton C. Miller“. Philosophical Magazine. 6. 8 (48): 753–754. doi:10. 1080/14786440409463248 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  13. ↑ 13,0 13,1 Edward W. Morley and Dayton C. Miller (1905). „Report of an experiment to detect the Fitzgerald–Lorentz Effect“. Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences. XLI (12): 321–8. doi:10. 2307/20022071 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  14. ↑ 14,0 14,1 Kennedy, Roy J. (1926). „A Refinement of the Michelson–Morley Experiment“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 12 (11): 621–629. Bibcode:. . 12. . 621K 1926PNAS. . . 12. . 621K Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1073/pnas. 12. 11. 621 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  15. ↑ 15,0 15,1 Illingworth, K. K. (1927). „A Repetition of the Michelson–Morley Experiment Using Kennedy's Refinement“. Physical Review. 30 (5): 692–696. Bibcode:. . 30. . 692I 1927PhRv. . . 30. . 692I Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRev. 30. 692 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  16. ↑ 16,0 16,1 Joos, G. (1930). „Die Jenaer Wiederholung des Michelsonversuchs“. Annalen der Physik. 399 (4): 385–407. Bibcode:. . 399. . 385J 1930AnP. . . 399. . 385J Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1002/andp. 19303990402 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Miller, Dayton C. (1925). „Ether-Drift Experiments at Mount Wilson“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 11 (6): 306–314. Bibcode:. . 11. . 306M 1925PNAS. . . 11. . 306M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1073/pnas. 11. 6. 306 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  18. ↑ Tomaschek, R. (1924). bnf. fr/ark:/12148/bpt6k153753/f115 „Über das Verhalten des Lichtes außerirdischer Lichtquellen“ Проверете ја вредноста |url= (help). Annalen der Physik. 378 (1): 105–126. Bibcode:. . 378. . 105T 1924AnP. . . 378. . 105T Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1002/andp. 19243780107 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  19. ↑ Piccard, A. ; Stahel, E. (1926). bnf. fr/ark:/12148/bpt6k3136h/f420 „L'expérience de Michelson, réalisée en ballon libre“ Проверете ја вредноста |url= (help). Comptes Rendus. 183 (7): 420–421.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  20. ↑ Piccard, A. ; Stahel, E. (1927). bnf. fr/ark:/12148/bpt6k3137t/f152 „Nouveaux résultats obtenus par l'expérience de Michelson“ Проверете ја вредноста |url= (help). Comptes Rendus. 184: 152.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  21. ↑ Piccard, A. ; Stahel, E. (1927). bnf. fr/ark:/12148/bpt6k31384/f1198 „L'absence du vent d'éther au Rigi“ Проверете ја вредноста |url= (help). Comptes Rendus. 184: 1198–1200.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  22. ↑ Michelson, A. A.; Pease, F. G.; Pearson, F. (1929). „Results of repetition of the Michelson–Morley experiment“. Journal of the Optical Society of America. 18 (3): 181. Bibcode:. . 18. . 181M 1929JOSA. . . 18. . 181M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1364/josa. 18. 000181 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  23. ↑ Essen, L. (1955). „A New Æther-Drift Experiment“. Nature. 175 (4462): 793–794. Bibcode:175. . 793E 1955Natur. 175. . 793E Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1038/175793a0 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  24. ↑ Cedarholm, J. P. ; Bland, G. F. ; Havens, B. L. ; Townes, C. H. (1958). „New Experimental Test of Special Relativity“. Physical Review Letters. 1 (9): 342–343. Bibcode:. . 1. . 342C 1958PhRvL. . . 1. . 342C Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 1. 342 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  25. ↑ Cedarholm, J. P. ; Townes, C. H. (1959). „New Experimental Test of Special Relativity“. Nature. 184 (4696): 1350–1351. Bibcode:184. 1350C 1959Natur. 184. 1350C Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1038/1841350a0 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  26. ↑ Jaseja, T. S. ; Javan, A. ; Murray, J. ; Townes, C. H. (1964). „Test of Special Relativity or of the Isotropy of Space by Use of Infrared Masers“. Phys. Rev. 133 (5a): 1221–1225. Bibcode:. 133. 1221J 1964PhRv. . 133. 1221J Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRev. 133. A1221 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  27. ↑ Shamir, J. ; Fox, R. (1969). „A new experimental test of special relativity“. Il Nuovo Cimento B. 62 (2): 258–264. Bibcode:. 62. . 258S 1969NCimB. . 62. . 258S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1007/BF02710136 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  28. ↑ Trimmer, William S. ; Baierlein, Ralph F. ; Faller, James E. ; Hill, Henry A. (1973). „Experimental Search for Anisotropy in the Speed of Light“. Physical Review D. 8 (10): 3321–3326. Bibcode:. . 8. 3321T 1973PhRvD. . . 8. 3321T Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevD. 8. 3321 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  29. ↑ Trimmer, William S. ; Baierlein, Ralph F. ; Faller, James E. ; Hill, Henry A. (1974). „Erratum: Experimental search for anisotropy in the speed of light“. Physical Review D. 9 (8): 2489–2489. Bibcode:. . 9R2489T 1974PhRvD. . . 9R2489T Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevD. 9. 2489. 2 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  30. ↑ 30,0 30,1 Müller, H. ; Herrmann, S. ; Braxmaier, C. ; Schiller, S. ; Peters, A. (2003). „Modern Michelson–Morley experiment using cryogenic optical resonators“. Phys. Rev. Lett. 91 (2): 020401. arXiv:physics/0305117. Bibcode:. 91b0401M 2003PhRvL. . 91b0401M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 91. 020401 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 12906465.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  31. ↑ Brillet, A. ; Hall, J. L. (1979). „Improved laser test of the isotropy of space“. Phys. Rev. Lett. 42 (9): 549–552. Bibcode:. 42. . 549B 1979PhRvL. . 42. . 549B Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 42. 549 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  32. ↑ Wolf; и др. (2003). „Tests of Lorentz Invariance using a Microwave Resonator“. Physical Review Letters. 90 (6): 060402. arXiv:gr-qc/0210049. Bibcode:. 90f0402W 2003PhRvL. . 90f0402W Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 90. 060402 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 12633279.
  33. ↑ Wolf, P. ; Tobar, M. E. ; Bize, S. ; Clairon, A. ; Luiten, A. N. ; Santarelli, G. (2004). „Whispering Gallery Resonators and Tests of Lorentz Invariance“. General Relativity and Gravitation. 36 (10): 2351–2372. arXiv:gr-qc/0401017. Bibcode:. 36. 2351W 2004GReGr. . 36. 2351W Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1023/B:GERG. 0000046188. 87741. 51 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  34. ↑ Wolf, P. ; Bize, S. ; Clairon, A. ; Santarelli, G. ; Tobar, M. E. ; Luiten, A. N. (2004). „Improved test of Lorentz invariance in electrodynamics“. Physical Review D. 70 (5): 051902. arXiv:hep-ph/0407232. Bibcode:. 70e1902W 2004PhRvD. . 70e1902W Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevD. 70. 051902 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  35. ↑ Antonini, P. ; Okhapkin, M. ; Göklü, E. ; Schiller, S. (2005). „Test of constancy of speed of light with rotating cryogenic optical resonators“. Physical Review A. 71 (5): 050101. arXiv:gr-qc/0504109. Bibcode:. 71e0101A 2005PhRvA. . 71e0101A Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevA. 71. 050101 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  36. ↑ Stanwix, P. L. ; Tobar, M. E. ; Wolf, P. ; Susli, M. ; Locke, C. R. ; Ivanov, E. N. ; Winterflood, J. ; van Kann, F. (2005). „Test of Lorentz Invariance in Electrodynamics Using Rotating Cryogenic Sapphire Microwave Oscillators“. Physical Review Letters. 95 (4): 040404. arXiv:hep-ph/0506074. Bibcode:. 95d0404S 2005PhRvL. . 95d0404S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 95. 040404 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 16090785.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  37. ↑ Herrmann, S. ; Senger, A. ; Kovalchuk, E. ; Müller, H. ; Peters, A. (2005). „Test of the Isotropy of the Speed of Light Using a Continuously Rotating Optical Resonator“. Phys. Rev. Lett. 95 (15): 150401. arXiv:physics/0508097. Bibcode:. 95o0401H 2005PhRvL. . 95o0401H Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 95. 150401 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 16241700.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  38. ↑ Stanwix, P. L. ; Tobar, M. E. ; Wolf, P. ; Locke, C. R. ; Ivanov, E. N. (2006). „Improved test of Lorentz invariance in electrodynamics using rotating cryogenic sapphire oscillators“. Physical Review D. 74 (8): 081101. arXiv:gr-qc/0609072. Bibcode:. 74h1101S 2006PhRvD. . 74h1101S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevD. 74. 081101 Проверете ја вредноста |doi= (help).CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  39. ↑ Müller, H. ; Stanwix, Paul L. ; Tobar, M. E. ; Ivanov, E. ; Wolf, P. ; Herrmann, S. ; Senger, A. ; Kovalchuk, E. ; Peters, A. (2007). „Relativity tests by complementary rotating Michelson–Morley experiments“. Phys. Rev. Lett. 99 (5): 050401. arXiv:2031 0706. 2031 Check |arxiv= value (help). Bibcode:. 99e0401M 2007PhRvL. . 99e0401M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/PhysRevLett. 99. 050401 Проверете ја вредноста |doi= (help). PMID 17930733.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)

Белешки уреди

  1. ↑ Покрај другите часови било потребна контрола за вибрациите. Мајкалсон (1881) напишал: ". . .   благодарејќи на екстремната чувствителност на инструментот на вибрациите, работата не може да се врши во текот на денот. Следно, експериментот бил пробан ноќе. Кога огледалата биле наместени на пола-пат на краците, граничните вредности кои биле видливи, но позицијата не можела да биде мерена сè до после дванаесет часот, и тогаш само на интервали. Кога огледалото било поместено на крајот на краците, граничните вредности биле само понекогаш видиливи. Со што се покажа дека експериментот не можел да биде изведен во Берлин, и апаратурите соодветно биле отстранети од Астрофизичкиот Опсерваториум во Потсдам . . . Тука, граничните вредности под обични околности биле доволно тивки за да се измерат, но такаисклучително чувствителните бил инструментот кои штампал на плочата, околу 100 метри од набљудувањето, направено за да граничните вредности исчезнат целосно!"
  2. ↑ Мајкалсон (1881) напишал: ". . .  натриумов пламен поставен на a произведува на едно мешање на лентите. Овие потоа може да се менуваат ширина, позиција, или насока, со мало движење на плочата b, и кога тие биле погодна ширина и максимална острина, натриумовиот пламен бил отстранет и светилката повторно заменета. Завртката m била лесно завртена додека лентите не се појават повторно. Тие биле бојовен тек, само централната лента, кој приближно била црна. "
  3. ↑ Ако се користи пола-сребрено огледало како полупропустливо стакло рефлектираниот зрак ќе биде подложен на различен број на предна-површинска рефлексија од пренесуваниот зрак. На секоја предна-површинска рефлесксија, светлината ќе биде подложена на фазна инверзија. Бидејќи двата зрака ќе подлежат на раазличен број на фазни инверзи, чија патна должина на две зраци се совпаѓаат со интегралните броеви на брановата должина (пр. 0, 1, 2 . . . ), таму ќе биде разорувачко мешање на слабиот сигнал на пронаоѓачот. Ако патните должини на зраците се разликуваат од половина-интеграл број на брановите должини (пр. , 0. 5, 1. 5, 2. 5 . . . ), конструктивните мешања ќе даде силен сигнал. Резултатите се спротивни ако се користи коцка, полупропустливо стакло, бидејќи коцка, полупропустливо стакло не прави никаква разлика меѓу предните и задните-површински рефлекции.
  4. ↑ Натриумовото светло произведува гранична шема која прикажува циклуси на замагленост и острина која се повторува на секои неколку стотици гранични вредности на растојание од околу еден милиметар. Оваа шема се должи на жолтата натриумова D линија, да биде дупликат, поединечните линии на кои има ограничена кохерентна должина. По усогласување на инферометарот се прикажува централниот дел на остриот комплет од гранични вредности, истражувачот би требало да смени на бело светло.
  5. ↑ Тиринг (1926) исто како и Лоренц посочи сека Милеровите резултати не успеале дури и на најосновните критериуми потребни да се верува во небесното потекло, имено дека азимутот т. н. струења треба да покашат дневни варијации во согласнос со изворот ротирајќи околу небесниот пол. Наместо тоа, додека Милеровите набљудувања покажале дневни варијации, нивните осцилации во еден сет наексперименти може да се концентрира, каже, околу северозапат-југоисток линија.

[1]

Библиографија("A"- низа на наводи) уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Staley, Richard (2009), Einstein's generation. The origins of the relativity revolution, Albert Michelson, the Velocity of Light, and the Ether Drift, Chicago: University of Chicago Press, ISBN 0-226-77057-5
  2. ↑ Hoover, Earl R. (1977). Cradle of Greatness: National and World Achievements of Ohio's Western Reserve. Cleveland: Shaker Savings Association. OCLC 2936545.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Robertson, H. P. (1949). „Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity“. Reviews of Modern Physics. 21 (3): 378–382. Bibcode:. . 21. . 378R 1949RvMP. . . 21. . 378R Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/RevModPhys. 21. 378 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Whittaker, Edmund Taylor (1910). archive. org/details/historyoftheorie00whitrich A History of the theories of aether and electricity Проверете ја вредноста |url= (help) (1.. изд.). Dublin: Longman, Green and Co.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Janssen, Michel; Stachel, John (2010). (pdf)|chapter-format= бара |chapter-url= (help). Во Stachel, John (уред.). mpiwg-berlin. mpg. de/Preprints/P265. PDF Going Critical Проверете ја вредноста |url= (help). The Optics and Electrodynamics of Moving Bodies. Springer. ISBN 1-4020-1308-6.
  6. ↑ Laub, Jakob (1910). „Über die experimentellen Grundlagen des Relativitätsprinzips (On the experimental foundations of the principle of relativity)“. Jahrbuch der Radioaktivität und Elektronik. 7: 405–463.
  7. ↑ Maxwell, James Clerk (1878), „Ether“, Encyclopædia Britannica Ninth Edition, 8: 568–572
  8. ↑ Maxwell, James Clerk (1880), „On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether“, Nature, 21: 314–5, Bibcode:. 21S. 314. 1880Natur. . 21S. 314. Проверете го |bibcode= length (help), doi:10. 1038/021314c0 Проверете ја вредноста |doi= (help)
  9. ↑ 9,0 9,1 Miller, A. I. (1981). Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911). Reading: Addison–Wesley. стр. 24. ISBN 0-201-04679-2.
  10. ↑ Fickinger, William (2005). Physics at a Research University: Case Western Reserve, 1830–1990. Cleveland. стр. 18–22, 48. ISBN 0977338606. The Dormitory was located on a now largely unoccupied space between the Biology Building and the Adelbert Gymnasium, both of which still stand on the CWRU campus.
  11. ↑ Hamerla, Ralph R. (2006). google. com/books?id=6EcZa6hutfcC&pg=PA123 An American Scientist on the Research Frontier: Edward Morley, Community, and Radical Ideas in Nineteenth-Century Science Проверете ја вредноста |url= (help). Springer. стр. 123–152. ISBN 978-1-4020-4089-4.
  12. ↑ 12,0 12,1 Miller, Dayton C. (1933). „The Ether-Drift Experiment and the Determination of the Absolute Motion of the Earth“. Reviews of Modern Physics. 5 (3): 203–242. Bibcode:. . . 5. . 203M 1933RvMP. . . . 5. . 203M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/RevModPhys. 5. 203 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  13. ↑ Blum, Sergey V. Lototsky, Edward K.; Lototsky, Sergey V. (2006). google. com/?id=nFRG2UizET0C Mathematics of physics and engineering Проверете ја вредноста |url= (help). World Scientific. стр. 98. ISBN 981-256-621-X., google. com/books?id=nFRG2UizET0C&pg=PA98 Chapter 2, p. 98
  14. ↑ Shankland, R. S. (1964). „Michelson–Morley experiment“. American Journal of Physics. 31 (1): 16–35. Bibcode:. 32. . . 16S 1964AmJPh. . 32. . . 16S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1119/1. 1970063 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  15. ↑ Feynman, R. P. (1970), The Feynman Lectures on Physics, The Michelson–Morley experiment (15-3), 1, Reading: Addison Wesley Longman, ISBN 0-201-02115-3
  16. ↑ Albert Shadowitz (1988). Special relativity (Reprint of 1968. изд.). Courier Dover Publications. стр. 159–160. ISBN 0-486-65743-4.
  17. ↑ Edward Teller, Wendy Teller, Wilson Talley (2002), google. com/books?id=QClyAWecl60C&pg=PA10 Conversations on the Dark Secrets of Physics Проверете ја вредноста |url= (help), Basic books, стр. 10–11, ISBN 0786752378CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  18. ↑ 18,0 18,1 Schumacher, Reinhard A. (1994). „Special Relativity and the Michelson-Morley Interferometer“. American Journal of Physics. 62: 609–612. Bibcode:. 62. . 609S 1994AmJPh. . 62. . 609S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1119/1. 17535 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  19. ↑ Lorentz, Hendrik Antoon (1895), Attempt of a Theory of Electrical and Optical Phenomena in Moving Bodies , Leiden: E. J. Brill
  20. ↑ 20,0 20,1 Lorentz, Hendrik Antoon (1904), „Electromagnetic phenomena in a system moving with any velocity smaller than that of light“, Proceedings of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, 6: 809–831
  21. ↑ Poincaré, Henri (1905), „On the Dynamics of the Electron“, Comptes Rendus, 140: 1504–1508 (Wikisource translation)
  22. ↑ Einstein, A (June 30, 1905). pro-physik. de/Phy/pdfs/ger_890_921. pdf „Zur Elektrodynamik bewegter Körper“ Проверете ја вредноста |url= (help) (PDF). Annalen der Physik (германски). 17: 890–921. Bibcode:. . 322. . 891E 1905AnP. . . 322. . 891E Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1002/andp. 19053221004 Проверете ја вредноста |doi= (help). Посетено на 2009-11-27. English translation: Perrett, W; Jeffery, GB (tr. ); Walker, J (ed. ). fourmilab. ch/etexts/einstein/specrel/www/ „On the Electrodynamics of Moving Bodies“ Проверете ја вредноста |url= (help). Fourmilab. Посетено на 2009-11-27.CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link)
  23. ↑ Einstein A. (1916), Relativity: The Special and General Theory , New York: H. Holt and Company
  24. ↑ 24,0 24,1 Stachel, John (1982), „Einstein and Michelson: the Context of Discovery and Context of Justification“, Astronomische Nachrichten, 303 (1): 47–53, Bibcode:. . . 303. . . 47S 1982AN. . . . 303. . . 47S Проверете го |bibcode= length (help), doi:10. 1002/asna. 2103030110 Проверете ја вредноста |doi= (help)
  25. ↑ Michael Polanyi, Personal Knowledge: Towards a Post-Critical Philosophy, ISBN 0-226-67288-3, footnote page 10–11: Einstein reports, via Dr N Balzas in response to Polanyi's query, that "The Michelson–Morley experiment had no role in the foundation of the theory. " and ". . the theory of relativity was not founded to explain its outcome at all. "google. com/books?id=0Rtu8kCpvz4C&lpg=PP1&pg=PT19#v=onepage&q=&f=false
  26. ↑ Jeroen van Dongen (2009), „On the Role of the Michelson–Morley Experiment: Einstein in Chicago“, Archive for History of Exact Sciences, 63 (6): 655–663, arXiv:1545 0908. 1545 Check |arxiv= value (help), doi:10. 1007/s00407-009-0050-5 Проверете ја вредноста |doi= (help)
  27. ↑ 27,0 27,1 Mansouri R. , Sexl R. U. (1977). „A test theory of special relativity: III. Second-order tests“. General. Relat. Gravit. 8 (10): 809–814. Bibcode:. . 8. . 809M 1977GReGr. . . 8. . 809M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1007/BF00759585 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  28. ↑ Norton, John D. (2004). pitt. edu/archive/00001743/ „Einstein's Investigations of Galilean Covariant Electrodynamics prior to 1905“ Проверете ја вредноста |url= (help). Archive for History of Exact Sciences. 59: 45–105. Bibcode:. . 59. . . 45N 2004AHES. . . 59. . . 45N Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1007/s00407-004-0085-6 Проверете ја вредноста |doi= (help).[мртва врска]
  29. ↑ Swenson, Loyd S. (1970). harvard. edu//abs/1970JHA. . . . . 1. . . 56S „The Michelson–Morley–Miller Experiments before and after 1905“ Проверете ја вредноста |url= (help). Journal for the History of Astronomy. 1 (2): 56–78. Bibcode:. . . . 1. . . 56S 1970JHA. . . . . 1. . . 56S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1177/002182867000100108 Проверете ја вредноста |doi= (help).[мртва врска]
  30. ↑ Swenson, Loyd S. , Jr. (2013) [1972]. google. com/books?id=kQTUAAAAQBAJ The Ethereal Aether: A History of the Michelson-Morley-Miller Aether-drift Experiments, 1880–1930 Проверете ја вредноста |url= (help). University of Texas Press. ISBN 978-0-292-75836-0.
  31. ↑ Thirring, Hans (1926). „Prof. Miller's Ether Drift Experiments“. Nature. 118 (2959): 81–82. Bibcode:118. . . 81T 1926Natur. 118. . . 81T Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1038/118081c0 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  32. ↑ 32,0 32,1 Michelson, A. A.; и др. (1928). „Conference on the Michelson–Morley Experiment Held at Mount Wilson, February, 1927“. Astrophysical Journal. 68: 341–390. Bibcode:. . . 68. . 341M 1928ApJ. . . . 68. . 341M Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1086/143148 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  33. ↑ Shankland, Robert S.; и др. (1955). „New Analysis of the Interferometer Observations of Dayton C. Miller“. Reviews of Modern Physics. 27 (2): 167–178. Bibcode:. . 27. . 167S 1955RvMP. . . 27. . 167S Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1103/RevModPhys. 27. 167 Проверете ја вредноста |doi= (help).
  34. ↑ Roberts, T. J. (2006). org/abs/physics/0608238 „An Explanation of Dayton Miller's Anomalous "Ether Drift" Result“ Проверете ја вредноста |url= (help). Посетено на 7 May 2012.[мртва врска]
  35. ↑ Relativity FAQ (2007): ucr. edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments. html What is the experimental basis of Special Relativity?
  36. ↑ Haugan, Mark P.; Will, Clifford M. (May 1987). ligo. caltech. edu/docs/public/P/P870007-00. pdf „Modern tests of special relativity“ Проверете ја вредноста |url= (help). Physics Today. 40 (5): 67–76. Bibcode:. . . 40e. . 69H 1987PhT. . . . 40e. . 69H Проверете го |bibcode= length (help). doi:10. 1063/1. 881074 Проверете ја вредноста |doi= (help). Посетено на 14 July 2012.[мртва врска]

Надворешни врски уреди

  1. ↑ E.W. silversmith "Special Relativity", Nature magazine, vol. 322 [AUG. 1986], P.590: the field exists, per the United States Air Force research, and it measured precisely as Michaelson and Morely predicted.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мајкелсон-Морлиев_обид&oldid=5143214“