Леонски јазик
Леонскиот (llionés) е романски јазик кој се зборува во Кастиља и Леон во Шпанија, како и во мали делови на Португалија. Јазикот всушност е ист со астурскиот и двата се сметаат за еден астуролеонски јазик. Сепак понекогаш се сметаат за посебни јазици, иако нема јасна разлика меѓу нив од јазичен аспект. Моментално се проценува дека леонскиот го зборуваат од 20.000 до 50.000 луѓе.[6][7][8] Западните дијалекти на леонскиот се зборуваат на територијата на галисискиот јазик, и така се создава дијалектен континуум.
| Леонски јазик | ||
|---|---|---|
| llionés | ||
| Застапен во | Шпанија, Португалија | |
| Подрачје | Астурија, Леон, Самора во Шпанија[1][2][3] и Рионор и Гвадрамил во Португалија;[4][5] | |
| Говорници | 20,000–50,000 (2008)[6][7] | |
| Јазично семејство | ||
| Статус | ||
| Службен во | Од 2010 година, јазикот има специјален статус во Кастиља и Леон, Шпанија | |
| Јазични кодови | ||
| ISO 639-3 | – | |
| Linguasphere | 51-AAA-cc | |
|
| ||
Леонскиот и астурскиот биле долго време сметани за еден ист јазик, кој се нарекува астуролеонски. Порано се користел поимот „леонски“. Јазикот не е официјално регулиран и нема официјална афирмација на јазикот.
Јазични одлики уреди
Фонологија уреди
Во леонскиот било која од самогласките (/a, e, i, o, u/) може да бидат акцентирани[9]
Правопис уреди
Леонскиот, за разлика од астурскиот, нема официјален правопис. Некои поединци предложиле осовање на пишан стандард различен од астурскиот, а други пак се залагаат за ист правопис со астурскиот.
Јазична споредба уреди
| латински | галисиски | португалски | астуролеонски | шпански |
|---|---|---|---|---|
| замена на 'o' и 'e' во дифтонг | ||||
| porta(m) (врата) | porta | porta | puerta | puerta |
| oculu(m) (око) | ollo | olho | güeyu/güechu | ojo |
| tempu(m) (време) | tempo | tempo | tiempu | tiempo |
| terra(m) (земја) | terra | terra | tierra | tierra |
| F- (почетна позиција) | ||||
| facere (прави) | facer | fazer | facere | hacer |
| ferru(m) (железо) | ferro | ferro | fierru | hierro |
| L–(почетна позиција) | ||||
| lare(m) (огниште) | lar | lar | llar/ḷḷar | lar |
| Lupu(m) (волк) | lobo | lobo | llobu/ḷḷobu | lobo |
| N–(почетна позиција) | ||||
| natal(is) / nativitate(m) (Божиќ) | nadal | natal | ñavidá | navidad |
| согласни групи pl-,cl-,fl- | ||||
| planu(m) (рамница) | chan | chão | chanu/llanu | llano |
| clave(m) (клуч) | chave | chave | chave/llave | llave |
| flamma(m) (пламен) | chama | chama | chama/llama | llama |
| растечки дифтонзи | ||||
| causa(m) (нешто) | cousa | cousa / coisa | cousa/cosa | cosa |
| ferrariu(m) (ковач) | ferreiro | ferreiro | ferreiru/-eru | herrero |
| групи –kt- и –lt- | ||||
| factu(m) (направенп) | feito | feito | feitu/fechu | hecho |
| nocte(m) (ноќ) | noite | noite/n"ou"te | nueite/nueche | noche |
| multu(m) (многу) | moito | muito | mue'itu/muchu | mucho |
| auscultare (слуша) | escoitar | escutar | escueitare/-chare | escuchar |
| групи m´n | ||||
| hom(i)ne(m) (маж) | home | homem | home | hombre |
| faminem (глад) | fame | fome | fame | hambre |
| lum(i)ne(m) (оган) | lume | lume | llume/ḷḷume | lumbre |
| интервокално -l- | ||||
| gelu(m) (мраз) | xeo | gelo | xelu | hielo |
| filictu(m) (папрат) | fieito | feto | feleitu/-eichu | helecho |
| -ll- | ||||
| castellu(m) (замок) | castelo | castelo | castiellu/-ieḷḷu | castillo |
| интервокално -n- | ||||
| rana(m) (жаба) | ra(n) | rã | rana | rana |
| груп а –lj- | ||||
| muliere(m) (жена) | moller | mulher | muyer/mucher | mujer |
| групи c´l, t´l, g´l | ||||
| novacula(m) (брич) | navalla | navalha | ñavaya | navaja |
| vetulu(m) (старо) | vello | velho | vieyu/viechu | viejo |
| tegula(m) (ќерамида) | tella | telha | teya | teja |
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ Herrero Ingelmo, J.L. "El Leonés en Salamanca cien años después"
- ↑ Llorente Maldonado, Antonio: "Las hablas vivas de Zamora y Salamanca en la actualidad"
- ↑ Borrego Nieto, Julio: "Leonés"
- ↑ Menéndez Pidal, R. El Dialecto Leonés. Madrid. 1906
- ↑ Cruz, Luísa Segura da; Saramago, João and Vitorino, Gabriela: "Os dialectos leoneses em território português: coesão e diversidade". In "Variação Linguística no Espaço, no Tempo e na Sociedade". Associação Portuguesa de Linguística. Lisbon: Edições Colibri, p. 281-293. 1994.
- ↑ 6,0 6,1 González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis. II Estudiu Sociollingüísticu De Lleón: Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa. Academia de la Llingua Asturiana, 2008. ISBN 978-84-8168-448-3
- ↑ 7,0 7,1 Sánchez Prieto, R. (2008): "La elaboración y aceptación de una norma lingüística en comunidades dialectalmente divididas: el caso del leonés y del frisio del norte". In: Sánchez Prieto, R./ Veith, D./ Martínez Areta, M. (ed.): Mikroglottika Yearbook 2008. Frankfurt: Peter Lang.
- ↑ García Gil (2008), page 12 : 20,000-25,000
- ↑ Pardo, Abel: Linguistica contrastiva italiano-leonese. Mikroglottika.2008
Литература уреди
- García Gil, Hector. 2008. Asturian-Leonese: linguistic, sociolinguistic, and legal aspects. Mercator legislation. Working Paper 25. Barcelona: CIEMEN.
- González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis: "II Estudiu Sociollingüísticu De Lleón: Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa". Academia de la Llingua Asturiana, 2008. ISBN 978-84-8168-448-3.
- Linguasphere Register. 1999/2000 Edition. pp. 392. 1999.
- López-Morales, H.: "Elementos leoneses en la lengua del teatro pastoril de los siglos XV y XVI". Actas del II Congreso Internacional de Hispanistas. Instituto Español de la Universidad de Nimega. Holanda. 1967.
- Menéndez Pidal, R.: "El dialecto Leonés". Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, 14. 1906.
- Pardo, Abel. "El Llïonés y las TICs". Mikroglottika Yearbook 2008. Págs 109-122. Peter Lang. Frankfurt am Main. 2008.
- Staaff, Erik. : "Étude sur l'ancien dialecte léonais d'après les chartes du XIIIe siècle", Uppsala. 1907.
Надворешни врски уреди
| „Леонски јазик“ на Ризницата ? |
- Леонски совет
- Леонски јазичен сојуз
- Домеини за леонски Архивирано на 18 март 2009 г.
 | Оваа статија поврзана со индоевропските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |