Зографско евангелие
Зографско евангелие — средновековен македонски книжевен споменик кое потекнува од X или почетокот на XI век напишано на глаголица и пронајдено во Македонија[1].
| Зографско евангелие | |
|---|---|
| Руска национална библиотека | |
 Страна од Зографското евангелие на која започнува Евангелието по Марко "ⰵⰲⰰⰳⰳ[ⰵ]ⰾⰻⰵ ⱁⱅⱏ ⰿⰰⱃⱏⰽⰰ (Єваггєлїе отъ Маръка)" | |
| Година на изработка | Крајот на Х или почетокот на XI век |
| Материјал | пергамент |
| Големина | 304 листа |
| Писмо | Глаголица |
| Содржина | четвороевангелие со синаксар |
Ракопис уреди
Ракописот потекнува од крајот на Х или почетокот на XI век и е напишан на 304 листа од пергамент со димензии 180х225 мм[1]. Кон првобитниот текст (272 листови) во XII век на местото на изгубени листови се додадени 16 нови листови испишани со глаголично писмо, а на крајот од ракописот во XIII век е додаден синаксар пишуван на кирилица[1]. Вториот глаголички дел од ракописот е пишуван врз пергаментни листови од коишто претходно е избришан глаголички текст од X век[1]. Недостасува почетниот дел од ракописот и неколку листа од внатрешниот дел на евангелието. Го пишувале двајца глаголописци - едниот од нив го пишувал основниот дел од ракописот, а другиот - додадениот палимпсестов дел, како и двајца кирилописци - при што едниот го запишувал синаксарот, а другиот кириличните записи во глаголичниот дел на ракописот. Од нив е познато само името на пишувачот на синаксарот - Јоан јереј[1].
Писмо уреди
Писмото на ракописот е обла глаголица. Аглести форми има кај поновиот глаголички текст, а глаголица од висечки тип има кај избришаниот текст од палимпсестовиот дел на ракописот[1]. Користен е архаичен правопис со разделно пишување на ук, употреба на диграф шт и ретка вокализација на еровите[1].
Особености уреди
Некои од јазичните особеностите на овој ракопис се:[2]
- двоеров правопис
- замена ъ > o и ь > e во силна позиција: кождо, подобенъ
- употреба на четири јусови знаци
Содржина уреди
Според содржината претставува четвороевангелие со синаксар. Евангелието го опфаќа текстот од Матеј 3,11 до крајот на Евангелието според Јован.
Орнаментика уреди
Според орнаментиката ракописот содржи знаменца и коцновки во геометриски стил и плетени иницијали[1]. Содржи и минијатура на апостолите Петар и Павле и уште неколку невешти цртежи[1]. Повезот е нов и потекнува од XIX век и претставува имитација на окована подврзија од XIV век на грчки ракописен зборник од светогорскиот манастир „Пантократор“[1].
Пронаоѓање уреди
Ракописот е откриен во Зографскиот манастир во 1843 година од австрискиот конзул во Солун - Антун Михановиќ[1]. Во 1860 монашкото братство му го подарило на рускиот цар Александар Втори кој го предал во Руската национална библиотека во Санкт Петербург, каде што и денес се чува под сигнатура Глаг.1[1]. Дигиталната верзија е достапна во нивната дигитална ризница. зографско евангелие
Поврзано уреди
| „Зографско евангелие“ на Ризницата ? |