Ден на победата (9 мај)

Денот на победата[a 1] е празник кој го одбележува предавањето на Германија во 1945 година. Првпат беше инаугуриран во 15 [1] републики на Советскиот Сојуз, по потпишувањето на капитулацијата на Германија доцна во вечерните часови на 8 мај 1945 година (по полноќ, според тоа, на 9 мај во Москва). Советската влада ја објави победата рано на 9 мај по церемонијата на потпишување во Берлин.[2] Иако официјалната инаугурација се случи во 1945 година, празникот стана неработен ден дури во 1965 година и само во одредени советски републики.

Ден на победата
Ден на победата
прослава во Москва, 9 мај 2005
Офиц. називруски: День Победы[a 1]
Го празнува(ат)Русија, повеќето бивши Советски републики, Србија, Израел и поранешни членки на Варшавскиот пакт
Датум9 мај

Во Источна Германија, 8 мај бил одбележан како Ден на ослободување од 1950 до 1966 година, а повторно беше прославен на 40-годишнината во 1985 година. Во 1975 година, „Денот на победата“ во советски стил се славеше на 9 мај. Од 2002 г., германската држава Мекленбург-Западна Померанија го одбележа денот на комеморацијата познат како Ден на ослободување од националнсоцијализмот и крај на Втората светска војна.[3]

Руската Федерација официјално го призна 9 мај од формирањето во 1991 година и го смета за неработен ден, дури и ако падне за викенд (во тој случај секој нареден понеделник ќе биде неработен). Празникот се славеше и таму, додека земјата беше дел од Советскиот Сојуз.

Историја уреди

 
Маршал Зуков ја чита германската капитулација. Седнат на десната страна е воздухопловниот маршал Артур Тедер.
 
Маршал Кајтел ги потпишува ратификуваните услови за предавање за германската војска
 
„Плакат за победата број 5“, подигнат на покривот на зградата на Рајхстаг
 
Декорација на Москва со знамиња за Денот на победата, 9 мај 2021 година [4]

Капитулацијата на Германија била потпишана двапати. Првичен документ бил потпишан во Ремс на 7 мај 1945 година од Алфред Јодл (началник на канцеларијата на германскиот ОКВ) за Германија, Волтер Бедел Смит, во име на Врховниот командант на сојузничките експедитивни сили и Иван Суслопаров, во име на Советската висока команда, во присуство на францускиот генерал мајор Франсоа Севез како официјален сведок. Бидејќи Советската висока команда не се согласила со текстот на предавање, и затоа што Суслопаров, релативно низок офицер, не бил овластен да го потпише овој документ, СССР побара во Берлин да биде потпишан втор, ревидиран документ за капитулација. Јосиф Сталин изјавил дека Советскиот Сојуз сметал дека предавањето во Ремс е прелиминарен документ, а Ајзенхауер веднаш се согласил со тоа. Друг аргумент бил дека некои германски трупи го сметале документот од Ремс само за предавање на западните сојузници, а борбите продолжиле на Исток, особено во Прага.[5]

Втората церемонија за предавање била организирана во предградието на Берлин доцна на 8 мај, кога веќе било 9 мај во Москва заради разликата во часовните појаси. Маршалот Вилхелм Кајтел, началник на ОКВ, го потпишал последниот германски документ за предавање, кој исто така го потпишал маршал Георгиј Жуков, во име на Врховната висока команда на Црвената армија, и воздухопловниот началник, маршал Артур Тедер, во име на сојузничките експедитивни сили, во присуство на генералот Карл Спац и генералот Жан де Латре де Тасињи, како сведоци. Предавањето било потпишано во седиштето на Советската армија во Берлин-Карлшорст. И англиската и руската верзија на документот за предавање потпишани во Берлин се сметаат за автентични текстови.

Ревидираниот берлински текст од документот за предавање се разликува од прелиминарниот текст потпишан во Ремс во експлицитното барање за целосното разоружување на сите германски воени сили, и предавање на оружјето на локалните воени команданти на сојузничките сили.

И двата документи од Ремс и Берлин бараат силите под германска контрола да престанат со активни операции во 23:01 часот по средноевропско време на 8 мај 1945 година. Сепак, поради разликата во часовните појаси во Средна Европа и во Москва, крајот на војната се слави на 9 мај во СССР и повеќето постсоветски земји.

За да ја одбележат победата во војната, церемонијалната Московска парада на победата се одржала во главниот град на Советскиот Сојуз на 24 јуни 1945 година.

Белешки уреди

  1. 1,0 1,1 руски: День Победы
    украински: День Перемоги
    белоруски: Дзень Перамогі
    > узбечки: Gʻalaba kuni
    казашки: Жеңіс Күні
    грузиски: გამარჯვების დღე
    азерски: Qələbə Günü
    молдавски: Ziua Victoriei
    латвиски: Uzvaras diena
    киргиски: Жеңиш майрамы,
    таџички: Рӯзи Ғалаба
    ерменски: Հաղթանակի օրը
    туркменски: Ýeňişlar Harçlaarsiňң
    естонски: Võidupüha
    татарски: Җиңү көне

Наводи уреди

  1. There were 15 republics in the USSR on 8 May 1945. The Karelo-Finnish SSR was abolished in 1956.
  2. Earl F. Ziemke, 1990, Washington DC, CENTER OF MILITARY HISTORY, CHAPTER XV:The Victory Sealed Page 258 last 2 paragraphs
  3. „Gesetz über Sonn- und Feiertage des Landes Mecklenburg-Vorpommern“. Mv.juris.de. Архивирано од изворникот на 20 June 2012. Посетено на 15 July 2012.
  4. Декорација на Москва за Денот на победата
  5. Zhukov, Georgy (2002). Memoirs (руски). Olma-Press. стр. 329.

Надворешни врски уреди