Википедија

Гнеотино

село во Општина Новаци, Македонија

Гнеотино — село во Општина Новаци, во околината на градот Битола.

Гнеотино

Поглед на селото

Гнеотино во рамките на Македонија
Гнеотино
Местоположба на Гнеотино во Македонија
Гнеотино на карта

Карта

Координати 40°58′59″N 21°28′59″E / 40.98306° СГШ; 21.48306° ИГД / 40.98306; 21.48306
Регион  Пелагониски
Општина  Новаци
Население 30 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 7211
Повик. бр. 047
Шифра на КО 02024
Надм. вис. 568 м
Слава Свети Никола Летен
Гнеотино на општинската карта

Атарот на Гнеотино во рамките на општината
Гнеотино на Ризницата

Потекло и значење на името уреди

Името на селото се поврзува со личното име Гнеота. Се смета дека името го добило по составот на земјиштето, гнеот, што означува тешка, црна, мека каллива земја.[2]

Географија и местоположба уреди

 
Дел од селото

Селото се наоѓа во јужниот дел на Битолското Поле, во алувијалната рамнина на Црна Река, во западниот дел на територијата на Општина Новаци.[3] Селото е рамничарско, на надморска височина од 577 метри. Низ селото поминува регионалниот пат 2340, кој води за битолско Мариово и се движи низ Пелагонија. Од градот Битола е оддалечено 19 километри.[3] Од општинското средиште Новаци е оддалечено 8 километри.[2]

Селото е сместено во источниот дел на Пелагонија, источно од градот Битола.

Гнеотино има слична местоположба како соседното село Рибарци, сместено на граница на Рибарското Блато на запад и рамницата на исток. Поради тоа има идеални услови за земјоделство, риболов и преработка на трска. Селото нема извори со вода за пиење, туку користат бунари ископани на 8-9 метри.[4]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Локма, Лозјата, Ливади, Плочи, Џамојца, Душигуб, Острики, Чалији, Црно Место, Горни Ливади, Садина, Класина, Маринбег, Истего, Рајчејца, Порој, Вратички, Могилица, Бродски Пат, Горни и Долни Чаир и Барутница.[4]

Селото има збиен тип. Одредени делови на селото се состојат од групи на роднински куќи, но ниедна група не е сосем издвоена.[4]

Историја уреди

Месноста Могилица се наоѓа северно од Гнеотино, каде мештаните наоѓале ќерамиди и стари ѕидови. Покрај патот за селото Брод се наоѓа месноста Арапски Гробишта, каде се наоѓаат камења забодени во земјата.[4]

За самото основање на селото нема податоци, а името на селото првпат било споменато во турски документи помеѓу 1650 и 1750 година. Во селото живее македонско население и сите родови потекнуваат од доселеници. Најстар род е Брајановци.[4]

Во отоманскиот период, во селото се наоѓале неколку чифлици.[4]

Во 1947 година била основана Државната коњушница и друштвото „Пелагонија“, поради што три четвртини од атарот на селото биле одземени.[4]

Стопанство уреди

Атарот има средна големина и зафаќа простор од 17,2 км2. На него преовладува обработливото земјиште на површина од 1.441,6 хектари, на пасиштата отпаѓаат 106,1 хектар, додека шумско земјиште нема.[3]

Селото, во основа, има полјоделска функција.[3]

Во селото имало неколку чифлици, кои на самиот крај на турската власт биле во посед на Мамут-бег, Даут-бег, Фаик-бег, Ваќи, Сулејман, Зеќир Шукрија, Муфтија и други, сите од Битола. По 1920 година, земјата не била купувана, а државата им доделила земјиште на новите доселеници.[4]

По 1947 година, на селаните им останале само 200 хектари земја за обработување поради национализацијата.[4]

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948204—    
1953225+10.3%
1961274+21.8%
1971255−6.9%
1981208−18.4%
ГодинаНас.±%
199164−69.2%
199473+14.1%
200232−56.2%
202130−6.2%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Гнеотино живееле 300 жители, сите Македонци.[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Гнеотино имало 360 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 150 Македонци.[7]

Селото е мало со намалување на бројот на населението. Во 1961 година селото броело 274 жители, додека во 1994 година бројот се намалил на 73 жители, македонско население.[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Гнеотино живееле 32 жители, сите Македонци.[8]

Во 2008 година по неофицијални податоци во селото живееле 18 жители.[2]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 30 жители, сите Македонци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 300 360 204 225 274 255 208 64 73 32 30
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]

Родови уреди

Гнеотино е македонско село.[4]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1953 година родови во селото се:

  • Доселеници: Брајановци (8 к.), доселени се од селото Бонче кај Прилеп; Врашевци (3 к.), доселени се од селото Сливица; Мијовци (2 к.), доселени се од селото Орехово, го знаат следното родословие: Петко (жив на 70 г. во 1953 година) Ристе-Стојо-Мијо, предокот кој се доселил; Талевци (1 к.), доселени се од селото Гнилеш, го знаат следното родословие: Трипун (жив на 58 г. во 1953 година) Секула-Тале, кој се доселил во селото; Љатовци (1 к.), доселени се од селото Букри (денес раселено); Совичани (2 к.), доселени се од селото Совиќ, таму имаат роднини доселени од селото Чагор (денес во Грција); Ванѓеловци (1 к.) и Јанкуловци (2 к.), доселени се во турско време од Балдовенци, таму припаѓале на родот Рамнешковци; Стојановци (1 к.), потекнуваат од дедо Стојан, кој се доселил од селото Новаци; Лазаровци (1 к.), доселени се во турско време од селото Балдовенци; Митревци (1 к.), доселени се од селото Долно Егри во 30-тите на XX век; Лазаровци (1 к.), доселени се после 1918 година од мијачкото село Гари; Николовци (1 к.), доселени се од селото Врањевци, таму биле староседелци; Николовци (1 к.), Василевци (1 к.), Ѓоргијовци (1 к.), Глигоровци (1 к.) и Кутлевци (1 к.), доселени се 1941 година од охридското село Опеница; Петревци (1 к.) и Ѓоргијовци (1 к.), доселени се 1941 година од охридското село Свиништа; Китлевци (1 к.), доселени се 1941 година од охридското село Велестово и Теодосија (1 к.), најмлад род во селото, доселен од кичевското село Душегубица.

Иселеништво уреди

Се знае за следниве иселеници од селото: Гарагаџиња (5 к.) живеат во Дихово; Атанасоски (1 к.), живеат во Кравари; Димовци (2 к.) и Секулоски (1 к.), живеат во Биљаник. Од родот Мијовци има иселеници во Битола. Од родот Талевци има иселеници, по едно семејство во Биљаник и Битола.[4]

Бројот на иселеници од селото изнесува над 250 жители. Иселеничкиот бран се засилил по 1960-тите. Најмногу се иселени во Битола и во прекуокеанските земји.[2]

Општествени установи уреди

 
Основното училиште во селото

Самоуправа и политика уреди

Во XIX век, Гнеотино било село во Битолската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Новаци, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996 до 2004 година, селото било дел на некогашната Општина Новаци.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Битола.

Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Новаци.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Новаци, во која покрај селото Гнеотино, се наоѓале и селата Балдовенци, Биљаник, Врановци, Горно Агларци, Грумази, Добромири, Долно Агларци, Мегленци, Новаци, Ново Село, Долно Орехово, Паралево, Рибарци, Суводол и Тепавци. Селото било дел од некогашната општина Тепавци во периодот 1950-1952, во која влегувале селата Балдовенци, Велесело, Гнилеш, Гнеотино, Ново Село и Тепавци.

Избирачко место уреди

Во селото постои избирачкото место бр. 0162 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 32 гласачи.[14] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 33 гласачи.[15]

Културни и природни знаменитости уреди

Археолошки наоѓалишта[16]
  • Градиште — утврдена населба од железното време.
Цркви[17][18]
Манастири
  •  
    Главната селска црква „Св. Никола“
  •  
    Манастирската црква „Св. Стефан“

Редовни настани уреди

Слави[2][4]
  • Свети Никола Летен — главна селска слава

Наводи уреди

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Мој Роден Крај“. www.mojrodenkraj.com.mk. Архивирано од изворникот на 2021-12-01. Посетено на 2021-11-08.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 69. Посетено на 8 ноември 2021.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 Трифуноски; Јован Ф. (1998). Bitoljsko-Prilepska kotlina: antropogeografska proučavanja. Белград: Српска академија на науките и уметностите. ISBN 8670252678. OCLC 41961345.
  5. ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.237
  6. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 166-167.
  7. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  8. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 8 ноември 2011.
  9. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  10. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  11. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  12. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  13. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  14. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
  15. ↑ „Локални избори 2021“. Архивирано од изворникот на 2021-12-02. Посетено на 6 ноември 2021.
  16. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 27. ISBN 9989-649-28-6.
  17. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  18. ↑ „Села, цркви и манастири“. Општина Новаци. Посетено на 2011-04-26.

Поврзано уреди

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гнеотино&oldid=5164768“