Википедија

Вого

Вого (Norwegian pronunciation: [ˈƲôːɡoː]) — општина во округот Инланднет, Норвешка. Тој е дел од традиционалниот регион Гудбрандсдал. Општината се состои од 1,330 км2. Административен центар е селото Вогомо.

Вого
'
Општина
Грб на Вого
Грб
ЗемјаНорвешка
ОкугИнландет
ОколијаГудбрансдал
СедиштеВогомо
Управа
 • Градоначалник (2012)Иселин Јонасен (Ap)
Површина
 • Вкупна1.330 км2 (510 ми2)
 • Земјишна1.253 км2 (484 ми2)
Ранг68. во земјата
Население (1.1.2007)
 • Вкупно3.724
 • Ранг237. во земјата
 • Густина3/км2 (8/ми2)
 • Промена (10 год.)−3,2 %
ДемонимVagvær[1]
Часовен појасCET (UTC+1)
 • Лете (ЛСВ)CEST (UTC+2)
ISO 3166NO-3435
Служб. јазичен обликНорвешки
Мреж. местоvaga.kommune.no
Податоци: Цент. стат. биро

Парохијата Вого е основана како општина на 1 јануари 1838 година. Областите Сел и Хајдал биле одделени од општината Вого за да станат посебни општини на 1 јануари 1908 година.

Генерални информации уреди

Име уреди

За името Вого се предложени две потекла:

  • Името Вого може да потекнува од старо нордискиот збор „вега“ што значи „патување“. Областа лежи на античка патека исток-запад спомената во Хајмскрингла.
  • Старата нордиска форма на името може да потекнува од „Вага“ (акузатив и датив падежи) од зборот „Ваги“ (номинативен падеж). Најверојатно првично било името на езерото Вагуват, но значењето не е познато. (Можеби потекнува од „ваге“, што значи „возач на санки“, бидејќи формата на езерото има некоја сличност на формата со тркач на санки).[2]

Пред 1918 година, името било пишувано"Вааге" . Во 1918 година, тоа било променето во „Ваагаа“, а во 1921 година правописот повторно бил променет во „Вого“ (Vågå) . Буквата å е долга самогласка слична на „ох“ или „ау“, како во американскиот изговор на „ладно“ (cold) или „весла“ (oar).

Грб уреди

Грбот е од модерното време. Бил доделен на 23 август 1985 година. На краците се гледа златен ирвас на црвена позадина. Тие се засноваат на лик од книгата на Пер Гинт на Хенрик Ибзен, кој вози на бик од ирваси над планините Бесегген. Ибсен идејата за оваа книга ја добил од една локална приказна.[3]

Број на малцинства (1-ва и 2-ра генерација) во Вого по земја на потекло во 2017 година[4]
Предци Број
  Еритреја 34
  Литванија 27
  Полска 20
  Ирак 14
  Тајланд 12

Географија уреди

 
Јета
 
Планини Јотунхајмен

Вого се граничи со општината Лесја, на исток со Довре и Сел, на југоисток со Норд-Фрон, на југ со Ванг и Стистре Слидре и на Запад со Лом.

Општината Вого лежи во планински регион непосредно северно од норвешкиот Национален парк Јотунхајмен, западно од националниот парк Рондане и јужно од планините Доврефјел. Највисок врв е Сурнтингсуен со висина од 2,368 метри Вого вклучува планински пат до врвот на 1,618 метри високата планина Јета, која обезбедува непречен поглед и на долината Гудбрандсдал и на околните национални паркови.[5]

Реката Ота започнува во општината Скјок и се влева во езерото Воговат. Излегувајќи од Воговат во Вогомо, реката го продолжува своето патување низ долината Отадален, оставајќи ја општината Вого да се сретне со Гудбрандсдалслоген кај Ота во општината Сел. Езерата во регионот го вклучуваат и Флатнинген.

Урбаните области во Вого се селата Вогомо и Лалм.

Клима уреди

Вого лежи во дождовната сенка од планините Јотунхајмен кои ги одделуваат источна и западна Норвешка. Има континентална клима. Доминираат топлите лета и студените зими, а врнежите се многу мали. Всушност, неколку години тоа е помалку од 300мм дожд.[6]

Оваа сува континентална клима ја прави Вого очигледно место за националниот центар за параглајдерство во Норвешка.

Физичка географија уреди

Иако е под влијание на историјата на ледените плочи што се протегале во кватар периодот во последните 2,5 милиони години, голем дел од пејзажот е умерено втиснат од ерозија на мразот, освен во главните долини. Дури и овие долини, вклучувајќи ги Сјодален и Отадален, се од пред-кватарно потекло и првично биле скулптурирани со флувијална, наместо со ледничка ерозија. Бројните езера нè потсетуваат на ледничката историја, иако се многу поограничени отколку во подраматичните фјордови на западна Норвешка.[7]

Оваа ограничена ледничка ерозија исто така значи дека Вого имал ограничена ледничка ерозија во текот на последниот леднички период. Има многу Мамутски пронајдоци пред датирање со последниот леднички максимум (LGM), што е доказ за конзервативната природа на LGM во регионот.

Историја уреди

Вого се споменува во Хајмскрингла (англиски: The Chronicle of the Kings of Norway) од Снори Стурлусон. Старата нордиска сага (Преобраќањето на Дејл-Гудбранд) раскажува дека откако кралот Олаф престојувал неколку ноќи во Лесја, тој продолжил јужно преку планините до Отадал, а прекрасното селце лежело таму од двете страни на реката Ота. Кралот Олаф останал таму пет дена, повикувајќи ги жителите на Вого, Лом и Хајдал на состанок. Тие биле советувани дека или морало да го примат христијанството и да ги дадат своите синови како заложници или да ги видат изгорени нивните живеалишта. Многумина се потчиниле на неговите барања.[8]

Црква од штици на Вого е втора најстара црква од дрво во земјата, изградена околу 1150 година и првично посветена на Свети Петар. Во 1625 година била претворена во крстовидна црква; врежаниот портал и ѕидни штици се оригинални. Крстот за крштевање датира од првобитната црква и таму може да се види готски крст од XIII век.[9]

Во 1130 година, Ивар Гјеслинг бил најраниот познат сопственик на Сандбу (веднаш северно од Вагамо) во Вого. Тој исто така бил позајмувач на кралот Магнус IV за Опланд. Измислената Лејди Рагнфрид на Сигрид Андсет, сопруга на Лавранс, била создадена како Гјеслинг од Сандбу. Ивар Гјеслинг, се здружил со Бирхелите (Биркебајнер) - кој го избрал Свере за свој крал на Еретинг во 1177 година. Како награда, Свере му ја доделил долината Хајдал.[8]

Земјоделците од Вого учествувале во успешниот напад на шкотските платеници, кои патувале да се приклучат на шведските сили во 1612 година. Легендите за Битката кај Кринген живеат до ден-денес, вклучително и приказната за тоа како селанката Прилар-Гури ги привлекла Шкотите во заседа играјќи на традиционалниот рог на овенот.[8]

Оле Паулсан Хагенштад (1775 – 1866) бил повикан во 1814 година од Кристијан-Фредерик да ја испланира одбраната на Гудбрандсдален во случај на шведски напад.[8]

 
Оценка (просторија со отворено огниште) од Толстадскрид, Ваги, Опланд.

Над 150 куќи во општината се означени како историски обележја.

Политика уреди

Градоначалникот се избира од општинскиот совет. Од 1946 година, сите градоначалници со два исклучоци ја претставуваа Норвешката лабуристичка партија . Единствените градоначалници кои не биле трудови биле Ола О.Клејвен и Кари Хелмо Холен (Партија на норвешкиот центар).

Случај Ејгард уреди

Последните избори се одржале во септември 2011 година, кога Рун Шигард беше повторно избран за градоначалник, откако беше на функција од 1995 година. Неговото повторно избирање од страна на општинскиот совет било контроверзно бидејќи тој веќе бил под полициска истрага за наводна сексуална злоупотреба на деца,[10] таканаречен случај „Ејгард“, понекогаш познат и како случај „Вого“. На Ајгард му било одобрено привремено отсуство по неговото обвинение во случајот и бил наследен како вршител на должноста градоначалник од страна на Изелин Јонасен (Лабуристите) на 8 мај 2012 година. Откако бил прогласен за виновен и осуден на четири години затвор, Рун Шигард поднел оставка од функцијата градоначалник. Неговата оставка ја одобрил општинскиот совет на 18 декември 2012 година, стапил на сила веднаш.[11][12]

Значајни жители уреди

  • Текла Ресвол (1871 во Вого- 1948) норвешка ботаничарка и едукатор, пионер во норвешкото образование за природна историја и зачувување на природата.
  • Хана Ресвол-Холмсен (1873 во Вого - 1943) ботаничарка, пионер во норвешкото образование за природна историја и зачувување на природата.
  • Едвард Сторм (1749 во Вого- 1794) норвешки поет, текстописец и просветител.
  • Јохан Сторм Мунк (1778 кај Вого- 1832) епископ во црквата во Норвешка; поет, драматург и уредник на списание.
  • Јо Јенде (1794 во Вого - 1884) надворешен човек и слободоумник, можеби бил моделот на Пер Гинт на Хенрик Ибзен.
  • Оле Херман Јоханес Краг (1837 во Ваго - 1916) норвешки офицер и дизајнер на огнено оружје.
  • Ивар Клајвен (1854 во Вого- 1934) политичар, историчар, поет и собирач на локални фолклори.
  • Кристијан Престгард (1866 во Хајдал -1946) американски новинар и автор, уредник на „Декора-Постен“.
  • Кристен Холби (1869 во Вого- 1953) сликарка на пејзажи и илустратор.
  • Бенџамин Белесум (1877-1954) норвешко-американски сликар и илустратор, родители од Вого.
  • Рагнвалд Скреде (1904 во Вого- 1983) автор, новинар, литературен критичар и поет.
  • Ивар П. Енге (1922 во Вого- 2013) норвешки радиолог, специјализиран за интервентна радиологија.
  • Арне Брими (роден 1957 година) - норвешки готвач и писател на храна; живее и работи во Вого.

Сестрински градови уреди

Следниве градови се збратимуваат со Vågå:[13]

Наводи уреди

  1. ↑ „Navn på steder og personer: Innbyggjarnamn“. Språkrådet. Посетено на 2015-12-01.
  2. ↑ Rygh, Oluf (1900). Norske gaardnavne: Kristians amt (норвешки) (4. изд.). Kristiania, Norge: W. C. Fabritius & sønners bogtrikkeri. стр. 68–69.
  3. ↑ Norske Kommunevåpen (1990). „Nye kommunevåbener i Norden“. Архивирано од изворникот на 2007-07-15. Посетено на 2009-01-03.
  4. ↑ „Immigrants and Norwegian-born to immigrant parents, by immigration category, country background and percentages of the population“ (English). ssb.no. Архивирано од изворникот на 2 July 2015. Посетено на 29 June 2015.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
  5. ↑ Welle-Strand, Erling (1996). Adventure Roads in Norway. Nortrabooks. ISBN 978-82-90103-71-7.
  6. ↑ Lemmer, Gerhard; Frey, Elke; Rahe, Helge (2001). Norway (2. изд.). Nelles Verlag GmbH. ISBN 3-88618-897-3.
  7. ↑ Cornwallis, Graeme; Bender, Andrew; Swaney, Deana (2002). Loney Planet Norway (2. изд.). Lonely Planet Publica tions. ISBN 978-1-74059-200-0. line feed character во |publisher= во положба 22 (help)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Stagg, Frank Noel (1956). East Norway and its Frontier. George Allen and Unvin, Ltd.
  9. ↑ Taylor-Wilkie, Doreen, ed. (1996). Insight Guides Norway (2. изд.). Houghton Mifflin Company. ISBN 978-0-395-81912-8.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) CS1-одржување: излишен текст: список на автори (link)
  10. ↑ http://www.tv2.no/nyheter/politisk/overgrepssiktede-rune-oeygard-ap-gjenvalgt-som-ordfoerer-3614343.html
  11. ↑ http://www.tv2.no/nyheter/politisk/rune-oeygard-trekker-seg-som-ordfoerer-3948848.html
  12. ↑ http://vaga.kommune.no/Modules/article.aspx?ObjectType=Article&Article.ID=3577&Category.ID=546[мртва врска]
  13. ↑ „Vennskapskommuner“ (норвешки). Vågå kommune. Архивирано од изворникот на 2011-07-24. Посетено на 2009-01-03.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Вого&oldid=5105933“