Википедија

Божествена комедија

Божeствена комедија (италијански: Divina Commedia) — алегориска поема на италијанскиот поет Данте Алигиери, составена од три дела: „Пеколот“, „Чистилиштето“ и „Рајот“.

Божествена комедија
Почетна страна на првото испечатено издание на „Комедија“ од 1472 година
АвторДанте Алигиери
Изворен насловКомедија
ЗемјаИталија Италија
Јазиктоскански дијалект
Жанрпоема
Издадена
1304–1321
Оваа статија е дел од темата
Божествена комедија од Данте
Пеколот · Чистилиштето · Рајот

Постанокот на делото уреди

Иако не се знае кога е точно напишано делото „Божествена комедија“, се смета дека Данте започнал да работи на неа во времето кога веќе бил во прогонство. Се смета дека Данте започнал со пишување на делото во 1308 година, а го завршил во 1320 година, една година пред неговата смрт. Притоа, со сигурност се знае дека „Пеколот“ и „Чистилиштето“ биле завршени пред април 1314 година, додека третиот дел „Рајот“ бил напишан пред крајот на неговиот живот.[1] Иако Данте ја започнал „Божествената комедија“ со намера да го слави ликот на Беатриче, потоа делото добило многу поширок опфат, т.е. тоа претставува портрет на целиот средновековен општествен, политички, филозофски и културен свет. Притоа, Данте ја презел формата на алегоричната поема од средновековната поетска традиција, а во намерата своите сфаќања за потребата од повисока правда да ги направи достапни на пошироката јавност, тој одлучил делото да го напише на народен италијански јазик, наместо на латински јазик, како што било вообичаено да се пишува во тоа време.[1] Првобитно, поради содржината, која тече од тажен почеток кон среќен крај, и поради разбирливиот јазик на којшто е напишано, делото било наречено „Комедија“ (Commedia),[1] а подоцна бил наречен „Божествена“ (Divina) од страна на Џовани Бокачо. Првото печатено издание со насловот „Божествена комедија“ било она на хуманистот Лодовико Долче, издадено во 1555 година од Габриеле Џолито де Ферари.[2]

Содржина и приказна уреди

Божествената комедија е дело кое се состои од три дела, и тоа: пекол, (италијански: Inferno), чистилиште (италијански: Purgatorio), и рај (италијански: Paradiso), кои пак се состојат од 33 пеења кои заедно со Првата-Воведната песна бројат 100 пеења во истоимената книга. Секоја строфа се состоела од три стиха, т.н. терцини. Притоа, сите три дела на „Комедијата“ завршуваат со зборот „ѕвезди“.[3]

Пеколот уреди

Песната започнува со авторот.. изгубен во мрачна шума и нападнат од сили на темнината и духовни проблеми — првo го напаѓа пантер (желба), потоа лав (гордоста) и на крајот од волчица (алчност) (Канто 1). Него го спасува Вергилиј кој бил испратен од Беатриче (Канто 2), потоа Данте и Вергилиј заедно влегуваат во пеколот (Канто 3). Вергилиј и Данте минуваат низ деветте кругови на пеколот. Пеколот се наоѓа во рамките на земјата и е во облик на огромна инка со девет круга. Секој од нив е помал од претходниот и претставува сè поголемо зло, со врвот во центарот (долу), каде што се наоѓа Lucifer.

Чистилиштето уреди

По преживување на пеколот, Данте и Вергилиј се искачиле горе, до планината на Чистилиштето на далечната страна на светот. Планината е на еден остров, земја во јужната полутопка, создадена од поместување на карпата по што резултираше падот на сатаната кој го создал пеколот [13] (кој Данте го портретира како постоечки под Ерусалим, [14]). На планината има седум тераси, што одговара на седумте смртни гревови или "седум корените на грешност." [15] Систематика на гревот тука е повеќе психолошка отколку на пеколот, се врз основа на мотивите, наместо акции. Тоа е, исто така, составени главно од христијанската теологија, а не од класични извори. [16] Меѓутоа, илустративни примери на Данте на гревот и силата се подготви за класични извори, како и на Библијата и на современите настани.

Алегориски, чистилиштето претставува христијански живот. Христијански души пристигнале во придружба на еден ангел, пеење во exitu Израел де Aegypto. Во своето писмо до Cangrande, Данте објаснува дека овој однос на Израел го напуштил Египет и се однесува на откуп на Христос и на "претворањето на душата од тагата и бедата на гревот на состојба на благодат." [17] Соодветно, затоа , тоа е Велигден кога Данте и Вергилиј пристигнат.

На Purgatorio е познат по покажување на средниот век познавање на сферен Земјата. За време на песната, Данте се дискутира за различни ѕвезди кои се видливи во јужната полутопка, променетиот став на сонцето, и на различни временска зони на Земјата. Во оваа фаза тоа е, Данте вели, зајдисонце во Ерусалим, на полноќ на реката Ганг, и изгрејсонце во чистилиште.

Рајот уреди

По првичното воздигнување, Беатриче го води Данте преку девет небесни сфери на Небото. Ова се концентрични и сферични, како во космологијата на Аристотел и Птолемеј. Иако структурата на Пеколот и Чистилиштето беа засновани на различни класификации на гревот, структурата на Рајот е врз основа на четирите кардинални доблести и три богословски добродетели.

Данте ги исполнува и стиховите со неколку големи светители на Црквата, вклучувајќи ги и Тома Аквински, Свети Бонавентуре, „Свети Петар и Свети Јован“. Рајот е последица на повеќе теолошки во природа отколку Пеколот и Чистилиштето. Сепак, признава дека Данте визијата на небото го добива е оној кој својата човечка очи дозвола да го гледаат, и визијата на небото се најде во пеења Данте е свој личен еден.

Божествената комедија на Данте завршува со гледање на Троичниот Бог. Во блесок на разбирање, кој тој не може да го изразуваат, Данте конечно сфаќа тајната на божественоста на Христос и човештвото, а неговата душа станува усогласена со Божјата љубов: [18]

„Но мојата желба веќе и ќе ми
биде покажа како колцето, сите во една брзина,
страна на љубовта којашто ја поместува сонцето и другите ѕвезди.“

Осврт кон делото уреди

Според многумина, „Божествената комедија“ е најистакнатото дело на италијанската литература. На пример, Американската енциклопедија го нарекува делото како „најголемото дело на италијанската книжевност“;[4] Џон Норич вели дека, и по повеќе од шест векови, тоа е врвно остварување на италијанската книжевност и најголемиот поединечен елемент во италијанското наследство;[5] Роберт Ерганг наведува дека според многу историчари, „Божествената комедија“ е најголемото дело на италијанската книжевност.[6]. Истовремено, „Божествената комедија“ се смета и за едно од најголемите дела на светската литература.[7] Според италијанскиот поет Џакомо Леопарди, „Божествената комедија“ не е ништо друго, туку долга лирска песна, во која постојано се борат поетот и неговите лирски заноси.[8] Српскиот поет Јован Дучиќ ја нарекува „Божествената комедија“ дело со грандиозна архитектура и со неверојатно тврда версификација во кое Данте се изразил себеси истовремено како лиричар, епичар и драматичар.[9] Според Дучиќ, влијанието на „Божествената комедија“ врз религиозноста на католичкиот свет е можеби само малку помала од евангелието.[10]

Имагинативната визија за задгробниот живот, опишана во делото, била претставник на средновековното светско гледиште кое се развивало во Римокатоличката црква до 14 век. Освен тоа, делото помогнало тосканскиот јазик да стане стандарден италијански јазик.[11]

Површински гледано, поемата го опишува измисленото патување на Данте низ пеколот, чистилиштето и рајот, но гледано на подлабоко ниво поемата алегорично го претставува патувањето на душата кон Господ.[12][13] Во тој поглед, Данте се послужил со средновековна христијанска теологија и филозофија, особено со делата на Тома Аквински.[14]

Основната порака на „Божествената комедија“ е дека човекот, кој се наоѓа во мракот на заблудата гревот, за да се спаси, најпрвин мора да се соочи со самиот грев („Пеколот“), потоа да се исчисти од вината („Чистилиштето“) и најпосле, со чиста душа да се искачи во кралството на блаженството („Рајот“). Како што може да се забележи, филозофската концепција на Данте е целосно средновековна, исто како и неговото географско сфаќање на вселената: Земјата е центар на вселената, највисокото небо е небото на најголемото блаженство, а наголемата несреќа се наоѓа во центарот на Земјата, т.е. во пеколот. Токму во „Пеколот“ е содржана најсилната поетска страст на Данте, која истовремено е најблиска до трагичната човечка стварност. Во „Пеколот“ доаѓа до израз неговиот моќен поетски глас, топол и помалку обременет со филозофски призвуци, осцилирајќи меѓу гневен крик и машки повик на слога и праведност. „Пеколот“ е дело исполнето со фантастична драматичност и богато со страсна човечност.[15]

Божествената комедија како тема во уметноста и во популарната култура уреди

Божествената комедија била инспирација на бројни дела од уметноста и популарната култура, како:

  • „Напишано на еден примерок на Божествената комедија“ - песна на францускиот поет Виктор Иго.[16]

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Eros Sekvi, „Beleška o piscu“, во: Dante Aligijeri, Pakao. Beograd: Rad, 1961, стр. 226.
  2. ↑ Ronnie H. Terpening, Lodovico Dolce, Renaissance Man of Letters. Toronto, Buffalo, London: University of Toronto Press, 1997, p. 166.
  3. ↑ Dante Aligijeri, Pakao. Beograd: Rad, 1961, стр. 222.
  4. ↑ Encyclopedia Americana, 2006, Vol. 30. p. 605
  5. ↑ John Julius Norwich, The Italians: History, Art, and the Genius of a People, Abrams, 1983, p. 27.
  6. ↑ Robert Reinhold Ergang, The Renaissance, Van Nostrand, 1967, p. 103.
  7. ↑ Harold Bloom, The Western Canon, 1994.
  8. ↑ Đ. Leopardi, Pesme i proza. Beograd: Rad, 1964, стр. 114.
  9. ↑ Јован Дучић, Благо Цара Радована (друго издање). Београд: Laguna, 2018, стр. 303.
  10. ↑ Јован Дучић, Благо Цара Радована (друго издање). Београд: Laguna, 2018, стр. 264.
  11. ↑ See Lepschy, Laura; Lepschy, Giulio (1977). The Italian Language Today. or any other history of Italian language.
  12. ↑ Dorothy L. Sayers, Hell, notes on page 19.
  13. ↑ Peter E. Bondanella, The Inferno, Introduction, Barnes & Noble Classics, 2003, p. xliii, ISBN 1-59308-051-4.
  14. ↑ Charles Allen Dinsmore, The Teachings of Dante, Ayer Publishing, 1970, p. 38, ISBN 0-8369-5521-8.
  15. ↑ Eros Sekvi, „Beleška o piscu“, во: Dante Aligijeri, Pakao. Beograd: Rad, 1961, стр. 226-227.
  16. ↑ Viktor Igo, Pesme. Beograd: Rad, 1969, стр. 70.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Божествена_комедија&oldid=5160326“