Азиски голем стршлен
Азискиот голем стршлен (Vespa mandarina), вклучувајќи ги и поранешните подвидови познати како јапонски голем стршлен (Vespa mandarina japonica),[2] e најголемиот стршлен во светот, родум од умерена и тропска Источна Азија. Тие претпочитаат да живеат во ниски планини и шуми, додека скоро целосно да избегнуваат рамнини и климатски височини. Стршленот создава гнезда со копање, повторно користење а постојните тунели ископани од глодачи или зафаќајќи места во близина на расипани борови корени.[3] Се храни првенствено од поголеми инсекти, колонии на други еузоцијални инсекти, сирупи од дрвја и мед од колонии на пчели.[4] Стршленот има должина од 45 мм, распон на крилјата околу 75 мм и должина на осило од 6 мм, што вбризгува голема количина моќен отров.[5]
| Азиски голем стршлен | |
|---|---|
| |
| Препариран азиски голем стршлен | |
| Научна класификација [ у ] | |
| Непознат таксон (попр): | Vespa |
| Вид: | Азиски голем стршлен |
| Научен назив | |
| Vespa mandarinia Smith, 1852[1] | |
| Синоними | |
|
Vespa japonica Radoszkowski, 1857 | |
Азискиот голем стршлен понекогаш е помешан со „жолтоножестиот стршлен“ (Vespa Velutina), познат и како азискиот стршлен.
Таксономија уреди
Азискиот голем стршлен е вид во родот осовидни (Веспи), кој ги опфаќа сите вистински стршлени и оси. Заедно со седум други видови, азискиот голем стршлен е дел од групата наречена „тропика“ или „тропски“, дефинирана со единечно ниво што се наоѓа на апикалната маргина на седмиот гастрален дел на мажјакот. Триаголен облик на апикална маргина на клипеусот на женката е дијагностичен, зглобот на двата вида е зголемен, а формата на врвот на едеагусот е слична.[6]
Опис уреди
Без оглед на полот, главата на стршленот е светлопортокалова, а нејзините антени се кафеави со жолто-портокалови основи. Очите и окели се темнокафеави до црни. Големиот азиски се разликува од другите стршлени по изразениот клипеус. Неговата портокалова мандибула содржи црн заб што го користи за копање.[7] Градниот кош е темнокафеав, со две сиви крилја кои варира во распон од 3,5 до 7,5 см. Неговите предни екстремитети се посветли од средните и задните. Основата на предните нозе е потемна од останатите. Абдоменот наизменично се појавува помеѓу ленти темнокафеава или црна боја и жолто-портокалова нијанса (во согласност со нејзината боја на главата). Шестиот сегмент е жолт. Осилото е долго 10 мм и содржи силен отров, кој во случај на повеќекратно убоднување од повеќе стршлени може да убие и човек.[7]
Матиците се значително поголеми од работниците. Матиците може да надминат 50 мм, додека работниците се помеѓу 35 и 40 мм. Репродуктивната анатомија е доследна меѓу двете, но работниците не се репродуцираат.[7]
Трутовите (мажјаците) се слични на женките, но немаат осило. Ова е доследна одлика кај ципокрилците.[7]
Бележење со мирис уреди
Големиот азиски стршлен е единствениот вид оса, за која се знае дека применува мирис за да ја насочи својата колонија кон извор на храна. Осата лачи хемикалијата од шестата стернална жлезда. Ваквото однесување е забележано за време на есенските периоди откако роговите ќе започнат да ловат во групи наместо поединечно. Способноста да се применуваат мириси може да се појави затоа што осата многу се потпира на колониите на медоносни пчели како главен извор на храна. Едно оса не е во состојба да заземе цела колонија на пчели, бидејќи видови како Апис церана имаат добро организиран одбранбен механизам.[8]
Осило уреди
Осилото на азискиот голем стршлен е долг околу 6 мм,[5] и инјектира особено моќен отров кој содржи, како и многу отрови од пчели и оси, цитолитски пептид (конкретно, мастопаран) што може да го оштети ткивото од стимулирачко дејство на фосфолипаза.Отровот содржи невротоксин наречен мандароксин.
Наводи уреди
- ↑ Smith, F. (1852). „VIII. Descriptions of some new and apparently undescribed species of hymenopterous insects from North China, collected by Robert Fortune, Esq“. Transactions of the Royal Entomological Society of London. 7 (2): 33–44. doi:10.1111/j.1365-2311.1852.tb02208.x. (Vespa mandarinia: p. 38)
- ↑ Piper, Ross (2007). Extraordinary Animals: An Encyclopedia of Curious and Unusual Animals. стр. 9–11. ISBN 978-0-313-33922-6.
- ↑ Yamane, Seiki (July 1976). „Morphological and taxonomic studies on vespine larvae, with reference to the phylogeny of the subfamily Vespinae (Hymenoptera: Vespidae)“. Insecta Matsumurana. Series entomology. New series. 8: 1–45. hdl:2115/9782.
- ↑ Campbell, Dana (11 November 2014). „Vespa mandarinia“. Encyclopedia of Life. Архивирано од изворникот на 7 October 2013. Посетено на 16 September 2014.
- ↑ 5,0 5,1 Handwerk, Brian (October 25, 2002). „"Hornets From Hell" Offer Real-Life Fright“. National Geographic News. Архивирано од изворникот на 25 January 2010.
- ↑ Archer, Michael E. (1993). „A phylogenetic study of the species of the genus Vespa (Hymenoptera: Vespinae)“. Entomologica Scandinavica. 24 (4): 475. doi:10.1163/187631293x00226. OCLC 527642543.[мртва врска]
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Barth, Zach; Kearns, Thomas; Wason, Elizabeth. „Vespa mandarinia“. Animal Diversity Web. University of Michigan Museum of Zoology. Архивирано од изворникот 8 October 2015. Посетено на 25 September 2014.
- ↑ Taylor, Benjamin J.; Nordheim, Erik V.; Schueller, Teresa I.; Jeanne, Robert L. (28 February 2011). „Recruitment in swarm-founding wasps: Polybia occidentalis does not actively scent-mark carbohydrate food sources“. Psyche. 2011: 378576. doi:10.1155/2011/378576.
Надворешни врски уреди
| „Азиски голем стршлен“ на Ризницата ? |
| „Vespa mandarinia“ на Викивидовите ? |
- Азискиот голем стршлен
- Видео запис на „National Geographic“.