Агорафобија
Агорафобија (грчки: αγοραφοβία; од зборот αγορα — плоштад, пазар, и φοβος — страв) првобитно означувала страв од отворен простор, додека сега под тој поим се подразбира збир на стравови во врска со јавни места, отворен простор и многу луѓе и со мислење дека на такво место после изненадно онеспособување не би можеле да побегнеме или да побараме помош.[1]
| Агорафобија | |
|---|---|
.jpg) | |
| Античка агора во Делос, Грција. Еден од јавните простори според кој е именувана состојбата. | |
| Специјалност | Психијатрија, Клиничка психологија  |
Агорафобија сочинува 60% од сите фобии откриени преку клинички прегледи. Почеста е кај жените, а започнува во адолесценцијата или во рана возраст. Пореметувањето често започнува со рекурентни напади на паника, а останатите симптоми вклучуваат напнатост, вртоглавица, поблага форма на компулзивно проверување, преџвакување на идеја (руминатио), страв од губење на разум и депресија. Чест е и страв од височина (акрофобија) или затворен простор (клаустрофобија).
Симптоми уреди
Агорафобија е состојба при која човекот станува нервозен кога се наоѓа на непознати места или каде смета дека има малку контрола. Ваквата нервоза ја предизвикува широк отворен простор, толпа луѓе или патување, дури и на кратки растојанија. При агорафобија, човекот може да добие паничен напад, или едноставно да биде постојано вознемирен, па поради тоа агорафобичарите најчесто остануваат во рамки на познатата околина, или најчесто само дома.[1]
Агорафобијата се дефинира и како „страв на оние кои еднаш веќе имале паничен напад.“[2] Во ваков случај, агорафобичарот се плаши од местото на кое доживеал напад на паника, односно се плаши дека повторно може да доживее напад на паника доколку се најде на истото место, па затоа го избегнува тоа место. Некои што страдаат од оваа фобија не сакаат да излезат од дома.[3]
Агорафобијата опишана на овој начин, е симптом при поставување дијагноза за панично пореметување. Симдромите како што се Опсесивно-компулзивно пореметување или пост-трауматски стрес исто така може да предизвикаат агорафобија. Во основа, секој неоправдан страв поради кој не се излегува надвор, може да го предизвика синдромот.[4]
Агорафобичарите може да се плашат да останат сами дома, што може да доведе до привремено зголемување на нервозата или до паничен напад. Слично на агорафобијата е пореметувањето познато како Танатофобија, односно страв од смртта.
Напад на паника уреди
Пациентите кои страдаат од агорафобија може да доживеат ненадеен напад на паника кога патуваат на места каде не се чувствуваат сигурно. За време на паничниот напад, адреналинот се лачи во големи количества во организмот. Нападот започнува ненадејно, и најчесто трае 10 до 15 минути, односно ретко трае повеќе од 30 минути.[5] Симптомите на нападот на паника вклучуваат палпитации, забрзано чукање на срцето, потење, тресење, гадење, повраќање, вртоглавица, затегнатост во грлото и плитко дишење. Многумина пациенти изјавиле дека во тој момент чувствувале страв дека ќе умрат или дека ќе изгубат контрола врз своето однесување.[5]
Причини уреди
Иако не се познати причините што ја предизвикуваат агорафобијата, некои лекари кои се занимавале со оваа фобија имаат свои хипотези. Истражувањата покажале дека постои поврзаност меѓу агорафобијата и проблемот со просторна ориентација.[6][7] Индивидуалците кои немаат агорафобија се во состојба да направат баланс меѓу информациите од нивниот вестибуларниот систем, нивниот визуелен систем, и нивното чувство за проприоцепција. Но, голем број на агорафобичари имаат слаб вестибуларен систем, па се потпираат само на визуелните и тактилните сензации. Затоа, стануваат дезиориентирани кога визуелните знаци ги нема доволно или се претерани.[8] Исто така, тие може да бидат збунети од искривени или неправилни површини.[8] При истражувањата, агорафобичарите покажуваат оштетена обработка при промена на аудиовизуелните информации, за разлика од луѓето кои не страдаат од оваа фобија.[9]
Наводи уреди
- ↑ 1,0 1,1 American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing, стр. 217–221, 938, ISBN 0890425558
- ↑ „Agoraphobia – Dictionary of Psychotherapy“. Архивирано од изворникот на 2016-04-03.
- ↑ „Agoraphobia“. betterhealth.vic.gov.au. Архивирано од изворникот на 22 March 2017. Посетено на 21 March 2017.
- ↑ „Agoraphobia Symptoms“. Psych Central.com.
- ↑ 5,0 5,1 David Satcher; и др. (1999). Mental Health: A Report of the Surgeon General. Chapter 4.2. Архивирано од изворникот на 2006-04-27.
- ↑ Yardley L, Britton J, Lear S, Bird J, Luxon LM (May 1995). „Relationship between balance system function and agoraphobic avoidance“. Behav Res Ther. 33 (4): 435–9. doi:10.1016/0005-7967(94)00060-W. PMID 7755529.
- ↑ Jacob RG, Furman JM, Durrant JD, Turner SM (1996). „Panic, agoraphobia, and vestibular dysfunction“. Am J Psychiatry. 153 (4): 503–512. doi:10.1176/ajp.153.4.503. PMID 8599398.
- ↑ 8,0 8,1 Jacob RG, Furman JM, Durrant JD, Turner SM (1997). „Surface dependence: a balance control strategy in panic disorder with agoraphobia“. Psychosom Med. 59 (3): 323–30. doi:10.1097/00006842-199705000-00016. PMID 9178344.
- ↑ Viaud-Delmon I, Warusfel O, Seguelas A, Rio E, Jouvent R (October 2006). „High sensitivity to multisensory conflicts in agoraphobia exhibited by virtual reality“. Eur. Psychiatry. 21 (7): 501–8. doi:10.1016/j.eurpsy.2004.10.004. PMID 17055951.