Македонска транскрипција на рускиот јазик: Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
латински → кирилица |
с Бот: козметички промени |
||
Ред 2:
При '''[[транскрипција (лингвистика)|транскрипцијата]]''' (предавањето) на '''[[руски јазик|руските]] имиња''' и зборови во '''[[македонски јазик]]''' по правило тргнуваме, не од нивниот [[изговор]], туку од нивната пишана форма. Затоа промената во изговорот на самогласките ''а'', ''о'', ''е'', што е во зависност од местото на акцентот, не се обележува со [[Правопис на македонскиот јазик|македонскиот правопис]]: Москва (рус. изговор: Масква́) — ''Москва'', Толстой (рус. изговор: Талсто́ј) — ''Толстој''.
== Транкрипција по буква ==
=== ''ы'' ===
* Буквата ''[[ы]]'' се предава со ''и'': Крым — ''Крим'', Чернышевский — ''Чернишевски'', Крылов — ''Крилов''.
=== ''ё'' ===
* Буквата ''[[ё]]'' се означува со ''јо'', а зад согласките ''ж'', ''ч'', ''ш'', ''щ'', ''ль'', ''нь'' со ''о'': Ёлкино — ''Јолкино'', Присёлков — ''Присјолков'', Тёша — ''Тјоша'', Семён — ''Семјон'', Хрущёв — ''Хрушчов'', Чернышёв — ''Чернишов'', Ткачёв — ''Ткачов'', Плетнёв — ''Плетњов'', Хмелёв — ''Хмељов'', Лёвин — ''Љовин'', Лёва — ''Љова''.
::Но: Потёмкин — ''Потемкин''.
=== ''э'' ===
* Буквата ''[[э]]'' се предава со ''е'': Бэла — ''Бела'', Эрмитаж — ''Ермитаж'', Эйзенштейн — ''Ејзенштејн'', Эренбург — ''Еренбург''.
=== ''е'' ===
* Буквата ''[[е]]'' во почетокот на името и во сите други позиции се предава со ''е'': Евсеев — ''Евсеев'', Енисей — ''Енисеј'', Евгений — ''Евгениј'', Есенин — ''Есенин'', Еремеич — ''Еремеич'', Алексей — ''Алексеј'', Яковлев — ''Јаковлев'', Лебедев — ''Лебедев'', Аверченко — ''Аверченко'', Герасимов — ''Герасимов'', Некрасов — ''Некрасов'', Онегин — ''Онегин'', Тургенев — ''Тургенев'', Тетерев — ''Тетерев'', Терешкова — ''Терешкова'', Нева — ''Нева'', Кузнецов — ''Кузнецов'', Ленин — ''Ленин'', Смоленск — ''Смоленск''.
=== Мекост ===
* Мекоста на согласките пред ''е'' и ''и'' не се означува: Екатерина — ''Екатерина'', Евсеев — ''Евсеев'', Андреев — ''Андреев'', Фадеев — ''Фадеев'', Вересаев — ''Вересаев'', Некрасов — ''Некрасов'', Кузнецов — ''Кузнецов'', Ленин — ''Ленин'', Нева — ''Нева'', Олег — ''Олег'', Нина — ''Нина'', Бунин — ''Бунин'', Никитин — ''Никитин'', Лидия — ''Лидија'', Лиза — ''Лиза'', Голицын — ''Голицин'', Талин — ''Талин'', Воронеж — ''Воронеж'', Калинин — ''Калинин''.
=== ''ье'' ===
* Групата ''ье'' зад согласка во средината или крајот од зборот, освен зад ''л'' и ''н'' се предава како ''је'': Лаврентьев — ''Лаврентјев'', Аркадьевич — ''Аркадјевич'', Дементьев — ''Дементјев'', Закавказье — ''Закавказје'', Поволжье — ''Поволжје''.
=== ''лье'' и ''льи'' ===
* Групите ''лье'' и ''льи'' се предаваат како ''ле'' и ''ли'': Витальевна — ''Виталевна'', Васильевич — ''Василевич'', Ильич — ''Илич'', Савельич — ''Савелич'', Ильинский — ''Илински''.
=== ''ль'' ===
* Групата ''ль'' на крајот од слогот или на крајот од зборот се предава со ''љ'': Гоголь — ''Гогољ'', Даль — ''Даљ'', Кремль — ''Кремљ'', Путивль — ''Путивљ'', Ярославль — ''Јарослављ'', Севастополь — ''Севастопољ'', Колька — ''Кољка'', Раскольников — ''Раскољников'', Удальцов — ''Удаљцов'', Ильф — ''Иљф'', Хмельницкий — ''Хмељницки'', Дельвиг — ''Дељвиг'', Ковель — ''Ковељ'', Бальмонт — ''Баљмонт''.
::Но: Ольга — ''Олга'', Аксельрод — ''Акселрод'', Архангельск — ''Архангелск'', Уральск — ''Уралск'', Комсомольск — ''Комсомолск'', Ельбрус — ''Елбрус''.
=== ''лю'' ===
* Групата ''лю'' се предава со ''љу'': Любовь — ''Љубов'', Добролюбов — ''Доброљубов'', Людмила — ''Људмила'', Люся — ''Љусја'', Нехлюдов — ''Нехљудов''.
=== ''л'' и ''ль'' пред ''я'' и ''ю'' ===
* Буквата ''л'' пред ''я'', како и групата ''ль'' пред ''я'' и пред ''ю'' се предава со ''лј'': Галя — ''Галја'', Оля — ''Олја'', Коля — ''Колја'', Беляев — ''Белјаев'', Шаляпин — ''Шалјапин'', Челябинск — ''Челјабинск'', Емельян — ''Емелјан'', Илья — ''Илја'', Ульянов — ''Улјанов'', Ильюшин — ''Илјушин''.
=== ''н'' пред ''ье'' и ''ьи'' ===
Буквата ''н'' пред ''ье'' и пред ''ьи'' се предава со ''њ'': Арсеньев — ''Арсењев'', Евгеньич — ''Евгењич'', Ананьев — ''Анањев''.
=== Крајно ''нь'' ===
* Групата ''нь'' на крајот од слогот во средината на зборот пред согласка се предава со ''њ'': Ванька — ''Вањка'', Сашенька — ''Сашењка'', Стенька — ''Стењка'', Панько — ''Пањко''.
::Но: меньшевик — ''мењшевик'', большевик — ''болшевик''.
* На крајот од зборот групата ''нь'' се предава со ''њ'': Астрахань — ''Астрахањ'', Кубань — ''Кубањ'', Казань — ''Казањ'', Рязань — ''Рјазањ''.
=== ''н'' и ''нь'' пред ''я'' и ''ю'' ===
* Буквата ''н'' и групата ''нь'' пред ''я'', ''ю'' се предаваат со ''њ'': Ваня — ''Вања'', Дуня — ''Дуња'', Соня — ''Соња'', Таня — ''Тања'', Нюра — ''Њура'', Нюша — ''Њуша'', Аксинья — ''Аксиња'', Меланья — ''Мелања''.
=== Други согласки пред ''ь'' ===
* Сите други согласки пред ''[[ь]]'' во сите позиции се предаваат како тврди: Игорь — ''Игор'', Лазарь — ''Лазар'', Любовь — ''Љубов'', Сибирь — ''Сибир'', Пермь — ''Перм'', Горький — ''Горки'', Васька — ''Васка'', Припять — ''Припјат'', Кузьма — ''Кузма'', Харьков — ''Харков''.
=== Почетни ''я'' и ''ю'' ===
* Буквите ''[[я]]'' и ''[[ю]]'' во почетокот на името, по самогласка и знаците ''ь'', ''ъ'' и по сите согласки освен ''н'' и ''л'', се предаваат со ''ја'' и ''ју'': Яковлев — ''Јаковлев'', Яснов — ''Јаснов'', Боря — ''Борја'', Варя — ''Варја'', Володя — ''Володја'', Надя — ''Надја'', Костя — ''Костја'', Митя — ''Митја'', Настя — ''Настја'', Дуся — ''Дусја'', Юдин — ''Јудин'', Юрий — ''Јуриј'', Андрюша — ''Андрјуша'', Брюсов — ''Брјусов'', Батюшков — ''Батјушков'', Тютчев — ''Тјутчев'', Тюленев — ''Тјуленев'', Дедюшкин — ''Дедјушкин'', Авдотья — ''Авдотја'', Агафья — ''Агафја'', Маруся — ''Марусја'', Татьяна — ''Татјана''.
=== ''щ'' ===
* Буквата ''[[щ]]'' се предава со ''шч'': Щерба — ''Шчерба'', Щедрин — ''Шчедрин'', Рощин — ''Рошчин'', Щепкин — ''Шчепкин'', Верещагин — ''Верешчагин''.
=== Двојни согласки ===
* Двојните согласки се предаваат со една: Массалитинова — ''Масалитинова'', Серебренников — ''Серебреников'', Одесса — ''Одеса'', Аллахвердян — ''Алахвердјан''.
::Но: Бессонов — ''Бессонов''.
=== Неруски имиња ===
* Руските имиња од неруско потекло ја задржуваат руската форма: Гильфердинг — ''Гиљфердинг'', Кюи — ''Кјуи'', Кюхельбекер — ''Кјухељбекер''.
* И во оние од [[германски јазик|германско]] потекло групата ''ей'' се предава како ''еј'': Штейн — ''Штејн'', Эйзенштейн — ''Ејзенштејн'', Рубинштейн — ''Рубинштејн'', Бернштейн — ''Бернштејн'', Бронштейн — ''Бронштејн'', Мейерхольд — ''Мејерхољд'', Эйдеман — ''Ејдеман''.
::Но: Герцен — ''Херцен''.
=== Без едначење по звучност ===
* Во руските имиња не се одбележува [[едначење по звучност|едначењето на согласките по звучност]]: Безбородко — ''Безбородко'', Гладков — ''Гладков'', Тбилиси — ''Тбилиси'', Мусоргский — ''Мусоргски'', Надсон — ''Надсон'', Витебск — ''Витебск''.
::Но: Мережковский — ''Мерешковски''.
=== Наставки за имиња и презимиња ===
==== Лични имиња ====
* Личните имиња на -''ий'' се предаваат со наставката -''иј'': Юрий — ''Јуриј'', Терентий — ''Терентиј'', Василий — ''Василиј'', Анатолий — ''Анатолиј''.
==== Презимиња ====
* Наставките -''ий'' и -''ый'' во руските машки презимиња се предаваат со -''и'': Бедный — ''Бедни'', Грозный — ''Грозни'', Чёрный — ''Чорни'', Достоевский — ''Достоевски''.
* Машките презимиња што завршуваат на -''ой'' остануваат непроменети: Крамской — ''Крамској'', Трубецкой — ''Трубецкој'', Шаховской — ''Шаховској'', Кошевой — ''Кошевој'', Полевой — ''Полевој'', Толстой — ''Толстој''.
* Женските презимиња што завршуваат на -''ая'' се предаваат со наставката -''аја'': Крупская — ''Крупскаја'', Плисецкая — ''Плисецкаја'', Крамская — ''Крамскаја'', Трубецкая — ''Трубецкаја'', Полевая — ''Полеваја'', Толстая — ''Толстаја''.
* Руските презимиња на -''ич'' така се предаваат и во македонскиот јазик: Григорович — ''Григорович'', Шостакович — ''Шостакович''.
== Видете исто така ==
* [[Руски јазик]]
* [[Руска азбука]]
* [[Руски имиња]]
* [[Фонологија на рускиот јазик]]
* [[Македонска транскрипција на странски јазици]]
== Извор ==
{{правопис-навод}}
| |||