Википедија:Наведување на извори: Разлика помеѓу преработките
Избришана содржина Додадена содржина
с Отстрането уредувањето на Ljubicatrajkovska (разговор), вратено на последната верзија на Wikimk |
големо дополнување (секции за презентирање на изворите, нов вовед и др.) |
||
Ред 1:
{{
{{најважното|Цитирајте ги изворите за содржината која ја додавате во статиите за да може таа да биде [[Википедија:Проверливост|проверлива]]. Ова
Википедија е енциклопедија која секој може да ја уредува. Бидејќи технички секој може да напише било што, потребно е информациите кои ќе се најдат во нејзините статии да бидат веродостојни: да не потекнуваат од сопствени истражувања, туку од сигурни и доверливи извори. Затоа се наметнува потребата од [[Википедија:Проверливост|проверливост]] на содржината — за да се провери колку е таа содржина вистинита, но и за да дојде до повеќе информации во врска со дадената тема. Било која статија која се стреми да биде [[Википедија:Критериуми за добра статија|добра]] или [[Википедија:Критериуми за избрана статија|одлична]] мора да ги '''цитира своите извори'''.
Цитирањето на извори се врши со помош на ''референци''. '''Референца''' претставува краток текст кој уникатно посочува кон одреден извор на информации.
'''''Пример:'''
<blockquote style="color:black; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
*'''Б. Видоевски: ''Правопис на македонскиот литературен јазик''. Просветно дело, Скопје, 1998'''
</tt>
</blockquote>
Комплетната листа на изворите од коишто се цитира е сместена на крајот од статијата (пред секцијата „Надворешни врски“) во секција со наслов <tt><nowiki>==Референци==</nowiki></tt> (или алтернативно: <tt><nowiki>==Извори==</nowiki>, <tt><nowiki>==Наводи==</nowiki>, </tt><tt><nowiki>==Цитирана литература==</nowiki></tt> или само <tt><nowiki>==Литература==</nowiki></tt> — ова е на избор на уредувачот).
Ова напатствие покажува:
#'''[[#Кога да се цитираат извори|Кога има потреба да се цитираат извори]]''' — Во изданија со енциклопедиски карактер, изворите треба да бидат цитирани при додавање на материјал преземен од други извори на информации. Во спротивно, наведеното тврдење или содржина се смета за произволна и непотврдена, а со тоа ''се оспорува нејзиниот научен каректер''
#'''[[#Како да се презентираат изворите|Како да се презентираат изворите во статијата]]''' — Цитатите обично се прикажани во статиите преку една од методите опишани подолу во секцијата за презентација од ова напатствие. Во рамките на една статија треба да се користи ист начин на цитирање - ако статијата веќе има неколку цитати, уредувачот треба да го користи методот кој веќе е во употреба или да бара консензус пред да го промени.
#'''[[#Како да се форматираат референците|Како да се форматираат референците]]''' — Препораките за цитирање кои се дадени во текстот што следи треба да се почитуваат. Овде прикажаниот начин на цитирање на изворите на информации не е единствениот постоен. Затоа многу поважно е со цитирањето на изворите на информации за читателите на Википедија да овозможите [[Википедија:Проверливост|проверливост]] нејзините содржини. Затоа додадете го Вашиот извор дури и кога не сте сигурни како правилно да го форматирате цитатот, но обидете се да додадете доволно информации за да тој може да се идентификува, а останатите членови на Вики заедницата ќе го поправат форматирањето.
==Краток преглед==
{{Содржина-десно}}
<div id="kratok">{{кратенка|ВП:ГЛАВНОЦИТ|ВП:ЦИТПРЕГЛЕД}}
===Цитирање со фусноти===
Најчест (и најпожелен) начин на цитирање
* Веднаш по текстот на кој сакате да му придружите
* Доколку внесувате нова страница, или пак, додавате прва фуснота кон постојна страница, тогаш додадете го и следниот го и следниот код на крајот на
:{| style="background:transparent;"
|-
| <nowiki>==
|}
* Сите цитати кои ќе ги наведете на дадената страница ќе се јават при дното на таа страница и ќе бидат излистани заедно со
На пример, го внесуваме овој код:
<blockquote style="color:#999; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
Во масакрот загинале 42 жени.<span style="color:black;">'''<ref>'''<nowiki>Трпе Трпковски: ''Марсовскиот масакр''. Најдобри издавачи, Скопје, 2009</nowiki>, стр. 42.'''</ref>'''</span><br>
<span style="color:#666;">== Референци ==</span><br>
<span style="color:black;">'''<nowiki>{{reflist}}</nowiki>'''</span><br>
</tt>
</blockquote>
А, тоа ќе изгледа вака:
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;">
Во масакрот загинале 42 жени.<sup id="nbFoot01b" class="reference">[[#noteFoot01b|[1]]]</sup>
<br><br>
<font size=3><b>Референци</b></font>
----
<ol class="references">
<li id="noteFoot01a"
><b>[[#nbFoot01a|^]]</b> Трпе Трпковски: ''Марсовскиот масакр''. Најдобри издавачи, Скопје, 2009</li>
</ol>
</blockquote>
===Општо цитирање===
* Ако работите на нова страница (статија), или пак, додавате референци кон некоја постојна страница, на крајот на текстот додадете ги го и следниот код:
:<nowiki>==
:<nowiki>*</nowiki> ''детали за цитираните извори''
Цитатите кои ќе ги наведете во вашата статија ќе се појават при дното на страницата и ќе бидат излистани во форма на подточки.
На пример, го внесуваме овој код:
<blockquote style="color:#999; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
Во масакрот загинале 42 жени.<br />
<span style="color:#666;">== Референци ==</span><br />
<span style="color:black;"><nowiki>*</nowiki>'''<nowiki>Трпе Трпковски: ''Марсовскиот масакр''. Најдобри издавачи, Скопје, 2009</nowiki>'''</span>
</tt>
</blockquote>
А, тоа ќе изгледа вака:
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;">
Во масакрот загинале 42 жени.
<br/><br/>
<font size=3><b>Референци</b></font>
----
*Трпе Трпковски: ''Марсовскиот масакр''. Најдобри издавачи, Скопје, 2009<br/>
</blockquote>
==Кога да се цитираат извори==
{{повеќе|[[Википедија:Проверливост]]}}
Википедија по својата природа е дело од луѓе со многу различно знаење и вештитни. Читателот мора да биде сигурен дека материјалот кој е внатре е доверлив.
* Статиите треба да содржат само материјал кој претходно е публикуван од страна на доверливи извори.
* Уредувачите кои додаваат или менуваат содржини во статиите со што значително се менува нивната смисла мораат да наведат доверливи извори, во спротивно нивните уредувања може слободно да се избришат.
'''''Изворите треба да се цитираат во следниве случаи:'''''
===При додавање на материјал кој е предизвикан или кој најверојатно ќе биде предизвикан===
'''Сите цитати и секој материјал кој е предизвикан или кој најверојатно ќе биде предизвикан треба да биде поврзан со доверлив, издаден извор користејќи цитирање во внатрешноста на текстот.'''
Потребата од цитати е особено важна при пишување за мислењата кои постојат за одредена тема. Одбегнувајте неопределеност во зборовите од типот на „''Некои луѓе велат дека...''“, „За ова е познато дека...“ и слично. Наместо тоа, направете го Вашиот текст проверлив: најдете специфично лице или група која го држи мислењето и дадете цитат до угледна публикацијаво која тие го искажуваат тоа мислење. Запомнете дека Википедија не е место за изразување на Вашите лични мислења или за [[ВП:БОИ|оригинално истражување]]. Мислењата, податоците, статистиките и изјавите базирани врз нечиј научен труд треба да бидат цититани и поврзани со нивните автори во текстот.
===При цитирање на некое лице===
Кога во статијата директно пренесувате нечии туѓи зборови или пак ги парафразирате истите, потребно е да додате цитат до доверлив издаден извор во кој се издадени тие изјави. Фуснотата треба да биде пренесена директно по цитатот на текстот:
:''Пример: ''„Ова е цитат на некое лице.“<sup>[1]</sup>
или по реченица или фраза која го навестува цитатот.
:''Пример: ''[[Бертранд Расел]] ја објаснил законитоста на следниов начин:<sup>[2]</sup>
==Како да се презентираат изворите==
===Општo наведување извори===
Ако некој извор покрива значителен дел од материјалот во една статија, понекогаш можеби е прифатливо да се додаде цитирањето на крајот. Служи како општа референца, неповрзана со некој поспецифичен дел од статијата. Ова е посоодветно за релативно неразвиени статии или за оние статии кои покриваат доста тесна тема.
<blockquote style="color:#999; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата. За неа се потребни сончева светлина и хлорофил. Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<br />
<span style="color:#666;">== Референци ==</span><br />
<nowiki>*</nowiki><span style="color:black;">'''С. Стојчевски: <nowiki>''Ботаника''</nowiki>. <nowiki>Просветно дело, Скопје, 2005</nowiki>'''</span>.<br />
<nowiki>*</nowiki><span style="color:black;">'''А. Иванова, З. Томовски: <nowiki>''Физиологија на растенијата''</nowiki>. Топер, Скопје, 2001'''</span>.</span>
</tt>
</blockquote>
Вака ќе изгледа горниот код откако ќе ја зачувате страницата (забележете како се закосени насловите на книгите):
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;">
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата. За неа се потребни сончева светлина и хлорофил. Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<br /><br />
<font size=3><b>Референци</b></font>
----
*С. Стојчевски: ''Ботаника''. Просветно дело, Скопје, 2005
*А. Иванова, З. Томовски: ''Физиологија на растенијата''. Топер, Скопје, 2001
</blockquote>
===Наведување извори паралелно со текстот од статијата===
====Полни фусноти====
Многу статии на Википедија, особено поразвиените статии и оние кои ги задоволуваат критериумите за добра или избрана статија, ги цитираат нивните извори во фусноти. Цитирањето на извори парелелно со текстот од статијата преку во овој метод се појавува како мали кликабилни бројки во внатрешноста на текстот кои водат до набројана листа од полни цитати на крајот од статијата.
За одредена референца да се појави во фуснота, треба да биде опкржена со „ref“ ознаки. Можете да ги додадете овие ознаки со внесување на <tt><nowiki><ref></nowiki></tt> на почетокот на референцата и со <tt><nowiki></ref></nowiki></tt> на крајот. Алтернативно можете да забележите дека во алатникот (на дното од страницата за уредување) има листа на код кој автоматски може да внесе, вклучувајќи ги ознаките <nowiki><ref></ref></nowiki> - ако го селектирате цитирањето на изворот и ако кликнете на оваа ознака, таа автоматски ќе го затвори Вашиот цитат во ref ознаки. Изборно, можете да додадете име на референцата преку атрибутот name: <tt><nowiki><ref</nowiki> name="''име''">''деталите за цитирањето''</ref></tt>. По ова, можете истата фуснота да ја употребите повеќепати само преку додадавање на <tt><nowiki><ref </nowiki>name="име"/></tt>.
Полната референца ќе се јави во додатокот на статијата, во секција со наслов „Референци“ или „Наводи“. Ако овој додаток не постои, создадете го преку создавање на секцијата <tt><nowiki>==Референци==</nowiki></tt> и поставете или <tt><nowiki><references/></nowiki></tt> или <tt>{{tl|Reflist}}</tt> во таа секција. Ова автоматски ќе ја генерира листата на фусноти.
Примеров долу покажува како ова би изгледало во кутијата за уредување:
<blockquote style="color:#999; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата.<span style="color:black;">'''<ref>'''С. Стојчевски: <nowiki>''Ботаника''</nowiki>. Просветно дело, Скопје, 2005, стр.112'''</ref>'''</span> За неа се потребни сончева светлина и хлорофил.<span style="color:black;">'''<ref>'''А. Иванова, З. Томовски:<nowiki>''Физиологија на растенијата''</nowiki>. Топер, Скопје, 2001, стр.62'''</ref>'''</span> Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<span style="color:black;">'''<ref>'''С. Стојчевски: <nowiki>''Ботаника''</nowiki>, . Просветно дело, Скопје, 2005, стр.57'''</ref>'''</span><br /><br />
<span style="color:#666;">==Референци==</span><br />
<span style="color:black;"><nowiki><references/></nowiki></span>
</tt>
</blockquote>
Овде е прикажано како ќе изгледа текстот во статијата откако ќе ја зачувате страницата:
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;"><!--код за прикажување-->
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата.<sup id="nbFoot01a" class="reference">[[#noteFoot01a|[1]]]</sup> За неа се потребни сончева светлина и хлорофил.<sup id="nbFoot02a" class="reference">[[#noteFoot02a|[2]]]</sup> Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<sup id="nbFoot03a" class="reference">[[#noteFoot03a|[3]]]</sup>
<br /><br />
<font size=3><b>Референци</b></font>
----
<ol class="references">
<li id="noteFoot01a"
><b>[[#nbFoot01a|^]]</b> С. Стојчевски: ''Ботаника''. Просветно дело, Скопје, 2005, стр.112</li>
<li id="noteFoot02a"
><b>[[#nbFoot02a|^]]</b> А. Иванова, З. Томовски: ''Физиологија на растенијата''. Топер, Скопје, 2001, стр.62</li>
<li id="noteFoot03a"
><b>[[#nbFoot03a|^]]</b> С. Стојчевски: ''Ботаника''. Просветно дело, Скопје, 2005, стр.57</li>
</ol>
</blockquote>
====Скратени фусноти====
Многу статии користат скратена верзија за цитатот во фуснотата, давајќи го само авторот, годината (или насловот) и бројот на страниците. Како и порано, листата на фусноти автоматски се создава во секција со наслов „Фусноти“ или „Белешки“. Потоа во друга секција наречена „Референци“ се додаваат полните цитати. Краткиот цитат и полниот цитат можат да бидат поврзани така што читателот може да кликне на кратката фуснота и да му се обележи полниот цитат.
Скратените фусноти се користат заради неколку причини: тие му дозволуваат на уредувачот да цитира повеќе различни страници од истиот извор без да го копира целиот полн цитат; се избегнува долгиот текст во кодот на статијата од полните цитати; ги доведуваат полните цитати во еден кохерентен блок од код (наместо да се раштркани низ целиот текст) што овозможува да бидат подредени по азбучен ред, а полесно е и поправањето на полните цитати одеднаш (на пример, додавање на [[ISBN]] број или друг детаљ); една фуснота може да содржи повеќе цитати, а со ова се избегнуваат долгите колони на фуснотни обележувачи.
Подолу е прикажано како изгледа прозорецот за уредување при додавањето на „скратени фусноти“ во една статија:
<blockquote style="color:#999; background:white; padding:1em; border:1px solid DarkSeaGreen;">
<tt>
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата.<span style="color:black;">'''<ref>'''<nowiki>Стојчевски 2005</nowiki>, стр.112.'''</ref>'''</span><br />
За неа се потребни сончева светлина и хлорофил.<span style="color:black;">'''<ref>'''<nowiki>Иванова, Томовски 2001</nowiki>, стр.62.'''</ref>'''</span><br />
Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<span style="color:black;">'''<ref>'''<nowiki>Стојчевски 2005</nowiki>, стр.57.'''</ref>'''</span><br />
<span style="color:#666;">== Фусноти ==</span><br />
<span style="color:black;">'''<nowiki>{{Reflist|2}}</nowiki>'''</span><br />
<span style="color:#666;">== Референци ==</span><br />
<nowiki>*</nowiki><span style="color:black;">'''С. Стојчевски: <nowiki>''Ботаника''</nowiki>. Просветно дело, Скопје, 2005'''</span>.<br />
<nowiki>*</nowiki><span style="color:black;">'''А. Иванова, З. Томовски:<nowiki>''Физиологија на растенијата''</nowiki>. Топер, Скопје, 2001'''</span>.</span>
</tt>
</blockquote>
Вака ќе изгледа статијата откако ќе се зачуваат промените:
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;"><!--код за приказ-->
Фотосинтезата е процес со кој се исхрануваат растенијата.<sup id="nbFoot01b" class="reference">[[#noteFoot01b|[1]]]</sup> За неа се потребни сончева светлина и хлорофил.<sup id="nbFoot02b" class="reference">[[#noteFoot02b|[2]]]</sup> Фотосинтезата се одвива само во зелените делови од растението.<sup id="nbFoot03b" class="reference">[[#noteFoot03b|[3]]]</sup><br /><br />
<font size=3><b>Фусноти</b></font>
----
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;">
<ol class="references">
<li id="noteFoot01b"
><b>[[#nbFoot01b|^]]</b> Стојчевски 2005, стр.112.</li>
<li id="noteFoot02b"
><b>[[#nbFoot02b|^]]</b> Иванова, Томовски 2001, стр.62</li>
<li id="noteFoot03b"
><b>[[#nbFoot03b|^]]</b> Стојчевски 2005, стр.57.</li>
</ol></div><br />
<font size=3><b>Референци</b></font>
----
*С. Стојчевски: ''Ботаника''. Просветно дело, Скопје, 2005
*А. Иванова, З. Томовски: ''Физиологија на растенијата''. Топер, Скопје, 2001
</blockquote>
Скратените фусноти кои користат наслови наместо датуми на издавање можат да изгледат вака во статијата:
<blockquote style="background:white; padding:1em; border:1px solid #999;"><!--код за приказ-->
<font size=3><b>Фусноти</b></font>
----
<div class="references-small" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;">
<ol class="references">
<li id="noteFoot01b"
><b>[[#nbFoot01b|^]]</b> Стојчевски, ''Ботаника'', стр.112.</li>
<li id="noteFoot02b"
><b>[[#nbFoot02b|^]]</b> Иванова, Томовски, ''Физиологија на растенијата'', стр.62</li>
<li id="noteFoot03b"
><b>[[#nbFoot03b|^]]</b> Стојчевски, ''Ботаника'', стр.57.</li>
</ol></div>
</blockquote>
==Како да се форматираат референците==
Постојат повеќе начини како може да се форматираат цитатите на изворите. Неколку примери за тоа на каков начин тоа може да се направи се дадени подолу.
=== Книги, учебници, практикуми ===
Ред 70 ⟶ 246:
'''Пример:'''
* <font color=blue>R.W. Jamieson, R.G.V. Hancock</font>, <font color=red>Neutron Activation Analysis of Colonial Ceramics from Southern Highlands Ecuador</font>, ''Archaeometry'', 46 (2004) 596.
''Напомена:'' Понекогаш насловот на статијата се изоставува.
Ред 85 ⟶ 260:
* К. Зографска, Социјални мобилни мрежи, ''Клуб 360'', ноември 2008, 12-13.
Цитирањето на ваков тип на извори на информации вклучува наведување на:
*имиња на авторите,
Ред 98 ⟶ 272:
* А. Петрова, Осветен Спомен-домот на Мајка Тереза, [http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=7F2A1F5C82DB7442949D19D343FC5C76 Дневник], 31 јануари 2009 (пристапено на 1 февруари 2009).
{{Принципи и напатствија}}
| |||