Психофизика: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎Прагови: Јазична исправка, replaced: сензорниот → сетилниот (2)
с Форматна исправка, replaced: edition=3rd → edition=3 (5)
Ред 1:
[[File:Staircase Transformed Up Down English.png|thumb|Дијаграм што покажува специфична постапка на скалите: Трансформиран метод нагоре / надолу (1 правило нагоре / 2 надолу). До првипот пресврт (што е занемарено) се користи едноставното правило нагоре / надолу и поголема големина на чекор..]]
'''Психофизика''' — квантитативно ја проучува поврзаноста помеѓу физичките дразби и сетилата и перцепциите што тие ги предизвикуваат. Психофизиката се дефинира како ''"наука за поврзаноста помеѓу дразбите и осетите"''<ref name=GescheiderpIX>{{Наведена книга |author=Gescheider G |year=1997 |title=Psychophysics: the fundamentals | edition=3rd3 |publisher=Lawrence Erlbaum Associates |page=ix |isbn=0-8058-2281-X}}</ref> или, пошироко како ''"анализирање на перцептивните процеси преку проучување на ефектот врз доживувањето или однесувањето на субјектот при систематско варирање на карактеристиките на дразбата во рамки на една или повеќе физички димензии"''.<ref name=Bruce1996>{{Наведена книга |author=Bruce V, Green P R, Georgeson M A |year=1996 |title=Visual perception | edition=3rd3 |publisher=Psychology Press}}</ref>
 
'''Психофизиката''' исто така се однесува на општа класа на методи кои може да се применат за изучување на перцептивните системи. Модерните приоди во голема мерка се ослонуват на анализата на идеален набљудувач и теоријата на детекција на сигнали.<ref name=GescheiderChap5>{{Наведена книга |author=Gescheider G |year=1997 |title=Psychophysics: the fundamentals | edition=3rd3 |publisher=Lawrence Erlbaum Associates |department=Chapter 5: The Theory of Signal Detection |isbn=0-8058-2281-X}}</ref>
 
Психофизиката има важна практична примена. На пример, при проучување на дигиталната обработка на сигнали, психофизиката открила и развила методи на компресија со загуба (lossy compression). Овие модели објаснуваат зошто човекот перципира многу мал пад во квалитетот на дигналот кога аудио и видео сигналите се форматираат на ваков начин.
 
== Историски развој ==
Многу од класичните техники и теории во психофизиката се формулирани во втората половина на 19. век кога [[Густав Фехнер]] ја објавил ''Elemente der Psychophysik''.<ref name=Fechner>{{Наведена книга | author=Gustav Theodor Fechner | year=1860 | title=Elemente der Psychophysik (Elements of Psychophysics)}}</ref> Тој го сковал терминот "психофизика", опишувајќи ги истражувањата за кои тој верувал дека ги поврзуваат физичките дразби со содржните на свеста како што се осетите. Како филозоф, Фехнер сакал да развие метод со кој ќе може материјата да се поврза со умот и со тоа да се поврзе јавно забележливиот свет со приватно доживеаните впечатоци за него. Неговите идеи биле инспирирани од резултатите за осетот за допир добиени во раните 1830-ти од германскиот физиолог [[Ернст Хајнрих Вебер]],<ref name=Snodgrass>Snodgrass JG. 1975. Psychophysics. In: ''Experimental Sensory Psychology''. B Scharf. (Ed.) pp. 17–67.</ref><ref name=GescheiderChap1>{{Наведена книга |author=Gescheider G |year=1997 |title=Psychophysics: the fundamentals | edition=3rd3 |publisher=Lawrence Erlbaum Associates |department=Chapter 1: Psychophysical Measurement of Thresholds: Differential Sensitivity |isbn=0-8058-2281-X}}</ref>. Веберовите истражувања, меѓу останатите од тоа време, ги поставуваат основите на психологијата како наука заедно со [[Вилхелм Вунт]] кој ја основа првата лабораторија за психолошки истражувања. Фехнер го систематизира интроспекцискиот приод (психологијата како наука за свесноста) кој мораше да се соочи со бихевиористичкиот приод во кој дури и вербалните одговори се исто толку физички колку и дразбите. Во текот на 1930-тите, обата приоди почнале да се заменуваат со релацијата дразба-реакција како доказ за свесно или несвесна обработка во умот.<ref>Broadbent DE. 1964. Behaviour; Neisser U. 1970. Cognitive psychology.</ref>
 
Фехнеровите проучувања подоцна биле проширени од Чарлс Пирс со неговиот помошник, студентот Џозеф Џестроу кој подоцна станува доста познат експериментален психолог. Пирс и Џестроу воглавно ги потврдиле фехнеровите емпириски наоди, но не сите. На пример, во еден класичен експеримент, тие ја побиле фехнеровата проценка за прагпт на перцепција на тежина како превисока. Со нивниот експеримент, тие всушност ги откриваат рандомизираните експерименти: Тие случајно ги распределиле волонтерите во слепа проба на повторени мерки со цел да ја проценат нивната способност за дискриминирање тежина.<ref name="smalldiff">{{Наведено списание| author=[[Charles Sanders Peirce]] and [[Joseph Jastrow]]|year=1885|title=On Small Differences in Sensation|url=http://psychclassics.yorku.ca/Peirce/small-diffs.htm| journal=Memoirs of the National Academy of Sciences|volume=3|pages=73–83}}</ref><ref name="telepathy">{{Наведено списание|doi=10.1086/354775|first=Ian |last=Hacking| authorlink=Ian Hacking | title=Telepathy: Origins of Randomization in Experimental Design|journal=[[Isis (journal)|Isis]]|issue=A Special Issue on Artifact and Experiment|volume=79|number=3|year=1988 |pages=427–451|jstor=234674 | mr = 1013489}}</ref><ref name="stigler">{{Наведено списание|doi=10.1086/444032|author=[[Stephen M. Stigler]]|title=A Historical View of Statistical Concepts in Psychology and Educational Research| journal=American Journal of Education| volume=101|issue=1|year=1992|pages=60–70}}</ref><ref name="dehue">{{Наведено списание|doi=10.1086/383850|author=Trudy Dehue|title=Deception, Efficiency, and Random Groups: Psychology and the Gradual Origination of the Random Group Design|journal=[[Isis (journal)|Isis]]|volume=88|issue=4|year=1997|pages=653–673|pmid=9519574}}</ref>
Ред 23:
Вообичаено, психофизичарите применуваат експериментални дразби кои можат објективно да се мерат како на пример, чисти звуци кои варираат по интензитет или светлина која варира според јачината. Проучувани се сите сетила – визуелната перцепција, слушањето, соматосетилниот систем, допирот, баростатската перцепција, вкусот, мирисот и осетот за време. Без оглед на сетилниот домен, постојат три истражувачки подрачја: апсолутни прагови, дискриминативни прагови и скалирање.
 
Прагот претставува точка на интензитет на која испитаникот штотуку може да детектира присуство или разлика во дразбата. Дразбите со интензитет под прагот на забележливост се сметаат незабележливи (т.н сублиминални). Дразбите коишто се со вредности доволно блиски до прагот понекогаш ќе бидат детектирани па затоа, за праг се смета точката при која дразбата или промената во дразбата се детектира некоја пропорција “р” од времето. Има два вида прагови: '''апсолутни'''<ref name=GescheiderChap2>{{Наведена книга |author=Gescheider G |year=1997 |title=Psychophysics: the fundamentals | edition=3rd3 |publisher=Lawrence Erlbaum Associates |department=Chapter 2: Psychophysical Measurement of Thresholds: Absolute Sensitivity |isbn=0-8058-2281-X}}</ref> и '''диференцијални'''<ref name=GescheiderChap1/>
 
=== Детекција ===