Хаити (остров): Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
с Правописна исправка, replaced: одтип → оттип
Ред 35:
|additional_info =
}}
'''Островот Хаити''',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://makedonski.gov.mk/corpus/l/haiti-i|title=Хаити {{!}} Македонски.гов.мк|work=makedonski.gov.mk|language=mk|accessdate=2021-11-14}}</ref> познат и како '''Хиспаниола''' ([[шпански]]: ''La Española'') — втор по големина остров на [[Кариби|Карибите]]те со површина од 76.480 &nbsp;km². Се наоѓа на исток-југоисток од [[Куба]]. Островот е поделен на две суверени држави: [[Хаити]] и [[Доминиканска Република]].
 
== Откривање ==
[[Податотека:Hispaniola_lrg.jpg|десно|мини|250x250пкс| Островот Хаити]]
Кога [[Кристофер Колумбо]] стигнал на островов во [[1492|1492 г.]], во својот дневник напишал: ''Пред очи ми е островот Ла Еспањола, најубавата земја што човечкото око некогаш ја видело''.
 
== Политичка поделба ==
Ред 52:
Хаити, [[Јамајка]], [[Куба]] и [[Порторико]] познати се заедно како [[Големи Антили]]. Се состојат од континентални карпи за разлика од [[Мали Антили|Малите Антили]] кои се претежно од вулканско или корално потекло.
 
Долж островот се протегаат пет планински венци. [[Централни Кордиљери (Доминиканска Република)|Централните Кордиљери]] се протегаат од јужниот брег сè до северозападниот дел на островот, каде што го викаат Северен [[Планински венец|масив]]. Во оваа верига се наоѓа и највисокиот рид на [[Кариби|Карибите]]те со 3.175 m. Паралелно на овој планински венец, се простираат Септентрионските (Северни) Кордиљери, кои почнуваат долж северниот брег на островот и на исток, како [[Самана|полуостров Самана]], завршуваат во [[Атлантски Океан|Атлантикот]].
 
[[Сиера де Неиба]] се издигнува на југозапад од [[Доминиканска Република|Доминикана]] и се протега кон северозападот на [[Хаити]] каде што го менува името во [[Црни Планини]] ([[Француски јазик|Фра]]: Montagnes Noires). Меѓу Северниот масив и Црните Планини се наоѓа централна низина.
 
Јужниот венец [[Сиера Баоруко]] и се протега кон запад, менувајќи го името во Масив де ла Селе и Масив де ла Хоте и го формира југозападниот полуостров на Хаити. Во тој венец е највисокиот врв на [[Хаити]] со 2 715 м. Паралелно на овој венец има долина на чиј западен крај се наоѓа главниот град на Хаити, [[Порт о Пренс|Порт-о-Пренс]]. Во долината има неколку солени езера, меѓу кои е и [[Сауматре-Лагуне|Сауматре Лагуната]] на Хаити, а во [[Доминиканска Република|Доминиканската Република]] е езерото [[Енрикиљо]] кое е под нивото на морето и е најниската точка на [[Кариби|Карибите]]те.
 
== Клима, растенија и животни ==
Воопштено, климата на Островот Хаити е влажна и тропска. Но, на островот има четири различни подтиповипоттипови на клима. [[Дождовна шума|Дождовните шуми]] покриваат околу 50% од островот, најчести се во северните и источните делови, и претежно во низините, а во некои делови и до надморска височина од 2.000 m. Подрачјата со „суви“ шуми покриваат 20% од површината, најчесто по ридовите на јужната и западната страна, кои со ридови се заштитени од дождовите што доаѓаат најчесто од [[Атлантски Океан|Атлантикот]], како и во долината [[Цибао]] во средиштето на северниот дел на островот. Во ридските делови, на надморска височина над 850m, се наоѓаат хиспаниолските борови шуми така што областа повеќе потсетува на [[Алпи|Алпите]]те отколку на [[Кариби|Карибите]]те. Мочуришното подрачје [[Енрикиљо]] се состои од поплавени ливади и [[Савана|савани]] кои опкружуваат многу езера, од кои истоименото е најпознато. Во ова езеро живеат единствените крокодили на островот.
 
== Историја ==
До [[1492]], островот бил населен од [[Таинци|Таино]] [[Американски староседелци|Индијанците]] - [[аравачки јазици|Аравакани]] кои островот го нарекувале Квискеја или Хајти. Нивниот број кога пристигнал Колумбо се проценува дека се движи од околу 400.000 до еден милион. [[Кариб|Карибите]]ите кои не се домородно население дошле на островот во 14 век, по претходните миграции на Араваканите.
 
Араваканите потекнуваат од делтата на [[Ориноко]] во денешна [[Венецуела]] и тие од [[7 век п.н.е.]] преку [[Мали Антили|Малите Антили]] постепено ги населувале островите на [[Карипско Море|Карипското Море]]. Како народ ги снемува од островот Хаити во шеснаесетиот век.
 
Во 1586, градот [[Санто Доминго]] на јужниот брег на Хиспаниола бил нападнат од англискиот [[Гусар|пират]] [[Френсис Дрејк]]. Во средината на [[17 век|17 век,]], западниот брег на островот бил засолниште за [[Буканири|буканиритебуканири]]те кои ограбувале шпански имоти и трговски бродови. Француските гувернери благонаклоно гледале на месните [[пирати]] бидејќи им се допаѓало слабеењето на шпанската моќ во тој дел од светот. Островот [[Тортуга (Хаити)|Тортуга]] во близина на северозападниот брег на Островот Хаити бил во тоа време најпознатото пиратско засолниште на Карибите.
 
== Население ==