Волско око: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
#WPWPMK #WPWP
с Правописна исправка, replaced: цм → см (4)
Ред 1:
[[Податотека:InulaHelenium.jpg|мини|Волското око [[билка]]<nowiki/>фотографиранa во Отава, Онтарио во 2019 година]]
Волско око, '''''Inula helenium''''', исто така наречен '''коњ-лечи''' или '''елфдок''', е широко распространет растителен вид во семејството на сончогледи [[Главоцветни|Asteraceae]]. Првобитно пронајден во Евроазија од Шпанија до провинцијата [[Синѓанг|Ксинџијанг]] во западна Кина и натурализиран во делови од Северна Америка.<ref name="Wyk">B.-E. van Wyk and M. Wink. (2004). '' Medicinal Plants of the World'', p. 181, Singapore: Times Editions.</ref> <ref>[http://luirig.altervista.org/flora/taxa/index1.php?scientific-name=inula+helenium Altervista Flora Italiana, ''Inula helenium'' L.] includes photos and European distribution map</ref> <ref name="tammy">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200024054 Flora of North America, ''Inula helenium'' Linnaeus, 1753. ]</ref> <ref>[http://bonap.net/MapGallery/County/Inula%20helenium.png Biota of North America Program 2014 county distribution map]</ref> <ref name="tabby">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200024054 Flora of China, ''Inula helenium'' Linnaeus, 1753. <big>土木香</big> tu mu xiang ]</ref>
 
== Опис ==
Волското око е прилично цврста [[билка]], чие [[стебло]] достигнува висина од околу 90-150 цмсм. [[Лист (ботаника)|Листовите]] се големи и назабени, долните со стебленца, останатите го прегрнуваат стеблото; сечила во облик на јајце, елипсовидна или во облик на копје, големи до 30 цмсм долго и 12 цмсм широк. Листовите се зелени на горната страна со светли, расфрлани влакна, но белузлави на долната страна поради дебелиот слој од волна. Цветот има глава до 5 цмсм широк, секоја глава содржи 50-100 цветови со жолти зраци и 100-250 жолти цветови од диск. Коренот е густ, разгранет и муцилаген, и има горчлив вкус и камфоричен мирис со слатки цветни (слични на виолетови) подтонови.<ref name="tammy">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200024054 Flora of North America, ''Inula helenium'' Linnaeus, 1753. ]</ref> <ref name="tabby">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200024054 Flora of China, ''Inula helenium'' Linnaeus, 1753. <big>土木香</big> tu mu xiang ]</ref>
 
== Фолклор и традиционална употреба ==
Ред 13:
Билката се користи уште од [[Стара Грција|античко грчко]] време. [[Теофраст]] препорачал да се користи растението во масло и вино за лекување на каснувања од вајпери, пајаци и [[Боров четник|борови гасеници]] во неговата ''Historia Plantarum''.<ref name="Roques 2015">{{Наведена книга|title=Processionary moths and climate change : an update|last=Roques|first=Alain|publisher=Springer|year=2015|isbn=978-94-017-9339-1|publication-place=Dordrecht|page=1|oclc=893559920}}</ref>
 
Во [[Римски период|римско]] време, ''[[Апициј|Апикиј]]'', готвач од 1 век од нашата ера, го опишува како растение за тестирање дали [[Мед|медотмед]]от е расипан или не, растението се потопувало во медот и потоа се палело, ако силно изгори, медот се сметал за добар.<ref>{{Наведена книга|title=De Re Coquinaria of Apicius|location=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Apicius/1*.html#9note5|pages=Book I, 18}}</ref> Коренот бил спомнат од [[Плиниј Постариот|Плиниј]] во неговата ''Природна историја'' и како лек и како зачин.
 
Во [[Среден век|средновековна Европа]], корените биле захаросани и се јаделе како кондиторски производи.<ref>{{Наведена книга|title=The Cultural History of Plants|last=Sanderson|first=Helen|last2=Renfrew|first2=Jane M.|date=2005|publisher=Routledge|isbn=0415927463|editor-last=Prance|editor-first=Ghillean|page=102|editor-last2=Nesbitt|editor-first2=Mark}}</ref>
 
Во [[Франција]] и [[Швајцарија]] се користи за производство на [[Апсинт|абсинт]]. Во [[Англија]] порано беило во голема репутација како ароматичен тоник и стимуланс на секреторните [[Орган|органиорган]]и.<ref name="EB1911" /> Се спомнува во еден новоанглиски алманак од 1817 година како лек за хидрофобија кога коренот е модричен и се користи со силна лушпа од млеко.<ref>{{Наведена книга|title=The New-England almanack, for the year of our Lord Christ, 1817: Fitted to the meridian of N. London|last=Daboll, N.|date=1816|publisher=Samuel Green|location=New London}}</ref> Се користи во хербалната медицина како експекторанс и за задржување на водата.<ref>{{Наведена книга|title=Bartram's Encyclopedia of Herbal Medicine|last=Bartram, T.|date=1998|publisher=Robinson Publishing Ltd|isbn=978-1854875860|location=London}}</ref>
 
== Хемиски состојки ==
Покрај складишниот [[полисахарид]] [[инулин]] (C <sub>6</sub> H <sub>12</sub> O <sub>6</sub> [C <sub>6</sub> H <sub>10</sub> O <sub>5</sub> ] <sub>n</sub> ), полимер од [[фруктоза]], [[Корен|кореноткорен]]от содржи хеленин (C <sub>15</sub> H <sub>20</sub> O <sub>2</sub> ), фитохемиско соединение кое се состои од алантолактон и изоалантолактон. Хеленин е стеароптен, кој може да се подготви во бели ацикуларни кристали, нерастворливи во вода, но слободно растворливи во [[Етанол|алкохол]]. Кога се ослободува од придружниот инула-камфор со повторена кристализација од алкохол, хеленин се топи на 110&nbsp;°C.
 
== Наводи{{Reflist}} ==
Ред 29:
* [http://www.botanical.com/botanical/mgmh/e/elecam07.html Elecampane од Maud Grieve, A Modern Herbal]
* [http://www.tropicos.org/ImageFullView.aspx?imageid=89430 фотографија од примерок од хербариум во ботаничката градина во Мисури, собрана во Мисури во 1933 година]
 
[[Категорија:Флора на Европа]]
[[Категорија:Флора на Азија]]