Кралство Виртемберг: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Јазична исправка, replaced: Вилијам → Вилхелм (19)
с clean up, replaced: Чарлс → Карл (9)
Ред 1:
{{Инфокутија поранешна држава|native_name=''Königreich Württemberg''|deputy2=[[Теодор Готфрид Лиешинг]]<br>{{small|(последен)}}|date_start=26 декември|date_event3=18 јануари 1871|image_coat=Coat of Arms of the Kingdom of Württemberg 1817-1921.svg|life_span=1805–1918|year_end=1918|year_start=1805|status=Конфедеративна држава на [[Рајнски Сојуз]]<br>{{small|(1806–13)}}<br> Држава на [[Германски Сојуз]]<br>{{small|(1815–66)}}<br>Федеративна држава на [[Германско Царство]]<br>{{small|(1871–1918)}}|era=[[Наполеонови војни]] / [[Прва светска војна]]|date_event4=30 ноември 1918|event_post=|date_post=|date_end=30 ноември|image_flag=Flagge Königreich Württemberg.svg|flag_s1=Flagge_Königreich_Württemberg.svg|flag_p1=Flag_of_Württemberg_before_1809.svg|common_name=Виртемберг|s1=Слободна народна држава Виртемберг|event4=[[Ноемвриска револуција]]|currency=[[Виртембергшки гулден]],<br>{{small|(1857–1873)}}<br>[[Германска златна марка]],<br>{{small|(1873–1914)}}<br>[[Папирмарка|Германска Папирмарка]]<br>{{small|(1914–1918)}}|stat_pop1=2437574|stat_year1=1910|p2=Војводство Виртемберг|event_end=Распадната|event3=[[Обединување на Германија]]|deputy1=[[Кристијан Фридрих фон Ото]]<br>{{small|(прв)}}|capital=[[Штутгарт]]|leader1=[[Фридрих I (Виртемберг)|Фридрих I]]|image_map_caption=Кралството Виртемберг (зелено) во рамките на Германската Империја (темно сива) во 1871 година|leader3=[[ЧарлсКарл I (Виртемберг)|ЧарлсКарл I]]|leader4=[[Вилхелм II (Виртемберг)|Вилхелм II]]|year_leader1=1805–1816|year_deputy1=1821–1831|year_leader2=1816–1864|year_leader4=1891–1918|event_start=|title_leader=[[Список на владетели на Виртемберг|Крал]]|religion=[[Протестантство]],<br>[[Римокатоличка црква]]|p1=Изборно Кнежевство Виртемберг|government_type=[[Уставна монархија]]|stat_area1=19508|leader2=[[Вилхелм I (Виртемберг)|Вилхелм I]]|title_deputy=Министер-претседател|legislature=[[Парламент на Виртемберг]]|conventional_long_name=Кралство Виртемберг|year_deputy2=1918|date_pre=26 декември 1806|year_leader3=1864–1891|common_languages=[[Германски јазик|Германски]],<br>[[Швабски дијалект]]|image_map=Wurttemberg in the German Reich (1871).svg|flag_p2=Wuerttemberg_Banner.svg}}
 
'''Кралство Виртемберг''' ([[Германски јазик|германски]]: ''Königreich Württemberg'') — германска држава која постоела од 1805 до 1918 година, сместена во областа која денес е [[Баден-Виртемберг]]. Кралството го наследило [[Војводство Виртемберг|Војводството Виртемберг]], кое постоело од 1495 до 1803 година и [[Изборно Кнежевство Виртемберг|Изборното Кнежевство Виртемберг]], кое постоело од 1803 до 1805 година. Пред 1495 година, Виртемберг била област во поранешното [[Војводство Швабија]], кое се распаднало по смртта на војводата [[Конрадин]] во 1268 година. Кралството се граничело со [[Кралство Баварија|Кралството Баварија]] на исток и југ, со [[Големо Војводство Баден|Големото Војводство Баден]] на север, запад и југ. Јужниот дел ја опкружувал пруската [[провинција Хоенцолерн]] на повеќето нејзини страни и го допирал [[Боденско Езеро|Боденското Езеро]].
Ред 18:
[[Револуции од 1848|Револуционерното движење од 1848]] година не го оставил Виртемберг недопрен, иако на територијата не се случило насилство. Вилхелм морал да го отпушти Јоханес Шлаер (1792–1860) и другите негови министри и да назначи луѓе со полиберални идеи, поборници за обединета Германија. Вилхелм прогласил демократски устав, но штом движењето ја потрошило својата сила, тој ги разрешил либералните министри, а во октомври 1849 година, Шлаер и неговите соработници се вратиле на власт. Во 1851 година, со мешање во народните изборни права, кралот и неговите министри успеале да состават сервилна ''диета'' со која се предале привилегиите стекнати од 1848 година. На овој начин, властите го вратиле уставот од 1819 година и власта преминала во бирократски раце. Конкордатот со [[Папа|папството]] се покажало како речиси последниот чин од долгото владеење на Вилхелм, но собранието го отфрлил договорот.<ref name=":0">Chisholm 1911, p. 859.</ref>
 
=== ЧарлсКарл I ===
[[Податотека:Meyers b16 s0772a.jpg|мини|Карта на Кралството Виртемберг и провинцијата Хоенцолерн во 1888 година]]
Во јули 1864 година, [[ЧарлсКарл I (Виртемберг)|ЧарлсКарл I]] го наследил неговиот татко [[Вилхелм I (Виртемберг)|Вилхелм]] како крал и речиси веднаш морал да се соочи со значителни тешкотии. Во натпреварот помеѓу [[Австриско Царство|Австрија]] и [[Кралство Прусија|Прусија]] за превласт во Германија, Вилхелм постојано ја заземал австриската страна и новиот крал ја продолжил оваа политика. Во 1866 година, Виртемберг ја поддржал Австрија во [[Австро-пруска војна|Австро-пруската војна]], но три недели по [[Битка кај Каниграц|битката кај Каниграц]] (3 јули 1866 година), сојузниците претрпеле сеопфатен пораз во [[Битка кај Таубербишофсхајм|битката кај Таубербишофсхајм]]. Прусите го окупирале северниот дел на Виртемберг и преговарале за мир во август 1866 година. Виртемберг бил еден од учесниците на [[Прва Женевската конвенција|Женевската конвенција од 1864]] и [[Декларацијата од Санкт Петербург (1868)|Декларацијата од Санкт Петербург од 1868]] година.<ref name=":0" />
 
Крајот на борбата против Прусија овозможила обнова на демократската агитација во Виртемберг, но тоа не постигнало опипливи резултати кога избувнала војната во 1870 година. Иако Виртемберг продолжил да биде антагонист кон Прусија, кралството го имал националниот ентузијазам што ја зафатил Германија. Војниците на Виртембергер одиграле заслужна улога во битката кај Ворт и во другите операции од војната.<ref name=":0" />
 
Во 1871 година, Виртемберг станал член на новата [[Германско Царство|Германска Империја]], но ја задржал контролата врз сопствената пошта, телеграфите и железницата. Имал и одредени посебни привилегии во однос на оданочувањето и војската. Во следните 10 години, Виртемберг со ентузијазам го поддржувал новиот поредок. Следеле многу важни реформи, особено во областа на финансиите, но предлогот за обединување на железничкиот систем со оној на остатокот од Германија пропаднал. По намалувањето на оданочувањето во 1889 година, биле разгледани промени во уставот. ЧарлсКарл сакал да го зајакне конзервативниот елемент во коморите, но законите од 1874, 1876 и 1879 година извршиле само мала промена.<ref name=":0" />
 
=== Вилхелм II ===
Кога кралот [[ЧарлсКарл I (Виртемберг)|ЧарлсКарл]] ненадејно починал на 6 октомври 1891 година, го наследил неговиот внук [[Вилхелм II (Виртемберг)|Вилхелм II]], кој ја продолжил политиката на ЧарлсКарл. Уставните дискусии продолжиле и изборите од 1895 година ја вратиле моќната партија на демократите. Вилхелм немал синови, ниту неговиот единствен протестантски роднина, војводата [[Никола (Виртемберг)|Никола]] (1833–1903). Следствено, власта требало да премине на римокатоличкиот огранок на семејството, предизвикувајќи тешкотии во однос на односите меѓу црквата и државата. Од 1910 година, престолонаследник бил војводата [[Алберт (Виртемберг)|Алберт]] (роден 1865 година) од семејството Алтсхаузен. Постарата католичка линија, онаа на војводата од Урах, била заобиколена како резултат на моргански брак склучен во 1800 година. Протестантската морганатичка линија ја вклучувала Марија од Тек, која се омажила за [[Џорџ V]] од Обединетото Кралство.
 
Кралот Вилхелм абдицирал на 30 ноември 1918 година, по поразот на Германија во [[Прва светска војна|Првата светска војна]], ставајќи крај на династијата која траела 837 години. Кралството било заменето со [[Слободна народна држава Виртемберг|Слободната народна држава Виртемберг]]. По [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Виртемберг бил поделен меѓу американската и француската окупациска зона и станал дел од две нови држави; [[Виртемберг-Баден]] и [[Виртемберг-Хоенцолерн]]. Овие две држави се споиле со [[Јужен Баден]] во 1952 година и станале денешната германска покраина [[Баден-Виртемберг]] во рамките на [[Германија|Сојузна Република Германија]].