Вроцлав: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Vodic (разговор | придонеси)
дополнување
с Јазична исправка, replaced: омансиер → оманописец
Ред 44:
'''Вроцлав''' ({{lang-pl|Wrocław}}, {{lang-de|Breslau}}, {{lang-cs|Vratislav}})— град во југозападна [[Полска]]. Тој е четврт град по големина во [[Полска]]. Вроцлав се наоѓа на двете страни на реката [[Одра]]. Има површина од 293 км<sup>2</sup> и 633.802 жители (2014).
 
Тој е главен град на [[:pl:Aglomeracja_wrocławskaAglomeracja wrocławska|агломерацијата Вроцлав]], како и најголемиот град во [[:pl:Ziemie_OdzyskaneZiemie Odzyskane|Вратените Територии]]. Четврти по големина град во Полска - официјално 643 782 жители<ref>{{Наведено списание|last=Bąkowski|first=Andrzej|last2=Piotrowska-Piątek|first2=Agnieszka|last3=Sobieraj|first3=Małgorzata|date=2017|title=Zróżnicowanie przestrzenne oczekiwań przedsiębiorców związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w kontekście spójności społeczno-gospodarczej|url=http://dx.doi.org/10.15290/ose.2017.04.88.10|journal=Optimum. Studia Ekonomiczne|issue=4(288)|pages=133–144|doi=10.15290/ose.2017.04.88.10|issn=1506-7637}}</ref>, петти по големина град - 292,82 &nbsp;km². Според Градското претпријатие за водовод и канализација и полициските пресметки, покажуваат дека реалната популација на Вроцлав е од 825.000 до 1 милион луѓе <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wroclaw.pl/|title=www.wroclaw.pl – oficjalny portal internetowy Wrocławia|last=www.cmsmirage.pl|first=CMSMirage sp z o o-|work=www.wroclaw.pl|language=pl|accessdate=2021-12-16}}</ref>. Вроцлав е центар на растечката агломерација на Вроцлав, населена со околу 1,25 милиони луѓе.
 
Градот бил главен град на [[:pl:Księstwo_wrocławskieKsięstwo wrocławskie|Војводството Вроцлав]], седиште на властите на пруската провинција Шлезија и округот Вроцлав. На 28 јуни 1946 година станува главен град на [[:pl:Województwo_wrocławskie_Województwo wrocławskie (1946–1975)|провинцијата Вроцлав]]. Од 1 јануари 1999 година, главниот град на [[:pl:Województwo_dolnośląskieWojewództwo dolnośląskie|војводството Долна Шлезија]] припаѓа на Унијата на полски метрополи и [[:pl:Eurocities|Евроградови]].
 
[[Податотека:Wratislauia Breßlaw Breslau 17.Jh.jpg|thumb|десно|200px|Вроцлав]]Во рангирањето објавено од ''Globalization and World Cities Research Network'', Вроцлав бил класифициран во IX категорија (Гама) на градови од глобално значење<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1515/9780691201672-011|title=10. Thinking like a Physicist|date=2020-12-31|publisher=Princeton University Press|pages=259–282}}</ref>. Тоа е втор најдобар резултат во Полска (зад Варшава).
 
Вроцлав бил класифициран во првите 100 градови во светот на рангирањето на Мерсер „Најдобри градови за живеење“ во 2015 година <ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.18778/7525-586-7.05|title=Od miasta przemysłowego do miasta rozrywki? Turystyka, rozrywka i miasto polskie w latach 1989–2009|last=Derek|first=Marta|date=2011|publisher=Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego}}</ref>, 2016, 2017 година и 2019 година, како и во првите 100 најмногу интелигентни градови во светот ([[:en:Smart_citySmart city|Smart city]]) во извештајот на IESE Cities in Motion Index во 2017 година и 2019 година <ref>{{Наведено списание|last=Berrone|first=Pascual|last2=Ricart|first2=Joan Enric|last3=Duch|first3=Ana|last4=Carrasco|first4=Carlos|date=2019-05|title=IESE Cities in Motion Index 2019|url=http://dx.doi.org/10.15581/018.st-509}}</ref>. Во 2016 година бил [[Европска престолнина на културата|Европска Престолнина на Културата]], од 2019 година е град на литературата на УНЕСКО, во февруари 2021 година бил класифициран на прво место во Financial Times - списанието fDi во извештајот „Глобални градови на иднината 2021/2022“ во категоријата средни и мали градови во светот <ref>{{Наведено списание|last=Nieszczerzewska|first=Małgorzata|last2=Skórzyńska|first2=Agata|date=2020|title=Co po kryzysach? Kulturowe artykulacje przyszłości miast|url=http://dx.doi.org/10.4467/20843860pk.20.031.12835|journal=Przegląd Kulturoznawczy|issue=4 (46)|pages=VII–IX|doi=10.4467/20843860pk.20.031.12835|issn=1895-975X}}</ref>.
 
== Име ==
Потеклото на името на градот не е јасно, бидејќи во најстарите термини на ова име, напишани од Титмар како Wrotizlaensem и Wortizlav, а подоцна од 1133 година како Vuartizlau, појавувајќи се во групата -ar-, -ro-, а не чешкиот -ra- се користел како дел од името на градот во подоцнежните векови и што може да укаже дека потеклото на името на градот треба да се преведе како упориште на Вроцлав, Вроцислав, Варчислав, кој бил популарен меѓу полските витези во различни форми и варијанти<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/45809955|title=Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy|last=Samsonowicz|first=Henryk|date=2000|publisher=Universitas|isbn=83-7052-710-8|location=Kraków|oclc=45809955}}</ref>.
 
Германското име „Breslau” е од словенско потекло и се засновало на претходни документи од 1175 година како име „Wrezlaue” и од 1201 година како „Wreczelaw” <ref>{{Наведено списание|last=Rospond|first=Stanisław|date=1983-02-28|title=Śp. prof. Stanisław Rospond|url=http://dx.doi.org/10.21906/rbl.897|journal=Ruch Biblijny i Liturgiczny|volume=36|issue=1|pages=55|doi=10.21906/rbl.897|issn=2391-8497}}</ref>. Во времето кога Германците се населувале на Одра, во [[:pl:Ostrów_Tumski_we_WrocławiuOstrów Tumski we Wrocławiu|Остров Тумски]] веќе постоела полска населба. Местото имало име „Вроцлав“, а имало и епископија. Зголеменото значење на оваа епископија значело дека нема потреба да се користи ново име за германските населби, словенското име на епископското седиште се користело и за германските населби. Етимолошкото потекло на името „Бреслау“ од името „Вроцлав“ може да се докаже со споредување историски документи на свештенството и принцовите, во кои можете да најдете многу варијанти и референци за ова име.{{Ризница-врска|Wrocław}} На 19 мај 1946 година, било усвоено официјалното име на градот Вроцлав на местото на германското име Бреслау <ref>{{Наведено списание|last=Choroś|first=Monika|date=2017-12-29|title=Wprowadzanie podwójnych nazw miejscowości w województwie opolskim|url=http://dx.doi.org/10.26774/rzz.177|journal=Rocznik Ziem Zachodnich|volume=1|pages=360–383|doi=10.26774/rzz.177|issn=2544-8714}}</ref>
 
== Историја ==
Вроцлав е еден од најстарите градови во Полска во однос на локацијата со градски права. Во античко време, постоел град наречен Будоргис во близината на Вроцлав. Бил претставен на античката карта на [[Клавдиј Птоломеј]] од 142-147 н.е. <ref>{{Наведено списание|last=Sarton|first=George|date=1933-11|title=Geography of Claudius Ptolemy. Ptolemy, Edward Luther Stevenson|url=http://dx.doi.org/10.1086/346774|journal=Isis|volume=20|issue=1|pages=270–274|doi=10.1086/346774|issn=0021-1753}}</ref> [31] Потврда за тоа дека градот се наоѓал на истото место или во близината на Вроцлав, како и локации за други градови во Шлезија, дознаваме од Lexicon Universale <ref>{{Наведено списание|last=Hofmann|first=Christian|date=2008-08|title=Lehrstuhl für ABWL und Controlling an der Universität Mannheim|url=http://dx.doi.org/10.1007/s12176-008-0070-z|journal=Controlling & Management|volume=52|issue=4|pages=270–272|doi=10.1007/s12176-008-0070-z|issn=1614-1822}}</ref>. Некои теории ја поврзуваат античката населба Будоригум со градот Вроцлав, но некои извори укажуваат на нејзината локација во близина на Брег. Два главни трговски рути се вкрстени во Вроцлав - [[:pl:Via_RegiaVia Regia|Виа Реџиа]] и [[:pl:Szlak_bursztynowySzlak bursztynowy|Килибарната рута]].
 
Градот првпат бил забележан во Х век како Вратиславија од упориштето на чешкиот принц [[Вратислав I]], па оттука и името <ref>{{Наведено списание|last=Siqueira|first=Jordana H.|last2=Pereira|first2=Taísa S.S.|last3=Velasquez-Melendez|first3=Gustavo|last4=Barreto|first4=Sandhi M.|last5=Benseñor|first5=Isabela M.|last6=Mill|first6=José G.|last7=Molina|first7=Maria C.B.|date=2021-06|title=Sugar-sweetened soft drinks consumption and risk of hyperuricemia: Results of the ELSA-Brasil study|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.numecd.2021.04.008|journal=Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases|volume=31|issue=7|pages=2004–2013|doi=10.1016/j.numecd.2021.04.008|issn=0939-4753}}</ref>. Градот за прв пат бил спомнат во 1000 година во врска со основањето (за време на Конгресот во Гњезно) на епископијата (една од четирите во Полска во тоа време). Меѓутоа, населувањето во овие области постоело од 6 век, кога словенското племе Шлежание се населило на Одра <ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.30965/9783657792382_004|title=Kaiser Manuel Palaiologos und seine Reise in den Westen|date=2019-11-19|publisher=Brill {{!}} Schöningh|pages=23–31}}</ref>. Според неодамнешните истражувања, нема трага што би покажувала на постоење на упориште на Остров Тумски во Вроцлав пред 940 година<ref>{{Наведено списание|last=Kalinowski|first=Sebastian|date=2014-11-06|title=Pogranicze kujawsko-pomorskie we wczesnym średniowieczu. Wybrane problemy badawcze|url=http://dx.doi.org/10.12775/aunc_arch.2013.006|journal=Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia|volume=33|pages=111|doi=10.12775/aunc_arch.2013.006|issn=0137-6616}}</ref>.
 
Во Полска Записи на Галус Анонимус <ref>{{Наведено списание|date=2021-07-25|title=Kronika Galla Anonima|url=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronika_Galla_Anonima&oldid=64156817|journal=Wikipedia, wolna encyklopedia|language=pl}}</ref>, напишана во годините 1112–1116 година, Вроцлав, заедно со Краков и Сандомиерц, ги запишува како трите главни престолнини на [[:pl:Monarchia_wczesnopiastowskaMonarchia wczesnopiastowska|Кралството Полска]] <ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/751259240|title=Kronika polska|last=Grodecki|first=Roman|last2=Matla-Kozłowska|first2=Marzena|last3=Sierpowski|first3=Stanisław|last4=Plezia|first4=Marian|date=2010|publisher=MAK Verlag|isbn=978-3-939991-64-9|edition=Wyd. 2|location=Diepholz|oclc=751259240}}</ref>
 
Во април 1241 година, и пред [[:pl:I_najazd_mongolski_na_PolskęI najazd mongolski na Polskę|монголската инвазија]], градот бил напуштен од жителите, а подоцна и запален поради стратешки причини.
 
Во периодот на поделбата на окрузи на Полска, [[Шлеска]] и неговиот најголем град, припаднале под владеење на нова кнежевска династија - [[:pl:Piastowie_śląscyPiastowie śląscy|Шлеските Пиасти]]. Околу кнежевскиот замок на крајбрежјето биле содадени бројни населби. На почетокот на XIII век почнале да се трансформираат во еден урбан организам. Процесот се случил по монголската инвазија во 1241 година, период во кој самиот Вроцлав бил уништен.
 
Во 1322 година, Владислав I Локиетек ги искористил превирањата во [[Шлеска]] и по време го зазел Вроцлав. Извесно време, тој дури имал и врховна власт над Шлеска. Владеењето на овој град веројатно го губи во периодот 1324–1325 година<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.12797/9788381383042.10|title=Film a historia. Szkice z dziejów wizualnych pod redakcją Małgorzaty Ewy Kowalczyk i Jacka Szymali, Kraków 2019. Artykuł recenzyjny|last=Domke|first=Radosław|date=2020|publisher=Ksiegarnia Akademicka Publishing}}</ref>.
Ред 74:
Во средината на седумнаесеттиот век, полско-германската јазична граница се протегала во близина на Вроцлав, вклучувајќи го градот на територија во која доминирал полскиот јазик <ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/65287880|title=Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II wojny światowej|last=Borowicz|first=Dorota|date=2004|publisher=Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego|isbn=83-229-2569-7|location=Wrocław|oclc=65287880}}</ref>
 
Во 1741 година, за време на [[:pl:Wojny_śląskieWojny śląskie|шлезиските војни]], градот, заедно со поголемиот дел од Шлезија, биле освоен од кралот Фредерик II и станал дел од [[Кралство Прусија|Прусија]], затоа од 1741 година официјалното име на градот било Кралска престолнина или резиденцијален град Вроцлав (германски: Königliche Haupt- und Residenzstadt ''Breslau'').
 
Од 6 декември 1806 година, Вроцлав бил опколен од војската на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] под команда на генералот Доминик Вандам, а по едномесечна опсада, на 5 јануари 1807 година, бил заземен. Градот станал организациона точка на полските легии, чиј број се проценува на 8.400 регрути. Вроцлав останал под француска власт до 9 јули 1807 година, кога Наполеон го потпишал [[:pl:Pokój_w_TylżyPokój w Tylży|Примирјето во Тилжа]], според кој градот се вратил во Прусија.
 
Во Вроцлав и неговата околина, на крајот на XIX век имало преселување на полско население. Во градот функционирале и полски општествени и културни организации, како што е гимнастичкото друштво „Сокол“ во Вроцлав основано во 1894 година, составено од 70 членови<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.18778/7171-955-8.21|title=Sądownictwo Wrocławia u schyłku rządów habsburskich na Śląsku|last=Orzechowski|first=Kazimierz|date=2006|publisher=Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego|pages=369–376}}</ref>.
 
За време на Втората светска војна, постоел огранок на концентрациониот логор Грос-Розен во Вроцлав. Во 1941 година, во Вроцлав била основана полска подземна организација наречена [[:pl:Olimp_Olimp (organizacja)|Олимп]]. На 25 август 1944 година, градот бил под опсада (германски: Festung Breslau) и добил наредба да се брани до последниот војник.
 
На 2 август 1945 година, на Конференцијата во Потсдам, била донесена одлука Шлезија и Вроцлав да се предадат на Полска, а германското население кое не го напуштило градот пред опсадата на Вроцлав, било преселено во [[:pl:Radziecka_strefa_okupacyjna_w_NiemczechRadziecka strefa okupacyjna w Niemczech|советската окупациска зона во Германија]]. Полјаците почнале да се преселуваат во Вроцлав, главно од централна Полска ([[Келце|Кјелце]], [[Лоѓ]]) и Голема Полска, како и преселени жители на источните погранични земји на предвоена Полска, главно од [[Лавов]] и неговата околина и од регионот на [[Вилнус]]
 
За време на воената состојба во 1982 година, во Вроцлав биле основани антикомунистички подземни организации - [[:pl:Solidarność_WalczącaSolidarność Walcząca|Боречка солидарност]] и [[:pl:Pomarańczowa_AlternatywaPomarańczowa Alternatywa|Портокаловата алтернатива]] (од каде потеклото на денешните [[:pl:Wrocławskie_krasnaleWrocławskie krasnale|џуџиња од Вроцлав]]).
 
Вроцлав бил еден од четирите полски градови каде се играа натпреварите на [[Европско првенство во фудбал 2012|Европско првенство во фудбал 2012.]] .
 
Во 2016 година, Вроцлав бил [[Европска престолнина на културата]].
 
== Население ==
На почетокот на XIX век во градот живееле 78.000 жители (податоци од 1819 година). Во средината на векот населението надминало 150.000, во 1870 година - 200.000. Обединувањето на Германија во 1871 година придонесе за брзиот раст на населението во градот. На почетокот на XX век, во Вроцлав живееле над половина милион луѓе.
 
Непосредно пред Втората светска војна, бројот на жители достигнал речиси 630.000, а на 1 декември 1940 година бил 638.905. Во јануари 1945 година, заедно со бегалците од источните територии на Рајхот, надминал 1 милион.
Ред 100:
 
== Географија ==
Градот се наоѓа во три мезорегиони (Вроцлавска Низина, Вроцлав Прадолина, Олешницка низина) на Шлезиската Низина на надморска височина од 105 до 156 м., помеѓу Ридовитеа на Требница на север и [[:pl:Sudety|Судетите]] на југ.
 
Градот се протега на 26,3 километри на линија исток-запад и 19,4 километри на линија север-југ, а должината на административните граници е 106,7 километри<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bip.um.wroc.pl/artykuly/196/o-wroclawiu|title=O Wrocławiu - Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia|work=bip.um.wroc.pl|accessdate=2021-12-16}}</ref>.
 
Броцлав лежи на реката Одра и нејзините четири притоки: Бистрица, Олава, Шлеза и Видава. Дополнително, низ градот течат реката Добра и многу потоци.
Ред 111:
Во градот доминираат поларно-морски и поларно-континентални воздушни маси; Атмосферските фронтови се движат 220 дена во годината, со доминација на студени фронтови. Просечниот месечен атмосферски притисок се движи од 999,6 (април) до 1003,6 hPa (октомври), со доминантни правци на ветерот од западен правец.
 
Има околу 41 сончеви денови во годината, најмногу во септември, околу 206 облачни денови, најмногу во ноември, просечната количина на сончево зрачење е 1.556 часа годишно. Просечната годишна температура на воздухот достигнува +9,7 &nbsp;°C; најстуден е јануари (просечно -0,5 &nbsp;°C), најтопол е јули (просек +19,9 &nbsp;°C). Има 47 топли денови во годината, односно оние со максимална температура над +25 &nbsp;°C (од кои девет дена се топли, со температури над +30 &nbsp;°C). Студени денови со максимална температура под 0 &nbsp;°C има само 23 годишно.
 
Најдолго годишно време е летото кое трае 114 дена, а зимата трае 79 дена.
 
Просечните годишни врнежи се 548 &nbsp;mm. Највисоките просечни месечни врнежи се 75 &nbsp;mm (јули), најниски 30 &nbsp;mm (февруари) ; во просек годишно има 158 денови со врнежи (со максимум во зима). Невреме со грмотевици се случува во просек 25 пати годишно, снежната покривка останува во просек 35 дена во годината.
 
Климатските услови на Вроцлав покажуваат карактеристики типични за големите урбани и индустриски агломерации. Еден од забележаните ефекти е зголемувањето на температурата на воздухот, наречено „урбаниот топлински остров“, што е најјасно видливо за време на сончевите летни ноќи, дополнително давајќи повеќе од 5 &nbsp;°C.
 
Највисоки температури забележани во Вроцлав биле<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://gazetawroclawska.pl/we-wroclawiu-padl-rekord-ciepla-389-stopni-celsjusza/ar/5200560|title=We Wrocławiu padł rekord ciepła: 38,9 stopni Celsjusza|last=Redakcja|date=2015-08-07|work=Gazeta Wrocławska|language=pl-PL|accessdate=2021-12-16}}</ref>:
 
* 27 јуни 1935 година (+38 &nbsp;°C) [77]
* 31 јули 1994 година (+37,9 &nbsp;°C)
* 1 август 1994 година (+37,4 &nbsp;°C)
* 8 август 2015 година (+38,9 &nbsp;°C) [78]
* 26 јуни 2019 година (+36,5 &nbsp;°C) [79]
 
Најниска забележана температура во Вроцлав била на:
 
* 11 февруари 1956 година (–32,0 &nbsp;°C)
 
== Споменици, архитектура и урбанистичко планирање ==
Во Вроцлав, и покрај воените уништувања, многу згради се зачувани во првобитната состојба, реконструирани или обновени по војната. Оние кои се издвојуваат, се: две градски куќи на централниот плоштад - готското [[:pl:Ratusz_we_WrocławiuRatusz we Wrocławiu|старо градско собрание]] и [[:pl:Nowy_Ratusz_we_WrocławiuNowy Ratusz we Wrocławiu|новото градско собрание]]. Готските цркви: Св. Јован Крстител во Остров Тумски (до него барокната капела на избирачите дизајнирана од Фишер фон Ерлах), грчката католичка катедрала на ул. Винсент и Св. Џејмс, катедралата Св. Марија Магдалена, базиликата Св. Елизабета, колегиумска црква Св. Крст, Пресвета Богородица, Св. Станислав, Св. Дороти и Св. Вацлав, црквата Св. Адалберт, неоготскиот Св. Архангел Михаил, барокен комплекс од главните згради на [[Универзитет Вроцлав|Универзитетот во Вроцлав]] со [[Аула Леополдина]]; неоготска зграда на [[Главната железничка станица]].
 
Модернистички: [[Сала на стогодишнината]] (дизајнирана од Макс Берг за Вековната изложба во 1913 година; запишана на списокот на светско наследство на УНЕСКО), зградата на операта во Вроцлав, хотелот Монопол, Хала Таргова, Кооперативната стоковна куќа „Феникс“ (порано Браќата Бараш Стоковна куќа), Стоковна куќа Ренома, Стоковна куќа Камелеон (поранешна Стоковна куќа Рудолф Петерсдорф) дизајнирана од Ерих Менделсон, згради за изложбата „Стан и работно место“ (1929 година, вклучително и куќа дизајнирана од Ханс Шароун), згради на пиварницата Пиаст, Шпетген Палата, палатата Шафготш, палатата Балестрем, Ландешаус, поштата, водните кули во Алеја Вишњова, На Гробли и Алеја Каспровица.
Ред 140:
Како еден од ретките градови во Европа, има зачуван градски ров кој постојано се полни со вода.
 
Градското собрание на Вроцлав е едно од најстарите градски куќи во Полска. Во највисоката кула се наоѓа најстариот часовникот во Полска од 1368 година. Во подрумот на зградата се наоѓа најстариот (од XIV век) ресторан во Европа - Швидничка Визба ([[:pl:Piwnica_Świdnicka_we_WrocławiuPiwnica Świdnicka we Wrocławiu|Piwnica Świdnicka]]).
 
=== Места ===
 
* [[Сала на стогодишнината]] (поранешна Народна Хала ) - обиект запишана на [[Светско наследство на УНЕСКО|Списокот на светското културно и природно наследство на УНЕСКО]] признаена како историски споменик
* [[:pl:Zespół_historycznego_centrum_WrocławiaZespół historycznego centrum Wrocławia|Комплекс на историскиот центар]] <ref>{{Наведено списание|last=Jagodziński|first=Lech|last2=Skibiński|first2=Sławomir|date=2020-04-15|title=Metody badań komputerowych zabytków oraz dokumentacji i prezentacji multimedialnej|url=http://dx.doi.org/10.31743/abmk.8758|journal=Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne|volume=68|pages=163–219|doi=10.31743/abmk.8758|issn=2545-3491}}</ref> - прогласен за историски споменик:
** Остров Тумски (поранешен посебен остров) - најстариот, историски дел на Вроцлав населен во IX век, својот развој го должи на погодната локација, бидејќи се наоѓа во најпогодното место за преминување на Одра.
** Стариот град - најстариот и најинтересниот дел од левиот брег на Вроцлав, кој потекнува од XIII век, вкл. Улици: Sukiennice, Rzeznicza, Kuźnicza, Oławska, Psie Budy, Szewska, Uniwersytetecka, Kotlarska, Odrzańska, Łaciarska, Wita Stwosza, Kurzy Targ, Białoskórnicza.
Ред 155:
 
=== Мостови ===
Пред Втората светска војна, во градот имало 303 мостови, сметајќи според германските критериуми за дефинирање на патните конструкции кои важеле во тоа време. Во моментов, сите предвоени мостови кои биле уништени за време на опсадата во 1945 година се повторно изградени, а изградени се десетина и сосема нови. И покрај тоа, според критериумите што се користат денес, се смета дека има само од 117 до 229 (вклучувајќи 27 пешачки мостови), а површината на градот е зголемена од 175,1 &nbsp;km² на 292,8 &nbsp;km² од 1945 година. Според други критериуми, има околу 400 мостови<ref>{{Наведени вести|url=https://wiadomosci.onet.pl/|title=Ile mostów ma Wrocław? Tego nie wiadomo,|last=Torz,|first=Marcin|date=1 Јули 2011|work=Онет.пл|access-date=2011-07-04}}</ref>. Најголемите и најважните мостови се наоѓаат над главното течение на реката Одра (Стара Одра, Северна и Јужна Одра) и каналите: Поплава, Испорака, Страна, Град, Граница, Излевање и неколку други.
 
Згора на тоа, градскиот ров постојано е полн со вода. Поради сето ова, Вроцлав понекогаш се нарекува Венеција на северот.
Ред 172:
Во Вроцлав живеат 401 милионер, односно луѓе чиј годишен приход надминува 1 милион PLN (од 2014 година)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://gazetawroclawska.pl/wroclaw-ma-ponad-400-milionerow-gdzie-mieszkaja-najbogatsi-z-nas/ar/c3-6207259|title=wroclaw ma ponad 400 milionerow, gdzie mieszkaja najbogatsi z nas?|work=gazetawroclawska.pl}}</ref>
 
Во моментов, индустријата е концентрирана во околината на Вроцлав во т.н Вроцлавска агломерација. Најголемите центри ја вклучуваат зоната во Бискупице Подгорне и зоната во Нова Виеш Вроцлавска . Овие компании соработуваат со истражувачки и сервисни центри во Вроцлав; пример е инвестицијата на американски производител на авионски мотори, кој соработува со [[:pl:United_Technologies_CorporationUnited Technologies Corporation|UTC]].
 
== Транспорт ==
Ред 179:
Низ Вроцлав минуваат европски, национални и регионални патишта: автопатот А4 (Е40), автопатот A8 (E67), експресен пат бр. S5 (E261), магистрален пат бр.35, магистрален пат бр.94
 
Структурата на патната мрежа во Вроцлав воглавно е ориентирана кон центарот на градот. До крајот на XX век, сите патни мостови на главниот крак на Одра биле концентрирани на неговиот дел долг 2,5 километри.
 
Во периодот 1977–1991 година, рутата W-Z била изградена во центарот на градот. Од 1980-тите, обиколницата во центарот на градот се градела во фази. Помеѓу 2008–2011 година, била изградена обиколницата на автопатот Вроцлав (AOW), а од Јуни 2009 година, источната обиколница на Вроцлав (WOW) се градела етапно. Западната обиколница на Вроцлав (ZOW), позната и како обиколница на агломерацијата, се гради во фази. На 02.10.2015 започнала изградбата на јужната обиколница на Лешница, која била отворена на 19.10.2018 година. Планирана е изградба на обиколница на Стариот град.
Ред 202:
 
=== Car-sharing ===
Во Вроцлав, услугите за споделување автомобили ги нудат Traficar и Panek CarSharing
 
== Туризам ==
Ред 211:
Градот има повеќе панорами, лоцирани на неколку објекти, вклучувајќи ја и северната кула на катедралата Св. Јован Крстител, кулата на базиликата Св. Елизабета, математичка кула на Универзитетот во Вроцлав, Мостот на вештерки меѓу кулите на полската католичка катедрала Св. Марија Магдалена. Исто така, на 49 катната кула Sky Tower, која е највисоката панорамска точка на зграда во Полска
 
Вроцлав има два објекти на списокот на [[:pl:Pomnik_historiiPomnik historii|споменици на историјата]] - највредното признание кое во земјата се доделува на градби кои се сметаат, особено вредни за културата, под покровителство на претседателот на Република Полска. Тие се: комплексот на Историскиот центар и Салата на стогодишнината.
 
Крстарењата по реката Одра се многу популарни.[Потребна е забелешка] Главните пристаништа се пристаништето Цвиержињецка и пристаништето во Хала Таргова. Популарен начин за истражување на градот е и возењето со историски трамваи и историскиот отворен автобус Jelcz 043.
Ред 266:
* Музичка Академија - Карол Липински основан во 1948 година;
* Академија за копнени сили ген.Тадеуш Кошчиушко основана во 2002 година;
* Академија за театарска уметност Станислав Виспиански во Краков (Одделот за актерска игра и Одделот за кукларство во Вроцлав) Покрај бројните државни институции, Вроцлав има голем број приватни универзитети и истражувачки центри.Во септември 2019 година, британскиот универзитет Ковентри планирал да отвори филијала во Вроцлав
 
== Спорт ==
Ред 296:
* [[Едуард Бухнер]] (1907) — германски професор по хемија. Спровел истражување во областа на цикличните соединенија (откривање на пиразол), ферментација на алкохолен квасец и процеси на ферментација.
* [[Пол Ерлих]] (1908) - хемичар и бактериолог, го измислил салварсан - лек против сифилис кој се користел пред пронаоѓањето на антибиотици.
* [[Герхарт Хауптман]] (1912) - драматург и романсиерроманописец, беше претставник на натуралистичкиот тренд во театарот.
* [[Фриц Хабер]] (1918) - германски хемичар со еврејско потекло, ја доби наградата за развој на метод за синтеза на амонијак, овозможувајќи производство на вештачки ѓубрива.
* [[Фридрих Бергиус]] (1931) - истражување за хидрогенизација на јаглен со висок притисок во течни јаглеводороди - синтетички бензин (метод Бергиус), сахарификација на дрво (хидролиза на целулоза).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Вроцлав