Википедија

Отпад од храна: Разлика помеѓу преработките

Страница Разговор

Отпад од храна (уреди)

Преработка од 20:13, 21 јануари 2022

Додадени 108 бајти ,  пред 4 месеци
нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ознаки: Нагледно уредување Мобилно уредување Мобилно семрежно уредување
Нема опис на уредувањето
 
[[Податотека:Trashed_vegetables_in_Luxembourg.jpeg|мини|Овошје и зеленчук во корпа за отпадоци, фрлени нејадени]]
[[Податотека:Food_Waste_Fiasco_(15819007150).jpg|мини|Храна што ја поврати критичарот за отпад од храна, [[Роб Гринфилд]] во [[Медисон (Висконсин)|Медисон, Висконсин]], по дводневното пребардување низ контејнерите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.robgreenfield.org/foodwaste/|title=The Food Waste Fiasco: You Have to See it to Believe it|date=2014-10-06|work=Rob Greenfield|language=en-US|accessdate22 септември 2020}}</ref>]]
'''Отпад од храна''' или '''губење на храна''' — [[храна]] којашто не се јаде. Причините за губење или фрлање на храна се многубројни и се јавуваат во целиот систем на исхранување, за време на [[Прехранбена индустрија|производството]], [[Преработка на храна|преработката]], малопродажбата и потрошувачката. Глобалното губење на храна и отпад<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://therising.co/2019/09/16/food-waste-is-the-worlds-dumbest-environmental-problem/|title=Opinion {{!}} Food Waste is the World's Dumbest Environmental Problem|last=Foundation|first=Outrider|date=2019-09-16|work=The Rising — Covering how changes in the environment impact business, technology, and politics.|language=en-US|accessdate=16 септември 2019}}</ref> изнесуваат помеѓу една третина<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fao.org/food-loss-and-food-waste/en/|title=Global Food Loss and Food Waste|work=UN Food and Agricultural Organisation|accessdate=9 јуни 2016}}</ref> и една половина<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/2013/01/10/food-waste-half-of-all-fo_n_2445022.html|title=Food Waste: Half Of All Food Ends Up Thrown Away|date=10 January 2013|work=Huffington Post|accessdate=5 февруари 2013}}</ref> од целата произведена храна. Во земјите со ниски примања најголема загуба се јавува за време на производството, додека во развиените земји многу храна — околу 100 кг по лице годишно — се трошигуби во фазафазата на потрошувачка.<ref name="Gustavson">{{Наведена книга|url=http://www.fao.org/docrep/014/mb060e/mb060e.pdf|title=Global Food Losses and Food Waste|last=Gustavson|first=Jenny|last2=Cederberg|first2=Christel|last3=Sonesson|first3=Ulf|last4=van Otterdijk|first4=Robert|last5=Meybeck|first5=Alexandre|publisher=FAO|year=2011}}</ref>
 
Отпадот од храна е голем дел од [[Климатски промени и земјоделство|влијанието на земјоделството врз климатските промени.]] Организацијата за [[Организација за храна и земјоделство на ООН|Организацијата за храна и земјоделство]] процени во 2014 година дека изгубениот отпад од храна предизвикува глобални економски, еколошки и социјални трошоци од 2,6 трилиони долари годишно и е одговорен за 8 % од глобалните емисии на стакленички гасови.<ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=https://drawdown.org/solutions/reduced-food-waste/technical-summary|title=Reduced Food Waste|date=2020-02-12|work=Project Drawdown|language=en|accessdate=19 септември 2020}}</ref> Покрај тоа, отпадот од храна што не се ракува или обновува правилно, односно преку [[компост]]ирање, може да има многу негативни еколошки последици. На пример, [[Гас за депонија|депонискиот гас]] од анаеробно варење на органска материја е главен извор на метан во стаклена градина, а фосфорот што не се повраќа во отпадот од храна, доведува до понатамошно [[Рударство на фосфат|ископување на фосфат]]. Покрај тоа, намалувањето на отпадот од храна во сите делови на системот за [[Систем за храна|храна]] е важен дел од намалувањето на [[Влијание на земјоделството врз животната средина|влијанието на земјоделството врз животната средина]], преку намалување на вкупната количина на вода, земја и други ресурси потребни за да се нахрани глобалната заедница.
 
Меѓународната заедница го идентификуваше намалувањето на отпадот од храна како важен дел од развојот [[Одржливост|на одржлива економија]] со [[Цел на одржлив развој 12|Цел 12 за одржлив развој]] со која се бара „Преполовување на глобалниот отпад од храна по глава на жител“.<ref name=":17">United Nations (2017) Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, [[:File:A RES 71 313 E.pdf|Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development]] ([https://undocs.org/A/RES/71/313 A/RES/71/313])</ref> Покрај тоа, стратегиите за [[ублажување на климатските промени]] имаат видливо намалување на отпадот од храна; на пример, Проектот „Повлекување“ опишува намалување на отпадот од храна како еден од поефикасните начини за намалување на интензитетот на јаглерод.<ref name=":42">{{Cite web|url=https://drawdown.org/solutions/reduced-food-waste/technical-summary|title=Reduced Food Waste|date=2020-02-12|language=en|access-date=2020-09-19|website=Project Drawdown}}</ref>
* Растенијата и животните произведени за храна содржат „непрехранбени делови“ кои не се вклучени во „губење на храна и отпад“ (овие делови што не се јадат понекогаш се нарекуваат „неизбежен отпад од храна“)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lovefoodhatewaste.nsw.gov.au/about-food-waste/food-waste-explained.aspx|title=What is food waste?|work=NSW Love Food Hate Waste|archive-url=https://web.archive.org/web/20160615051220/http://www.lovefoodhatewaste.nsw.gov.au/about-food-waste/food-waste-explained.aspx|archive-date=15 јуни 2016|accessdate=9 јуни 2016}}</ref>
 
=== Европска унијаУнија ===
Во [[ЕвропскаЕвропската Унија|Европската унија]], отпадот од храна беше дефиниран како „секоја храна, сурова или зготвена храна, што се отфрла или е наменета или треба да се исфрли“ од 1975 година до 2000 година кога старата [[Директива (Европската унија)|директива]] беше укината со Директивата 2008/98/ЕЗ нема специфична дефиниција за отпад од храна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.defra.gov.uk/environment/waste/topics/pdf/ECJCaseLaw20090209.pdf|title=The Definition of Waste, Summary of European Court of Justice Judgments|year=2009|publisher=Defra|archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20090318023015/http://www.defra.gov.uk/environment/waste/topics/pdf/ECJCaseLaw20090209.pdf|archive-date=18 март 2009|accessdate=20 август 2009}}
</ref><ref name="eu1975">{{Наведена мрежна страница|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31975L0442:EN:NOT|title=Council Directive 75/442/EEC of 15 July 1975 on waste|year=1975|publisher=EUR-Lex|accessdate=20 август 2009|quote=}}
</ref> Директивата, 75/442/ЕЕЗ, што ја содржи оваа дефиниција е изменета во 1991 година (91/156) со додавање на „категории отпад“ (Анекс I) и изоставување на какво било упатување на националното законодавство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31991L0156:EN:NOT|title=Council Directive 91/156/EEC of 18 March 1991 amending Directive 75/442/EEC on waste|year=1991|publisher=Eur-lex|accessdate=20 август 2009}}</ref>
 
=== Соединети ДржавиСАД ===
[[Податотека:Food_Waste.jpg|мини|Алтернатива за отпад од храна.]]
[[Агенција за заштита на животната средина на САД|Агенцијата за заштита на животната средина на Соединетите Држави]] дефинира отпад од храна за [[Соединети Американски Држави|Соединетите Држави]] како што се „неизедена храна и отпад од подготовка на храна од резиденции и трговски објекти, како што се продавници, ресторани и штандови за производство, институционални кафетерии и кујни и индустриски извори како ручеци за вработените“.<ref name="epa"/> Државите остануваат слободни да го дефинираат отпадот од храна поинаку за нивните цели,<ref name="omm">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ciwmb.ca.gov/Organics/Glossary/|title=Organic Materials Management Glossary|year=2008|publisher=California Integrated Waste Management Board|archive-url=https://web.archive.org/web/20091207024045/http://www.ciwmb.ca.gov/Organics/Glossary/|archive-date=7 декември 2009|accessdate=20 август 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ciwmb.ca.gov/regulations/Title14/ch31.htm|title=Chapter 3.1. Compostable Materials Handling Operations and Facilities Regulatory Requirements|publisher=California Integrated Waste Management Board|archive-url=https://web.archive.org/web/20091009041034/http://www.ciwmb.ca.gov/Regulations/Title14/ch31.htm|archive-date=9 октомври 2009|accessdate=25 август 2009}}
</ref> Како и да е, загубите на фармите во складиштата во земјите во развој, особено во [[африка]]нските земји, можат да бидат високи, иако за точната природа на ваквите загуби сè уште се дискутира.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/ags/publications/moph.pdf|title=A Market-Oriented Approach to Post-harvest Management|last=Shepherd A.W.|date=1991|publisher=FAO|location=Rome|accessdate=23 април 2017}}</ref>
 
Во прехранбената индустрија на [[Соединети Американски Држави|Соединетите државиСАД]], чие снабдување со храна е најразновидно и најобилно од која било земја во светот, отпадот се јавува од почетокот на ланецот за производство на храна.<ref name="kantor3">{{наведено списание|last1=Kantor|first1=Linda Scott|last2=Lipton|first2=Kathryn|last3=Manchester|first3=Alden|last4=Oliveira|first4=Victor|date=January–April 1997|title=Estimating and Addressing America's Food Losses|url=http://ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|journal=Food Review (USDA)|pages=2–12|archive-url=https://wayback.archive-it.org/5923/20110903004334/http%3A//ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|archive-date=3 септември 2011|url-status=arhived}}</ref> Од садењето, земјоделските култури можат да бидат подложени на [[Штетник (организам)|гнезда на штетници]] и [[тешки временски услови]],<ref>{{наведено списание|last1=Savary|first1=Serge|last2=Willocquet|first2=Laetitia|last3=Elazegui|first3=Francisco A|last4=Castilla|first4=Nancy P|last5=Teng|first5=Paul S|year=2000|title=Rice Pest Constraints in Tropical Asia: Quantification of Yield Losses Due to Rice Pests in a Range of Production Situations|journal=Plant Disease|volume=84|issue=3|pages=357–69|doi=10.1094/PDIS.2000.84.3.357|pmid=30841254|doi-access=free}}</ref><ref>{{наведено списание|last1=Rosenzweig|first1=Cynthia|last2=Iglesias|first2=Ana|last3=Yang|first3=X.B|last4=Epstein|first4=Paul R|last5=Chivian|first5=Eric|year=2001|title=Climate Change and Extreme Weather Events; Implications for Food Production, Plant Diseases, and Pests|journal=Global Change and Human Health|volume=2|issue=2|pages=90–104|doi=10.1023/A:1015086831467}}</ref> што предизвикуваат загуби пред бербата.<ref name="kantor4">{{наведено списание|last1=Kantor|first1=Linda Scott|last2=Lipton|first2=Kathryn|last3=Manchester|first3=Alden|last4=Oliveira|first4=Victor|date=January–April 1997|title=Estimating and Addressing America's Food Losses|url=http://ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|journal=Food Review (USDA)|pages=2–12|archive-url=https://wayback.archive-it.org/5923/20110903004334/http%3A//ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|archive-date=3 септември 2011|url-status=archived}}</ref> Бидејќи природните сили (на пр. температурата и врнежите) остануваат примарни двигатели на растот на земјоделските култури, загубите од нив може да ги доживеат сите форми на надворешно земјоделство.<ref>{{наведено списание|last1=Haile|first1=Menghestab|year=2005|title=Weather patterns, food security and humanitarian response in sub-Saharan Africa|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|volume=360|issue=1463|pages=2169–82|doi=10.1098/rstb.2005.1746|pmc=1569582|pmid=16433102}}</ref> Во просек, фармите во Соединетите Држави губат до 2,721,554,220 килограми земјоделски култури секоја година поради овие непредвидливи услови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sustainabletable.org/5664/food-waste|title=Food Waste|last=Foundation|first=GRACE Communications|work=GRACE Communications Foundation|language=en|accessdate=10 март 2018}}</ref>
 
Употребата на [[Земјоделска механизација|машини]] при бербата може да предизвика отпад, бидејќи жетварите може да не можат да разликуваат зрели и незрели култури или да соберат само дел од земјоделските култури.<ref name="kantor5">{{наведено списание|last1=Kantor|first1=Linda Scott|last2=Lipton|first2=Kathryn|last3=Manchester|first3=Alden|last4=Oliveira|first4=Victor|date=January–April 1997|title=Estimating and Addressing America's Food Losses|url=http://ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|journal=Food Review (USDA)|pages=2–12|archive-url=https://wayback.archive-it.org/5923/20110903004334/http%3A//ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|archive-date=3 септември 2011|url-status=archived}}</ref> Економските фактори, како што се регулативите и стандардите за квалитет и изглед,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/story_page/054-57764-201-07-30-909-20090706STO57744-2009-20-07-2009/default_en.htm|title=Wonky fruit & vegetables make a comeback!|year=2009|publisher=European Parliament|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924200244/http://www.europarl.europa.eu/news/public/story_page/054-57764-201-07-30-909-20090706STO57744-2009-20-07-2009/default_en.htm|archive-date=24 септември 2015|accessdate=21 август 2009}}</ref> исто така предизвикуваат отпад од храна; земјоделците често берат селективно, претпочитајќи да оставаат земјоделски култури, да не бидат по стандарди, на полето (каде што може да се користат како ѓубриво или храна за животни), бидејќи во спротивно ќе бидат отфрлени подоцна.<ref name="kantor6">{{наведено списание|last1=Kantor|first1=Linda Scott|last2=Lipton|first2=Kathryn|last3=Manchester|first3=Alden|last4=Oliveira|first4=Victor|date=January–April 1997|title=Estimating and Addressing America's Food Losses|url=http://ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|journal=Food Review (USDA)|pages=2–12|archive-url=https://wayback.archive-it.org/5923/20110903004334/http%3A//ers.usda.gov/Publications/FoodReview/Jan1997/Jan97a.pdf|archive-date=3 септември 2011|url-status=archived}}</ref> Овој метод за отстранување на непожелните производи од собирање на берба, места за дистрибуција и продавници за храна се нарекува [[Убивање|Кулинг]].<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/environment/2016/jul/13/us-food-waste-ugly-fruit-vegetables-perfect|title=Half of all US food produce is thrown away, new research suggests|last=Goldenberg|first=Suzanna|date=July 13, 2016|work=The Guardian|access-date=November 29, 2017}}</ref> Меѓутоа, обично кога се прави мелење во фазите на производство, преработка на храна, малопродажба и потрошувачка, тоа е да се отстранат производите со чуден или несовршен изглед, наместо да се произведуваат расипани или небезбедни за јадење.<ref name="Gustavson">{{Наведена книга|url=http://www.fao.org/docrep/014/mb060e/mb060e.pdf|title=Global Food Losses and Food Waste|last=Gustavson|first=Jenny|last2=Cederberg|first2=Christel|last3=Sonesson|first3=Ulf|last4=van Otterdijk|first4=Robert|last5=Meybeck|first5=Alexandre|publisher=FAO|year=2011}}</ref> Во урбаните области, овошјето и јаткастите дрвја честопати не се собираат бидејќи луѓето или не сфаќаат дека овошјето е за јадење или стравуваат дека е загадено, и покрај истражувањата што покажуваат дека урбаното овошје е безбедно да се консумира.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bostonglobe.com/lifestyle/2015/11/23/urbanforage/CaSOpZgdsG1Pzap97JrZJM/story.html?s_campaign=bostonglobe%253Asocialflow%253Atwitter|title=Is it safe to eat apples picked off city trees? – The Boston Globe|work=BostonGlobe.com|accessdate=17 декември 2015}}</ref>
* [https://www.leket.org/en/food-waste-and-rescue-report/ Food Waste and Rescue Report in Israel] {{en}}
* [https://www.recifit.com/2019/10/the-low-down-food-waste.html low down food waste]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{en}}
* [https://okno.mk/node/81981 „Македонија на осмо место во светот според количините фрлена храна“], „Окно“, 12.12.2019.
 
{{избрана}}
Zdravko
Уредници
6.514

уредувања

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Специјална:МобилнаРазлика/4719189“