Ендоплазматичен ретикулум: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
Ознаки: Нагледно уредување Мобилно уредување Мобилно семрежно уредување
с Правописна исправка, replaced: интраклеточ → внатреклеточ
Ред 1:
{{Без извори|датум=ноември 2009}}
[[Податотека:Clara cell lung - TEM.jpg|мини|315п|Микрофотографија на грануларен ендоплазматичен ретикулум околу [[клеточно јадро|јадро]] (кое се наоѓа во долниот десен агол). Темните мали кругови се [[митохондрии]].]]
'''Ендоплазматичниот ретикулум''' ([[Латински јазик|латински]]: reticulum-мрежа) или кратко ЕР, е универзална [[органела]] која во [[клетка]]та е претставена со систем на мембрански структури, кои најчесто се поврзани и формираат мрежа. Мембранските структури ограничуваат каналикуларен систем од плоснати простори означени како лумен на Ендоплазматскиот ретикулум. Испреплетените мембрански структури на ендоплазматичниот ретикулум во [[цитоплазма]]та, се во континуитет со надворешната мембрана на [[Јадрена обвивка|јадрената обвивка]]. Контактни места постојат и со другите органели (митохондриите, ендозомите, пероксизомите) но во овој случај не доаѓа до фузионирање на двете мембрани, при што тие не се во континуитет (мембрански контактни места).<ref>{{Наведено списание|last=Phillips|first=Melissa J.|last2=Voeltz|first2=Gia K.|date=2016-02|title=Structure and function of ER membrane contact sites with other organelles|url=https://www.nature.com/articles/nrm.2015.8|journal=Nature Reviews Molecular Cell Biology|language=en|volume=17|issue=2|pages=69–82|doi=10.1038/nrm.2015.8|issn=1471-0080}}</ref>
 
== Структура ==
Површината на мембраната на ЕР може да биде со [[рибозом]]и или без нив, па според тоа разликуваме ''груб (зрнест, грануларен) ендоплазматичен ретикулум'' и ''мазен (агрануларен) ендоплазматичен ретикулум'', соодветно. Иако изгледаат како одделни структури, и двата се во континуитет и дел од една иста органела и претставуваат нејзини суб-компартименти, секој со засебна функционална специјализираност. <ref name="ncbi.nlm.nih.gov">{{Наведено списание|last=Schwarz|first=Dianne S.|last2=Blower|first2=Michael D.|date=2016|title=The endoplasmic reticulum: structure, function and response to cellular signaling|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4700099/|journal=Cellular and Molecular Life Sciences|volume=73|pages=79–94|doi=10.1007/s00018-015-2052-6|issn=1420-682X|pmc=4700099|pmid=26433683}}</ref> Рапавиот ЕР е претставен со цистерни (ќесести плоснти структури), мазниот ЕР со цевчести стуктури или тубули. Карактеристичниот изглед на рапавиот ЕР се должи на големиот број рибозоми кои се прикачени на цитозолната страна на мембраната на рапавиот ЕР. На рибозомите врзани за мембраната на рапавиот ЕР се одвива синтеза на секреторните и мембранските интегрални протеини, како и помал дел од цитозолните протеини.<ref>{{Наведено списание|lastname=Schwarz|first=Dianne S.|last2=Blower|first2=Michael D.|date=2016|title=The endoplasmic reticulum: structure, function and response to cellular signaling|url=https://www."ncbi.nlm.nih.gov"/pmc/articles/PMC4700099/|journal=Cellular and Molecular Life Sciences|volume=73|pages=79–94|doi=10.1007/s00018-015-2052-6|issn=1420-682X|pmc=4700099|pmid=26433683}}</ref>
 
== Функција ==
Ендоплазматскиот ретикулум е мултифункционална органела и централно место на синтеза, транспорт, набирање и посттранслациона модификација на протеини, синтеза на масти и стероиди. ЕР претставува најголемо интраклеточновнатреклеточно складиште на калциум и со тоа има значајна улога во процесите на сигнална трансдукција.
 
Во скелетните мускулните влакна и срцевите мускули клетки, мазниот ендоплазматски ретикулум е особено развиен (таканаречен саркоплазматски ретикулум) и има улога преку ослободувањето на калциум во контракција на мускулите.
 
Мазниот ЕР е специјализиран главно за липидниот метаболизам – на ниво на мазниот ЕР се одвива синтезата на различни липиди (фофсолипиди, холестерол, стероидни хромони). Во мазниот ЕР на клетките на црниот дроб се одвиваат процеси на детоксификација и биотрансформација на ксенобиотици.
 
ЕР е има значајна улога за обновување на мембраните на клетката, преку синтеза на фосфолипиди  и регулација на везикуларниот транспорт. По митозата, воспоставувањето на нова јадрена обвивка се одвива на ниво на ЕР.