Бутан (гас): Разлика помеѓу преработките
| [непроверена преработка] | [непроверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Бутан преместена како Бутан (држава): Постои и соединение со истото име |
Нова |
||
Ред 1:
[[Податотека:Butane-2D-Skeletal.svg|right|thumb|Скелетна формула на бутанот.]]
[[Податотека:Butane-3D-space-filling.png|right|thumb|Просторен модел на бутанот.]]
'''Бутанот''', исто така познат и како '''''n''-бутан''', е неразгранет [[алкан]] со четири [[јаглерод]]ни атоми. Неговата [[хемиска формула]] е CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub>. Зборот ''бутан'' се користи и како збирен поим за ''n''-бутан заедно со својот единствен [[Изомерија|изомер]] - [[изобутан]] (нарекуван и метилпропан) кој има формула CH(CH<sub>3</sub>)<sub>3</sub>.
Бутанските гасови се високо запаливи, безбојни и безмирисни, и можат лесно да се [[Втечнување|втечнат]]. Името бутан доаѓа од зборовите [[МУЧПХ именување во органската хемија|бут-]] (од [[бутерна киселина]]) и карактеристичната наставка за сите алкани, -ан.
<gallery caption="Structures of the two isomers of butane">
Image:Butane-2D-Skeletal.svg|''n''-бутан
Image:I-Butane-2D-Skeletal.svg|Изобутан
</gallery>
== Реакции и употреба ==
Во услови на изобилство од [[кислород]], бутанот согорува и дава [[јаглерод диоксид]] и водна пареа; а кога кислородот е во ограничени количини, може да се формира и [[јаглерод моноксид]].
:2 C<sub>4</sub>H<sub>10</sub> + 13 O<sub>2</sub> → 8 CO<sub>2</sub> + 10 H<sub>2</sub>O
''n''-бутанот е основен супстрат за [[Ду Понт]]овиот [[Катализа|каталитички]] процес за подготовка на [[малеичен анхидрид]]:
:2 CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>3</sub> + 7 O<sub>2</sub> → 2 C<sub>2</sub>H<sub>2</sub>(CO)<sub>2</sub>O + 8 H<sub>2</sub>O
''n''-бутанот, како и сите други [[јаглеводород]]и, подлежи на [[Слободен радикал|слободна радикалска]] хлоринација при што се добиваат 1-хлоро и 2-хлоробутани, како и некои други високохлорирани деривати.
Бутанскиот гас се продава во боци како гориво за готвење и кампување. Кога ќе се помеша со [[пропан]] или други јаглеводороди, тој се нарекува и [[втечнат петролејски гас]] (Liquified petroleum gas, LPG). Тој исто така се употребува и како состојка во [[бензин]]от, во [[Запалка|запалките]] за цигари, како и во [[дезодоранс]]ите.
Многу чистите форми на бутанот, особено изобутанот, може да се користат како гасови за ладење во [[Ладилник|ладилниците]], со што ги заменуваат многу штетните за [[Озонска обвивка|озонската обвивка]] [[халометан]]и.
[[Категорија:Алкани]]
[[ar:بوتان (كيمياء)]]
[[be-x-old:Бутан (рэчыва)]]
[[bs:Butan (plin)]]
[[ca:Butà]]
[[da:Butan]]
[[de:Butan]]
[[en:Butane]]
[[et:Butaan]]
[[el:Βουτάνιο]]
[[es:Butano]]
[[eo:Butano (kemio)]]
[[fr:Butane]]
[[gl:Butano]]
[[ko:뷰테인]]
[[hr:Butan (alkan)]]
[[id:Butana]]
[[it:Butano]]
[[he:בוטאן]]
[[ku:Bûtan (alkan)]]
[[la:Butanum]]
[[lv:Butāns]]
[[lb:Butan]]
[[lt:Butanas (dujos)]]
[[hu:Bután]]
[[nl:Butaan]]
[[ja:ブタン]]
[[no:Butan]]
[[nn:Butan]]
[[pl:Butan]]
[[pt:Butano]]
[[ro:Butan]]
[[ru:Бутан (вещество)]]
[[simple:Butane]]
[[sl:Butan (plin)]]
[[sr:Бутан (једињење)]]
[[fi:Butaani]]
[[sv:Butan]]
[[vi:Butan]]
[[tr:Bütan]]
[[uk:Бутан (сполука)]]
[[zh:丁烷]]
| |||