Херодот: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето |
Нема опис на уредувањето |
||
Ред 6:
| caption = Римска копија (2 век) од грчка биста на Херодот од првата половина на 4ти век п.н.е
| birth_date = {{circa|484 BC}}
| birth_place = [[Халикарнас]], [[Кариа]], [[Анадолија|Мала Азија]], [[
| death_date = {{circa|425 BC}} (околу 60)
| death_place = [[
| occupation = историчар
| spouse =
| parents = {{unbulleted list|
| relatives = {{unbulleted list|
| notable_works = [[Истории (Херодот)|Истории]]
}}
Ред 22:
Според античките преданија, Херодот се родил во [[Халикарнас]], грчка колонија на малоазиското крајбрежје. Бил во сродство со познатиот епски поет [[Панијазис]], со кој и учествувал во буната против халикарнаскиот тиранин [[Лигамид]]. Поради тоа Херодот бил прогонет и морал да отиде со неговото семејство во прогонство на островот [[Самос]]. Тука веројатно останал подолго време, бидејќи добро го познавал островот и неговата историја. После симнувањето на Лигамид од власт, Херодот се вратил во родното место, но колку останал во неа не се знае најточно. Се претпоставува дека меѓу враќањето во Халикарнас и заминувањето во [[Туриј]] ги презел неговите познати големи патувања и дека останал во [[Атина]] која му станала и негов втор дом. Во Атина ги добил најважните податоци за своето дело за [[Грчко-персиски војни|Грчко-персиските војни]]. Со политиката на [[Перикле]] ги освоил срцата на многу луѓе и во Атина се здобил со многу угледни пријатели. Пријателството со Перикле најверојатно било причина за Херодот да се придружи кон атинските колонисти кои во 444 ― 443 п.н.е на иницијатива на Перикле отишле во јужна [[Италија]] за на местото на разгорениот [[Сибарис]] да основат нов град кој го нарекле Туриј. Тука Херодот живеејќи во мир, се посветил во пишувањето на својата историја, преку која сакал да ја прослави Атина како спасителка на [[Грција]] и да ги истакне заслугите кои тој град ги стекнал во борбата за ослободување на цела Грција од персиска власт.
За времето на смртта на Херодот нема поточни податоци, па поради тоа тоа време приближно се одредува врз основа на податоци од неговото дело, каде можеме да видиме дека ја доживеал [[Пелопонеска војна|Пелопонеската војна]] (441 п.н.е.), но не знае за сицилијскиот пораз (415―413 п.н.е.). По тоа се заклучува дека умрел меѓу 430 и
== Живот ==
Современите научници главно се потпираат на пишувањата на Херодот за некакви веродостојни информации за неговиот живот <ref>{{Harvp|Burn|1972}}</ref> дополнети со антички, но сепак многу подоцнежни извори, како што е [[Византија|византиската]] ''[[Суда]]'', енциклопедија од 11 век, која веројатно ги преземала своите информации од традиционалните извештаи.
=== Детство ===
Современите извештаи за неговиот живот обично<ref>{{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref><ref>{{Harvp|Burn|1972}}</ref> го тврдат следново: Херодот е роден во [[Халикарнас]] околу 485 година п.н.е. Нема причина да не се верува на информациите на ''Суда'' за неговото семејство: дека тие биле влијателни и дека тој бил син на Ликс и Драјо, и брат на Теодор, и дека тој бил во роднински врски со Пањасис - епски поет на тоа време.
Градот во тоа време се наоѓал во рамките на [[Ахеменидско Царство|Персиската империја]], така што Херодот бил персиски поданик <ref>{{Наведена книга|title=A Political History of the Achaemenid Empire|last=Dandamaev|first=M. A.|date=1989|publisher=Brill|isbn=978-90-04-09172-6|page=153|quote=The ‘Father of History’, Herodotus, was born at Halicarnassus, and before his emigration to mainland Greece was a subject of the Persian empire.|author-link=Muhammad Dandamayev}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=The Persian Empire: A Historical Encyclopedia|last=Kia|first=Mehrdad|date=2016|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-391-2|page=161|quote=At the time of Herodotus’ birth southwestern Asia Minor, including Halicarnassus, was under Persian Achaemenid rule.}}</ref> и можеби младиот Херодот слушнал извештаи на локалните очевидци за настаните во империјата и за персиските подготовки за инвазијата на Грција, вклучувајќи ги и движењата на локалната флота под команда на [[Артемисија I од Карија]].
Како што се наведува, епскиот поет Пањасис - роднина на Херодот - учествувал во неуспешно востание. Херодот изразува наклонетост кон островот [[Самос]] (III, 39–60), и ова е показател дека тој можеби живеел таму во својата младост. Значи, можно е неговото семејство да било вклучено во востание против Лигдамис, што довело до период на прогонство на [[Самос]].
Херодот ги напишал своите ''Истории'' на [[Јонски грчки|јонски]] дијалект, но сепак тој е роден во Халикарнас, што било [[Доријците|доријанска]] населба. Според ''Суда'', Херодот го научил јонскиот дијалект како момче кое живеело на островот Самос, на кое со своето семејство избегал од угнетувањата на Лигдамис, тиранин на Халикарнас и внук на Артемисија.
''Судата'' исто така нè известува дека Херодот подоцна се вратил дома за да го предводи бунтот што на крајот го симнал тиранинот. Поради неодамнешните откритија на натписи во Халикарнас, датирани од времето на Херодот, сега знаеме дека јонскиот дијалект се користел во Халикарнас во некои официјални документи, затоа нема потреба да се претпоставува (како ''Суда'' ) дека тој сигурно го научил дијалектот на друго место.<ref>{{Harvp|Burn|1972}}</ref> Понатаму, ''Судата'' е единствениот извор што го имаме за улогата на Херодот како херојски ослободител на неговото родно место.
=== Првите патувања ===
Како што открива самиот Херодот, Халикарнас, иако е доријански град, остварувал блиски односи со доријанските соседи и помогнал да започне грчката трговија со Египет (II,178). Според очевидците, Херодот патувал во Египет во соработка со Атињаните, веројатно некаде по 454 г. п.н.е. или евентуално порано, откако атинската флота го помогнала востанието против [[Историја на персискиот Египет|персиската власт]] во 460–454 г. п.н.е. Веројатно следувал [[Тир, Либан|Тир,]] а потоа по [[Еуфрат]] до [[Вавилон]]. Од некоја причина, веројатно поврзан со локалната политика, тој подоцна станал непопуларен во Халикарнас, а некаде околу 447 г. п.н.е., се преселил во [[Перикле|Периклејска Атина]] - град на чиј народ и демократски институции отворено им се восхитува (V, 78) Атина била исто така местото каде што ја запознал локалната топографија (VI,137; VIII, 52–55), како и водечките граѓани како што се [[Алкмаеониди|Алкмаонидите]], клан чијашто историја често се карактеризира со неговото пишување.
Според [[Евсевиј Кесариски|Евсевиј]]<ref>Eusebius ''Chron. Can. Pars.'' II p. 339, 01.83.4, cited by {{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref> и [[Плутарх]],<ref>Plutarch ''De Malign. Herod.'' II p. 862 A, cited by {{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref> на Херодот му била доделена парична награда од атинското собрание како признание за неговата работа. Можно е тој неуспешно да поднел барање за атинско државјанство, ретка чест по 451 година п.н.е., за што биле потребни два одделни гласа од присутното собрание.
=== Подоцнежен живот ===
Во 443 година п.н.е. или кратко време потоа, тој мигрирал во [[Туриум]] како дел од колонија спонзорирана од Атина. [[Аристотел|Аристотел се]] повикува на верзија на ''„Историите“'' напишана од „Херодот Туриум“, а некои пасуси во „''Историите“'' се толкуваат како доказ дека тој пишувал за јужна Италија од лично искуство таму (IV, 15,99; VI, 127). Интимното познавање на некои настани во првите години од [[Пелопонеска војна|Пелопонеската војна]] (VI, 91; VII, 133, 233; IX, 73) укажуваат на тоа дека тој можеби се вратил во Атина, во кој случај е можно тој да починал таму при епидемија на чума. Можеби тој починал во [[Античка Македонија|Македонија]], откако го добил покровителството на судот таму; или на друго место, тој починал во Туриум. ''Во Историите'' нема ништо со што може да се датира подоцна од 430 година п.н.е. со каква било сигурност и генерално се претпоставува дека тој починал не долго потоа, можеби пред неговата шеесетта година.
=== Автор или оратор ===
Херодот веројатно своите истражувања ги кажувал преку усни рецитации пред публика. Маринкола во својот вовед за ''„Историите“'' пишува дека постојат одредени препознатливи дела во раните книги на делото на Херодот, кои можат да бидат означени како „усни изведби“. Интелектуалната матрица на 5-ти век, сугерира Маринкола, опфаќала многу усни претстави во кои филозофите драматично би рецитирале такви монтирани дела од нивната работа. Идејата била да се критикуваат претходните аргументи на една тема и нагласено и ентузијастички да се вметнат своите со цел да се придобие публиката.
Во времето на Херодот било вообичаено авторите да ги „објавуваат“ своите дела рецитирајќи ги на популарните фестивали. Според [[Лукијан]], Херодот ја завршил својата завршена работа директно од Анадолија на Олимписките игри и им ги прочитал сите ''Истории'' на собраните гледачи на едно седење, при што добил радосен аплауз на крајот од истиот.<ref>{{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref> Според многу поразличен извештај на антички граматичар,<ref>Montfaucon’s ''Bibliothec. Coisl. Cod.'' clxxvii p. 609, cited by {{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref> Херодот одбил да започне да го чита неговиот труд на фестивалот во Олимпија сè додека облаците не му понудат малку сенка - до кога собранието се распрснало. Оттука произлегува изреката „Херодот и неговата сенка“ за опис некој што пропушта прилика со задоцнување.
Според ''Суда'', Херодот бил погребан во македонска [[Пела]] и во [[Агора|агората]] во [[Туриум]].<ref>{{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref>
== Претходници ==
Местото на Херодот во историјата и неговото значење може да се разберат според традициите во кои тој работел. Неговото дело е најраната грчка проза што преживеала недопрена. Сепак, [[Дионисиј од Халикарнас]], книжевен критичар на [[Принципат|августански Рим]], навел седум претходници на Херодот, опишувајќи ги нивните дела како едноставни, неукрасени извештаи за нивните и за другите градови и луѓе, грчки или странски, вклучително и популарни легенди, понекогаш мелодрамски и наивни, често шармантни - сите одлики што можат да се најдат во делото на самиот Херодот.
Современите историчари сметаат дека хронологијата е несигурна, но според античкиот извештај, овие претходници биле [[Дионисиј од Милет|Дионисиј]] Милетски, Харон од [[Хеланикус од Лезбос|Лампсакус, Хеланик од Лезбос]], [[Ксантус од Лидија]] и, од сите најдобро потврдени, [[Хекатеј од Милет]]. Од нив, преживеале само фрагменти од делата на Хекатеј, а автентичноста на овие е дискутабилна <ref>{{Harvp|Burn|1972}}</ref> но тие даваат увид во видот на традицијата во рамките на која Херодот ги напишал своите И''стории'' .
== Современи и модерни критичари ==
Поради многуте чудни приказни и народните приказни што ги објавил, неговите критичари го означиле како „Таткото на лагите“.<ref name="BurnHerodotus">{{Harvp|Burn|1972}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.loyno.edu/~history/journal/1998-9/Pipes.htm|title=Herodotus: Father of History, Father of Lies|last=David Pipes|accessdate=16 November 2009}}</ref> Дури и неговите современици наоѓале причина да се потсмеваат на неговото достигнување. Всушност, еден модерен научник <ref>{{Harvp|Rawlinson|1859}}</ref> се прашувал дали Херодот го напуштил својот дом во грчка [[Мала Азија|Анадолија]], мигрирајќи на запад кон Атина и пошироко, затоа што неговите сонародници се потсмевале на неговата работа, околност што е наведена во епитафот, за кој се вели дека бил посветен на Херодот на едно од неговите три претпоставени места каде умрел, [[Турија, Месенија|Турија]].
== Поврзано ==
== Надворешни врски ==
{{Нормативна контрола}}
Ред 31 ⟶ 71:
[[Категорија:Старогрчки историчари]]
[[Категорија:Историја на Азија]]
| |||