Велшка азбука: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Замена со македонско име на предлошката, replaced: {{IPA| → {{МФА| (107)
с Замена со македонски назив на предлошката, replaced: {{lang| → {{јаз| (65)
Ред 35:
|-
| a
| ''{{langјаз|cy|â}}''
| {{МФА|/a, aː/}}
| а
|-
| b
| ''{{langјаз|cy|bî}}''
| {{МФА|/b/}}
| б
|-
| c
| ''{{langјаз|cy|èc}}''
| {{МФА|/k/}}
| к
|-
| ch
| ''{{langјаз|cy|èch}}''
| {{МФА|/x/}}
| х
|-
| d
| ''{{langјаз|cy|dî}}''
| {{МФА|/d/}}
| д
|-
| dd
| ''{{langјаз|cy|èdd}}''
| {{МФА|/ð/}}
| д
|-
| e
| ''{{langјаз|cy|ê}}''
| {{МФА|/ɛ, eː/}}
| е
|-
| f
| ''{{langјаз|cy|èf}}''
| {{МФА|/v/}}
| в
|-
| ff
| ''{{langјаз|cy|èff}}''
| {{МФА|/f/}}
| ф
|-
| g
| ''{{langјаз|cy|èg}}''
| {{МФА|/ɡ/}}
| г
|-
| ng
| ''{{langјаз|cy|èng}}''
| {{МФА|/ŋ/}}
| н
|-
| h
| ''{{langјаз|cy|âets}}'', ''{{langјаз|cy|hâ}}''
| {{МФА|/h/}}
| х
|-
| i
| ''{{langјаз|cy|î}}'' (С), ''{{langјаз|cy|î dot}}'' (Ј)
| {{МФА|/ɪ, iː, j/}}
| и (С), ј (Ј)
|-
| l
| ''{{langјаз|cy|èl}}''
| {{МФА|/l/}}
| л
|-
| ll
| ''{{langјаз|cy|ell}}''
| {{МФА|/ɬ/}}
| л
|-
| m
| ''{{langјаз|cy|èm}}''
| {{МФА|/m/}}
| м
|-
| n
| ''{{langјаз|cy|en}}''
| {{МФА|/n/}}
| н
|-
| o
| ''{{langјаз|cy|ô}}''
| {{МФА|/ɔ, oː/}}
| о
|-
| p
| ''{{langјаз|cy|pî}}''
| {{МФА|/p/}}
| п
|-
| ph
| ''{{langјаз|cy|ffî}}''
| {{МФА|/f/}}
| ф
|-
| r
| ''{{langјаз|cy|èr}}''
| {{МФА|/r/}}
| р
|-
| rh
| ''{{langјаз|cy|rhî}}'', ''{{langјаз|cy|rhô}}''
| {{МФА|/r̥/}}
| р
|-
| s
| ''{{langјаз|cy|ès}}''
| {{МФА|/s/}}
| с
|-
| t
| ''{{langјаз|cy|tî}}''
| {{МФА|/t/}}
| т
|-
| th
| ''{{langјаз|cy|èth}}''
| {{МФА|/θ/}}
| т
|-
| u
| ''{{langјаз|cy|û}}'' (С), ''{{langјаз|cy|û bedol}}'' (Ј)
| {{МФА|/ɨ̞, ɨː/}} (С), {{МФА|/ɪ, iː/}} (Ј)
| и (С & Ј)
|-
| w
| ''{{langјаз|cy|ŵ}}''
| {{МФА|/ʊ, uː, w/}}
| у, в
|-
| y
| ''{{langјаз|cy|ŷ}}''
| {{МФА|/ɨ̞, ɨː, ə, əː/}} (С), {{МФА|/ɪ, iː, ə, əː/}} (Ј)
| и, ’ (С & Ј)
Ред 176:
 
=== Белешки ===
* Покрај тоа што ја бележи фонемата {{МФА|/h/}}, ''h'' означува [[звук (фонетика)|безвучност]] на [[графема|графемите]] ''mh, nh,'' и ''ngh''. Диграмот ''ph'' – кој ја означува [[Морфологија на велшкиот јазик|аспирантната мутација]] на ''p'' (на пр. ''ei phen-ôl'') – може да се најде (но многу поретко) во зборови од [[Грчки јазик|грчко]] потекло (на пр. ''{{langјаз|cy|phenol}}''), иако највеќето зборови од грчко потекло се пишуваат со ''ff'' (на пр. ''{{langјаз|cy|ffotograff}}'').
* Буквата ''y'' го означува гласот {{МФА|/ə/}} во ненагласени едносложни зборови (на пр. ''{{langјаз|cy|y}}'' (одреден член), ''{{langјаз|cy|fy}}'' „мој“) или пак слогови кои не стојат на крајот од зборот, но {{МФА|/ɨ̞, ɨː/}} (С) или {{МФА|/ɪ, iː/}} (Ј) во сите други случаи.
* Редицата ''si'' го означува гласот {{МФА|/ʃ/}} кога стои пред самогласка; слично на ова, ''di'' и ''ti'' понекогаш ги означуваат гласовите {{МФА|/dʒ/}}, односно {{МФА|/tʃ/}} кога стојат пред самогласка, иако овие гласови се пишуваат со ''j'' и ''ts'' во заемки како ''{{langјаз|cy|jẁg}}'' „бокал“ и ''{{langјаз|cy|wats}}'' „рачен часовник“.
 
== Колација ==
Ред 303:
The [[циркумфлекс]]от се користи за бележење на [[должина на самогласките|долги самогласки]]. Така, ''â, ê, î, ô, û, ŵ, ŷ'' се секогаш долги, но ''a, e, i, o, u, w, y'' не мора да значи дека се кратки. Не сите долги самогласки се обележуваат со циркумфлекс. По некое непишано правило можеме да кажеме дека дијакритичките знаци се користат особено во едносложни зборови каде самогласката стои пред ''-l'', ''-n'' или ''-r''. Меѓутоа постојат многу исклучоци од ова правило.
 
[[Гравис]]от понекогаш се користи за бележење на самогласки кои треба да бидат кратки, кога обично би се очекувала долга самогласка, на пр. ''{{langјаз|cy|pas}}'' {{МФА|/pɑːs/}} (кашлица), ''{{langјаз|cy|pàs}}'' {{МФА|/pas/}} (пропусница/дозвола или превезување со автомобил); ''{{langјаз|cy|mwg}}'' {{МФА|/muːɡ/}} (чад), ''{{langјаз|cy|mẁg}}'' {{МФА|/mʊɡ/}} (шолја).
 
[[Остар акцент|Остриот акцент]] понекогаш се користи за обележување на нагласениот последен слог во повеќесложен збор. Така, зборовите ''{{langјаз|cy|gwacáu}}'' (празнење) и ''{{langјаз|cy|dicléin}}'' (одбива) се нагласени на крајот. Меѓутоа не сите повеќесложни зборови со нагласок ан крајот се бележат со остар акцент (на пр. ''Cymraeg'' „велшки“ нема акцент).
 
[[Дијареза]]та означува дека една самогласка треба да се изговори наполно, а не како [[полусамогласка]], на пр. ''{{langјаз|cy|copïo}}'' (копирање) — изговор: {{МФА|/kɔˈpiːɔ/}}, а не *{{МФА|/ˈkɔpjɔ/}}.
 
Грависот, а особено остриот акцент често се испуштаат во секојдневното пишување, а истото важи за дијарезата, но во помала мера. Меѓутоа циркумфлексот не се испушта. Акцентираните самогласки не се сметаат за посебни букви.
Ред 315:
 
Необележана самогласка е долга:
* во нагласен едносложен збор каде не следи согласка, на пр. ''{{langјаз|cy|da}}'' {{МФА|/dɑː/}} (добро)
* пред ''b'', ''ch'', ''d'', ''dd'', ''g'', ''f'', ''ff'', ''s'', ''th'', на пр. ''{{langјаз|cy|mab}}'' {{МФА|/mɑːb/}} (син), ''{{langјаз|cy|hoff}}'' {{МФА|/hoːf/}} (омилен), ''{{langјаз|cy|peth}}'' {{МФА|/peːθ/}} (нешто)
* пред ''l'', ''n'', ''r'' (во случај на ''i'', ''u''), на пр. ''{{langјаз|cy|sgil}}'' {{МФА|/sɡiːl/}} (зад), ''{{langјаз|cy|llun}}'' {{МФА|/ɬɨːn/}} (слика), ''{{langјаз|cy|hir}}'' {{МФА|/hiːr/}} (долг)
* кај северните дијалекти, пред [[согласна група|групи]] од две согласки каде првата е ''ll'' или ''s'', на пр. ''{{langјаз|cy|gwallt}}'' {{МФА|/ɡwɑːɬt/}} (коса), ''{{langјаз|cy|tyst}}'' {{МФА|/tɨːst/}} (сведок)
 
Необележана самогласка е кратка:
* во ненагалсен ([[клитика|проклитички]]) збор, на пр. ''{{langјаз|cy|a}}'' {{МФА|/a/}} (и)
* пред ''p'', ''t'', ''c'', ''m'', ''ng'', на пр. ''{{langјаз|cy|cam}}'' {{МФА|/kam/}} (чекор), ''{{langјаз|cy|llong}}'' {{МФА|/ɬɔŋ/}} (брод)
* пред ''l'', ''n'', ''r'' (во случај на ''a'', ''e'', ''o'', ''w'', ''y''), на пр. ''{{langјаз|cy|tal}}'' {{МФА|/tal/}} (висок), ''{{langјаз|cy|llen}}'' {{МФА|/ɬɛn/}} (завеса), ''{{langјаз|cy|ffwr}}'' {{МФА|/fʊr/}} (крзно)
* кај јужните дијалекти, пред групи од две согласки, на пр. ''{{langјаз|cy|sant}}'' {{МФА|/sant/}} (светец), ''{{langјаз|cy|gwallt}}'' {{МФА|/ɡwaɬt/}} (коса), ''{{langјаз|cy|tyst}}'' {{МФА|/tɪst/}} (сведок)
* кај северните дијалекти, пред групи од две согалски кога првата е ''n'' и ''r'', на пр. ''{{langјаз|cy|sant}}'' {{МФА|/sant/}} (светец), ''{{langјаз|cy|perth}}'' {{МФА|/pɛrθ/}} (жива ограда)
* кај северните дијалекти, во слог кој не е воедно нагласен и последен во зборот
* кај јужните дијалекти, во било кој ненагласен слог