Ноќ на вештерките: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎Влијание на христијаните: Правописна исправка, replaced: идеа → идеја
с Правописна исправка, replaced: -ти век → век, -тиот век → век (2)
Ред 11:
Иако изразот Ноќ на вештерките има христијанско потекло, генерално се смета дека празникот има пагански корени. Историчарот Nicholas Rogers, истражувајќи го потеклото на овој празник, забележува дека иако „некои фолклористи неговото потекло го лоцираат кај римскиот празник Помона, богињата на овошките и семињата, или кај денот на мртвите наречен Parentalia(периодични обреди во чест на мртвите родители и роднини), почесто се поврзува со, келтскиот празник Саун", што доаѓа од старо ирскиот израз за „крај на летото“ ("summer's end"). Саун бил првиот и најважен од четирите квартални денови (квартелен ден се нарекувал секој од четирите фиксни денови кои по обичај го означувале првиот ден на тромесечјето - денот кога се плаќала рента и сл.) во средновековниот галски (ирски, шкотски и мански/на островот Ман во Ирското море/) календар. Овој празник се славел на или околу 31 октомври - 1 ноември, а и во другите келтски земји во истиот период од годината се славеле сродни празници; на пример бритонскиот (бритскиот) Calan Gaeaf (во Wales), Kalan Gwav) (во Корнвол) и Kalan Goañv (во Бретања). Саун се споменува и во некои дела на најраната ирска литература како и во многу важни настани од ирската митологија кои се случувале или почнувале на Саун. Овој празник го одбележувал крајот на сезоната на жетвата и почетокот на зимата или „помрачната половина“ на годината. Во ова време се правел инвентар и подготовки за претстојната зима; стоката се враќала од летните пасишта, а она што било за колење се колело. Кај повеќето галски народи имало ритуали кои вклучувале и палење огнови. Некои од овие ритуали навестуваат дека тие можеби во одреден период вклучувале и поднесување човечки жртви. На Саун исто така се изведувале и ритуали или игри со гатање.
 
Саун (како и Белтеин (Beltane), (еден од кварталните денови - првиот ден во мај) се сметал време кога „вратата“ од другиот свет се отовара доволно да можат душите на мртвите и други суштества како на пример самовилите, да влеза во нашиот свет. Се сметало дека на Саун душите на мртвите ги посетувале своите домови. Се одржувале гозби на кои душите на мртвите роднини со гест со раката се поканувале да се придружат на гозбата, а на масата се поставувало место и за нив. Lewis Spence го опишува како „гозба за мртвите“ и „празник на самовилите“. Но, исто така се сметало дека на Саун биле активни и лошите духови и самовили. Луѓето преземале мерки како да ги смират или да се одбранат од овие штетни духови/самовили, а ова се смета дека влијаело на денешните костими кои се носат на Ноќта на вештерките. Пред 20 век, на Саун костими се носеле само во делови од Ирска, Ман, Шкотските планини и острови и Велс. Маскирањето можеби потекнува од потребата луѓето да се маскираат пред овие штетни духови/самовили, иако некои сметаат дека маските потекнуваат од христијанските или христијанизираните верувања (погледнете подолу). Во Ирска, луѓето оделе наоколу собирајќи храна за гозбата на Саун, а понекогаш додека го правеле тоа биле и маскирани, односно носеле различни костими. Во 19 век на јужниот брег на Ирска, човек облечен како бела кобила ги водел младите од врата до врата да собираат храна; со тоа што им давале храна домаќините можеле да очекуваат добра среќа од 'Muck Olla'. Во Moray во текот на 18-тиот век, момчињата ги посетувале сите куќи во селото барајќи гориво за големиот оган што се палел на Саун. Модерниот обичај прелажи-или-чести можеби потекнува од овој стар обичај. Но може и да доаѓа од христијанскиот обичај наречен souling (погледнете подолу).
Првањето фенери од тиква (jack-o'-lanterns) на Ноќта на вештерките можеби исто така потекнува од Саун и келтските верувања. Во 19 век во делови од Ирска како и шкотските планини на Саун се правеле фенери од репка, кои понекогаш имале вдлабени лица. Освен што се користеле за да му го осветлат патот на оној што во ноќта на Саун бил надвор, тие исто така ги претставувале духовите/самовилите и/или луѓето ги користеле за да се заштитат себе си и својот дом од нив. Но, исто така се нуди и варијанта според која истите имаат христијанско потекло.
 
Ред 17:
Исто така се смета и дека празникот Ноќта на вештерките има влијание и од христијанскиот празник Сите свети (исто така познат и како All Hallows, Hallowmas или Hallowtide) на 1 ноември и Задушница на 2 ноември. Тоа е време за чествување на светците и молитви за неодамна починатите кои допрва треба да стигнат во Рајот. Празникот Сите свети е воведен во 609 г., но првобитно се одбележувал на 13 мај. Во 835 г., по налог на Папата Григориј IV истиот е префрлен на 1 ноември (на истиот ден кога се слави и Саун). Некои сметаат дека ова е последица на келтското влијание, додека според други тоа била германска идеја.
 
До крајот на 12-тиот век низ цела Европа тие станеле задолжителни празници и вклучувале традиции како биење камбани за душите во чистилиштето. Се смета дека „прелажи-или-чести“ води потекло од "souling", обичајот да се печат и разделуваат така наречени коледарски колачиња (soul cakes) (специјално подготвени колачи или колачиња што, во различни грофовии во северниот и средниот дел на Англија, им се даваат на луѓето особено на групи деца на денот на Задушница) за "сите крстени души". Групи сиромашни луѓе, често деца, на денот на Сите Свети/Задушница, оделе од врата до врата собирајќи колачиња, првобитно како начин да се помолат за душите во чистилиштето. Сличен обичај за душите на мртвите е откриен и толку далеку на југ дури во Италија. Шекспир го споменува овој обичај во својата комедија Двајцата благородници од Верона (1593 г.), кога Спид го обвинува својот господар дека "кука како питач на денот на Сите свети." Обичајот да се носат маски со денот на Сите Свети/Задушница го поврзува и Prince Sorie Conteh, кој напишал: "Традиционално се веруваше дека душите на починатите талкаат по земјата сè до денот на Сите Свети, а Ноќта спроти Сите Свети на умрените им дава последна шанса да им се одмаздат на своите непријатели пред да преминат во другиот свет. Со цел да ја избегнат можноста,било која од овие души, која можеби бара одмазда, да ги препознае, луѓето носеле маски или костуми за да го прикријат својот идентитет". Во своето дело Ноќта на вештерките: Од пагански ритуал до ноќ на забава, Nicholas Rogers објаснува дека фенерите од тиква што сега се длабат на Ноќта на вештерките првобитно ги претставувале душите во чистилиштето. Во Бретања децата поставувале свеќи во черепи и на гробишта.
Во Британија, овие обичаи биле напаѓани во текот на реформацијата бидејќи протестантите го критикувале чистилиштето како "папска" доктрина некомпатибилна со претставата за предестинација/предодреденост. Растечката популарност на Guy Fawkes Night (5 ноември) почнувајќи од 1605 г., присвои многу традиции карактеристични за Ноќта на вештерките, а популарноста на Ноќта на вештерките во Британија опаѓа, со Шкотска како исклучок кој вреди да се забележи. Таму и во Ирска, на бунтовниот Guy Fawkes не се гледа какао на криминалец како што тоа е случај во Англија, и тие го слават Саун и Ноќта на вештерките барем уште од раниот среден век, а шкотската црква (Scottish kirk) има многу попрагматичен пристап кон Ноќта на вештерките, имено на овој празник гледа како на важен настан за животниот циклус и a more pragmatic approach to Halloween, seeing it as important to the life cycle and обред на преминување на заедниците, на тој начин обезбедувајќи опстојување на овој празник во земјата.
 
===Ширење во Северна Америка===
Во Северна Америка алманасите од касниот 18-ти век и раниот 19 век не даваат никакви показатели дека овој празник воопшто се празнувал таму. Пуританците од Нова Англија, на пример, биле силна опозиција на Ноќта на вештерките сè масовната имиграција од Ирска и Шкотска во текот на 19 век кога овој празник бил донесен во Северна Америка. Ограничен само на иселеничките заедници во средината на 19 век, општеството постепено го асимилирало овој празник и до првите декади на 20 век веќе го празнувале сите, од едниот до другиот брег, и тоа без оглед на општествената, расната и религиозната припадност.
==Симболи==