Пазар на капитал: Разлика помеѓу преработките

Како резултат на операциите на пазарот на капитал доаѓа до креирањесоздавање на соодветни хартии од вредност, [[акции]] и обврзници. Издавањето на хартиите од вредност, како и нивната продажба, претставува примарен пазар. Подоцна со веќе издадените хартии од вредност се тргува на секундарниот пазар, т.е. се врши нивно продавање и купување помеѓу учесниците на пазарот. За да можат да се одвиваат сите овие транскации, пазарот на [[капитал]] се регулира со соодветна законска регулатива и на него се формираат институции кои ги овозможуваат и олеснуваат операциите на сите останати учесници.<ref>Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'',Економски Факултет - Скопје, 2008, стр.181.</ref>

* '' Берзи'' — [[Берза]]та претставува место или институција во рамките на која се одвива организирано тргување со хартии од вредност. Тргувањето на берзата се врши со посредство на овластените учесници на овој пазар – [[брокер]]ите, кои тргуваат за сметка на своите клиенти. На берзата има и други овластени учесници како што се дилерите, кои тргуваат за своја сметка, потоа специјалисти, маркет-мејкери, и други, во зависност од самата берза, нејзиниот тип, начин и организација на работа. Во овој поглед нe постојат единствени правила, туку секоја берза има свои специфичности. Тргувањето на берзата се одвива во рамките на определен период од денот. Токму концентрацијата на тргување на сите учесници на едно место и во исто време, овозможува креирањесоздавање на објективна претстава за понудата и побарувачката на хартиите од вредност, а со тоа и правилно формирање на нивните цени. Тргувањето на берзите се одвива преку издавање на налози од страна на клиентите до брокерите, кои содржат податоци за видот на хартијата од вредност што клиентот сака да ја купи, односно да ја продаде, како и цената по која клиентот би сакал да ја реализира трансакцијата.<ref>Сашо Арсов, ''Финансиски менаџмент'', Економски Факултет - Скопје, 2008, стр. 181.</ref> Во зависност од предметот на купопродажба се одредува и карактерот на берзата. Ако на берзата се купуваат и продаваат вредносни хартии, се работи за ефективна берза, ако се купуваат и продаваат стоки, се работи за продуктна берза, ако се во прашање [[Девиза|девизи]], се работи за девизна берза, итн. За работење на берзата не е доволно да има ( да постојат) вредносни хартии, туку е потребно да има мобилен и ликвиден пазар на кој се среќаваат се поголем број понудувачи и побарувачи на вредносни хартии. Значи, треба да има стабилна понуда и побарувачка на вредносни хартии.<ref name="ReferenceA">Љупчо Трпески, ''Банкарство и банкарско работење'' (прво издание),Економски Факултет - Скопје, 2009, стр. 201.</ref> Заклучувањето на работите се одвива во главните простории на берзата. Тоа се вика т.н. службен пазар. Постои и неслужбен, но регулиран пазар, кој од службениот се разликува по тоа што во него се вклучени берзанските посредници, не се утврдува курсот, туку само цената. Од друга страна, покрај службениот и регулираниот пазар, постои и нерегулиран, слободен пазар, кој ја опфаќа сета трговија на вредносни хартии која не се одвива во службените простории на берзата, туку во споредни, или крај берзата. За овој пазар не важат берзанските правила и прописи.<ref name="ReferenceA"/>

Во основа, постојат два вида долгорочни вредносни хартии: [[Обврзница|обврзници]] и [[акции]]. Главната разлика меѓу нив е што обврзницата е кредитна хартија, а акцијата е сопственичка вредносна хартија. Вредноста на светскиот пазар на обврзници изнесува окилу 100 трилиони долари. Вредноста на пазарот на акции во светски рамки изнесува околу 45 трилиони [[Долар|доларидолар]]и. Иако е помал од пазарот на обврзници, нивото на тргување на пазарот на акции е многу поголемо.<ref>[https://finance.zacks.com/bond-market-size-vs-stock-market-size-5863.html finance.zacks.com (пристапено на 15.1.2019]</ref>