Струмица: Разлика помеѓу преработките

| nickname = Ѕвезден град, Градотградот под Царевите Кули

Потврда дека струмичкиот крај бил густо населен уште во античко време е постоењето на неолитската населба ''„Страната“'' кај селото [[Ангелци]]. Ова археолошко наоѓалиште нуди нови сознанија за доцниот неолит бидејќи населбата датира од околу [[4500 п.н.е.|4500]]-тата до [[3800 п.н.е.|3800]]-тата година п.н.е. За ова до скоро се знаешезнаело дека постои само во Брегалничкиотбрегалничкиот и Овчеполскиотовчеполскиот регион. Најновите наоди кај Струмица ја потврдуваат и тезата за постоењето на неолитска сообраќајница од брегот на [[Егејско Море|Егејското Море]] до централниот дел на [[Балкан]]от.

Под името [[Астраион]], градот за првпат во пишаните извори се среќава кај римскиот историчар [[Тит Ливиј]], во [[181]] година пред новата ера, во врска со убиството на [[Деметриј]], братот на македонскиот крал [[Персеј]] (179-168 п.н.е.), односно синот на [[Филип V]] (221-179). Името [[Астраион]] градот го добил по пајонското племе, [[Астраи]]. Во [[168 година п.н.е.]] [[Македонија]] паднала под [[Римско Царство|римски]] протекторат и била поделена на четири мериди, а [[Астраион]] припаднал на втората мерида. Во [[148 година п.н.е.]] [[Македонија]] станала [[Македонија (римска провинција)|римска провинција]]. Во [[Римско Царство|римскиот период]] градот го променил своето име во [[Тивериопол]], за што ни сведочи [[мермер]]ниот постамент, посветен на патронот [[Тибериј|Тибериј Клавдиј Менон]], од крајот на [[2 век|2-ри век]] и почетокот на [[3 век|3-ти век]]. Во времето на римскиот цар [[Јулијан Отпадник]] ([[361]]-[[363]]) во [[Тивериопол]] биле убиени [[Св. Петнаесет тивериополски (струмички) маченици|Св.Светите 15Петнаесет Тивериополскитивериополски свештеномаченици]].

Во [[395]] година [[римска империја|Римското Царство]] се распадналараспаднало, а [[Македонија]] припаднала на [[Источно Римско Царство|Источното Римско Царство]]. Потоа [[Тивериопол]] се наоѓал во составот на провинцијата ''Macedonia Salutaris'' (крајкон крајот на [[4 век|4-ти век]]) и провинцијата ''Macedonia Secunda'' (крајкон крајот на [[5 век|5-ти век]]). За постоењето на градската населба од тој период сведочи доцноантичката урбана палата – ''[[Мачук (Струмица)|Мачук]]''. Градот Струмица, заедно со својата најблиска околина, поволните географско-климатски карактеристики, и богатото [[Струмичко-радовишка Котлина|Струмичко Поле]], отсекогаш претставувал важен крстопат на патиштата на разни култури и цивилизации кои го оставиле својот белег на оваа почва. Следејќи ги материјалните остатоци, создавани во разни историски епохи, почнувајќи од праисторијата, преку антиката, византиско-словенскиот, турскиот период, итн.и така натаму, Струмица е еден од ретките градови со напластено богатство на споменици.

Во првата половина на [[6 век|6-ти век]], по долините на реките [[Струма]] и [[Струмица (река)|Струмица]] се населиле [[Струмјани]]те. Во „''Житието на тивериополските маченици“'' стои дека „еден варварски народ... навлегол во тивериополските земји, опустошил многу градови, па и самиот [[Тивериопол]], а од неговите жители едни со меч ги истепал, други заробил, а убавите згради и храмови ги срамнил со земјата“.

Со преселбата на [[Словени]]те, која се одвивала во периодот од осумдесеттите години на [[6 век|6-от век]] до триесеттите години на [[7 век|7-от век]], градот доживеал големи разурнувања. На овие простори се населило словенското племе [[Струмјани]], кое го добило своето име по [[река]]тареката ''Стримон'', која тие ја преименувале во [[Струма]]. Склавинијата на Струмјаните егзистирала како независно словенско кнежевство определен период, додека не биде завладеана од [[Византија]]. Во периодот од [[845]] година до [[855]] година како византиски воен управник во брегалничко-струмичкиот крај бил [[Св. Кирил и Методиј|Методиј]] ([[825]]-[[885]]).

[[Општина Струмица|Струмичката област]], потоа била завладеана од [[Бугарски владетели|бугарскиот владетел]] [[Борис I]] ([[852]]-[[889]]). Во [[893]] година [[Свети Климент Охридски|Климент]] според Диканжовиот список (од [[12 век|12-ти век]]) бил поставен за „''епископ на Тивериопол или Велика''"“. Струмичкиот регион останал во [[Прва бугарска држава|бугарската држава]] сѐ до [[969]] година кога избило првото востание на комитопулите ([[Самуил]], Арон, Мојсеј и Давид) и ќе влезе во [[Самоилово Царство|Самуиловата држава]] ([[976]]-[[1018]]).

На [[29 јули]] [[1014]] година, на овие простори се одиграла [[Беласичка битка|Беласичката битка]], во која македонската војска предводена од царцарот [[Самоил (цар)|Самуил]] ([[976]]-[[1014]]) била поразена од [[Византија|Византијците]] на чие чело бил [[Василиј II Македонецот|Василиј II]] ([[976]]-[[1025]]). По битката биле ''ослепени 15.000 македонски војници'', како одмазда на [[Василиј II]] за смртта на својот команданткомандантот [[Теофилакт Вотанијат]], кој бил убиен од синот на царцарот [[Самуил]], [[Гаврил Радомир]] ([[1014]]-[[1015]]). Во [[1018]] година [[Македонија]] била завладеана од [[Византија]]. По [[1018]] година, струмичкиот крај повторно паднал под византиска власт, под која ќе остане до пред крајот на [[12 век|12-ти век]]. [[Византија]] својата власт ја зацврстила преку [[црква]]та која била претворена во орудие на [[Византија|византиската држава]]. [[Струмичка епархија|Струмичката епархија]] во рамките на [[Охридска архиепископија|Охридската архиепископија]] била ставена во службата на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]]. Од тоа време, карактеристично е тоа што многу имоти од Струмичкострумичко, меѓу кои и [[Манастир Св. Богородица Ељуса|манастиротВељушкиот во Вељусаманастир]], му биле подарени на светогорскиот манастир ''„Иверион“''Иверион.

Од [[11 век|11-ти век]] за првпат во пишаните извори (Асеманово [[евангелие]]) почнува градот почнува да се именува со Струмица. Кон крајот на [[12 век|12-ти век]], централната власт на [[Византија]] ослабела, па како резултат на тоа дошло до осамостојување на повеќе независни феудалци. Во струмичкиот крај се осамостоиле [[Добромир Хрс]] ([[1185]]-[[1202]]), а потоа и [[Севастокрар Стрез]] ([[1208]]-[[1214]]), но нивните владеења биле ликвидирани од [[Византија|Византијците]]. Кон крајот на [[13 век|13-ти век]] започнале српските напади на [[Македонија]]. Определен период со Струмица и регионот владеел [[Хреља]], за да во [[1334]] година српскиот крал [[Стефан Душан]] ([[1331]] - [[1355]]) ја освои Струмица. По распаѓањето на [[Душанодушановото Царство|Душановото Царство]]царство, струмичкиот регион бил управуван првин од [[Јован Углеша]], братот на [[Волкашин]], а по неговата смрт [[во 1371]] година во Битката кај [[Марица]], со овој регион ќе загосподарат браќата Дејановиќи. Нивното владеење било со краток век, бидејќи [[Турци]]те во својот продор на [[Балкан]]от ја завладеале и Струмица во [[1382]] - [[1383]] година со што завршува [[Среден век|средниот век]] во овие краишта.

Во периодот од 1382/83-1383 па сѐ до 1395 година, Струмица и Струмичкострумичко потполно потпаднале под власта на Турците. Струмица во [[Отоманско Царство|османлискиот период]] во турската администрација била нарекувана ''Уструмџе''. Таа била приклучена кон [[Ќустендил]]скиот [[санџак]] каде бил воспоставен спахиско-тимарски систем. Во [[град]]отградот било населено номадско-сточарско туркменско население, така што градот го сменил својот лик и започнал да добива ориентален изглед. Струмица според пописот од [[1519]] година имала 2780 жители, од кои 1450 [[христијанство|христијани]], а 1330 [[ислам|муслимани]]. Во тој период се одвивала и засилена исламизација на што се должи зголемениот број на [[ислам|муслимани]], 2200, на пописот од [[1570]] година, наспроти 1230 [[христијанство|христијани]].

Во [[17 век|17-ти век]], Струмица станала седиште на ''[[Каза|кадилук]]''. Во тоа време во Струмица поминале и турските патописци [[Хаџи Калфа]] ([[1665]]) и [[Евлија Челебија]] ([[1670]]), кои дале јасен опис на градот со сите муслимански објекти, кои ги имало во Струмица тогаш. Кон крајот на [[18 век|18-ти век]] и почетокот на [[19 век|19-ти век]], Струмичката каза била во составсоставот на [[Солун|Солунскиот санџак]]. Во [[19 век]] зајакнало патријаршиското движење и гркоманското население зело замав. Тоа довело до силно антипатријаршиско движење во 60-тите години на [[19 век]]. Во [[1860]] година во [[Робово (Струмичко)|Робово]] било отворено првото училиште на [[македонски јазик]], а прв учител бил ''Арсени Костенцев'' од [[Штип]].

Со [[Прва балканска војна|Првата балканска војна]] од [[1912]] година, [[Турци]]те биле победени и истерани од [[Македонија]], а со тоа и од Струмица, од страна на балканските сојузници ([[Србија]], [[Бугарија]], [[Грција]] и [[Црна Гора]]). Со Струмица завладеала [[Бугарија]].

Во текот на летото [[1913]] година, Струмица и околината доживеале уште една втора по ред краткотрајна, но вандалска и жестока окупација од страна на грчките окупатори. На 25 [[јуни]], само девет дена од избувнувањето на [[Втора балканска војна|Втората балканска војна]], грчките војски ги разбиле бугарските позиции јужно од градот, и утредента влегле во Струмица. На 8 [[август]], грчките војски ја запалиле Струмица, а пожарите стивнале дури на 15-ти истиот месец. Биле изгорени 1.900 јавни установи, цркви, куќи, дуќани, кафеани како и единствената синагога. Целосно или делумно Грците ги запалиле и селата [[Костурино]], [[Раборци]], [[Попчево]], [[Зубово]] и [[Чам Чифлик]], кое повеќе никогаш не се обновило. При своето заминување на 17 [[август]], Грците го запалиле и [[Манастир Св. Богородица Ељуса|манастирот во Вељуса]], чии конаци, а делумно и црквата, исто така изгореле.

За време на Втората балканска војна и [[Прва светска војна|Првата светска војна]], поради силниот грчки притисок од [[Егејска Македонија]], кон [[север]] избегале големи маси македонско население, а добар дел од нив се населил и во струмичкиот крај. Тоа биле бегалци, наречени „''„бежанци“бежанци''“, главно од [[Кукуш]], [[Горно Порој]] како и од [[Солунскосолунско]]. Тие се населиле главно во напуштените турски населби. Според еден податок, во [[1921]] година само во градот имало 2.700 бежанци. Со тоа многу се изменил и етничкиот состав на населението во градот особено по бегањето на Турците кога бројот на населението значително се намалил. Денеска сѐ уште постои т.н. Бежанско маало.

Струмица со мировниот договор од [[Букурешт]] (''28.07.1913''), сепак останала под власт на [[Бугарија]]. Под бугарска власт Струмица останала сè до [[1919]] година, кога со мировниот договор од [[Версај]], со кој е завршена [[Прва светска војна|Првата светска војна]], влегла во составот на [[Кралство на Србите, Хрватите и Словенците|Кралството СХС]] (од [[1929]] година [[Кралство Југославија]]). Во тоа [[кралство]], македонскиот народ бил без никакви права и бил подложен на асимилација од [[Србија]].

Во [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Струмица била завладеана од германската војска на 6 април [[1941]] година. [[Германија]], со договорот што го имале склучено за сојуз со [[Бугарија]], им ја предала Струмица под окупација на бугарските војски на 18 [[април]] [[1941]] година. Македонскиот народ, а со тоа и луѓето од Струмица незадоволни од окупацијата на фашистичките земји, започнале воени дејствија против нив. На 11 септември [[1944]] година бугарската војска се повлекла од Струмица, а на 5 ноември [[1944]] година градот го напуштила и германската војска. Струмичанецот [[Благој Јанков - Мучето]] е прогласен за народен херој. Други попознати струмички херои од периодот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] се [[Сандо Масев]], [[Боро Џони]], [[Герас Цунев]].

По војната, [[Македонија]] влегла во федерацијата [[Југославија]], како рамноправна федерална единица. Во периодот на [[Информбиро]]то настрадале и многу невини струмичани, а некои од нив никогаш не се вратиле дома.