'''Археологијата во Македонија''' започнува во XIX век, претежно од странски истражувачи. Работите продолжиле под покровителство на југословенската држава, а потоа зеле замав со уредувањето на [[Македонија]] како државна единица, доцните 1940-ти.<ref>{{наведена книга|last=Лепавцов|first=Александар |title=Via vita Macedonia: праисториските култури и природните транспортни коридори на почвата на Македонија|publisher=Време|date=1995}}</ref>
Според последните податоци, [[Македонија]] поседува 7.081 недвижен споменик од кои 4.293 се [[археолошко наоѓалиште|археолошки наоѓалишта]], 992 [[црква (објектградба)|цркви]] и [[Манастир|манастириманастир]]и со над {{км2|150.000}} [[фрескосликарство]], над 22.855 [[Икона|икони]] и 240 [[Иконостас|иконостасииконостас]]и, балдахини и владички престоли изведени во [[Копаничарство|резба]], објекти од рурална (220) и урбана (379) архитектура, 47 кули, [[Бедем|бедемибедем]]и и [[Мост|мостовимост]]ови, 12 урбани и рурални ансамбли, 188 објекти од стопански карактер, 1.000 споменици и спомен-обележја, 228 објекти од [[Османлиска архитектура|османлиската архитектура]] ([[Џамија|џамии]], [[Ан|ановиан]]ови, [[Амам|амамиамам]]и, стари чаршии и сл). Музејските и галериските збирки содржат над 500.000 поставки (археолошки и етнолошки предмети, предмети од историско значење, како и предмети од применета уметност). Во 1980 г. во Списокот на споменици под заштита на [[УНЕСКО]] е внесен и регионот на [[Охрид]] со езерото и културното наследство на градот и потесната околина.<ref>{{наведена книга|last=Старделов|first=Георги |title=Цивилизации на почватана Македонија: прилози за истражувањето на историјата на културата на почвата на Македонија|publisher=МАНУ|date=1995}}</ref>
