Едуроам: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎Историја: Јазична исправка, replaced: базиран → заснован
Нема опис на уредувањето
Ред 30:
|remarks =
}}
'''Eduroam''' (education roaming, образовен роаминг) е интернационален [[roaming|роаминг]] сервис за корисници од областа на истражување, [[higher education|високо образование]] и [[further education|вишо образование]]. Овој сервис им овозможува на истражувачите, професорите и студентите лесен и сигурен пристап до мрежа при посета на други институции. Проверката на корисниците се извршува преку нивната матична институција со користење на истите ингеренции кои ги користат при локално поврзување на мрежа, а додека авторизацијата за поврзување на интернет и други можни ресурси се извршува од страна на посетената институција. Корисниците не плаќаат за користење на едуроам.
 
Овој сервис на локално ниво го овозможуваат следните институции: универзитети, колеџи, институции за истражување итн. На национално ниво, образовниот роаминг го организираат Националните роаминг оператори кои најчесто во државата се [[National Research and Education Network|Национални мрежи за истражување и образование]] (NRENs). Организацијата на едуроам на глобално ниво е под поткровителство на [[TERENA]], носителот на eduroam® заштитниот знак.
Ред 39:
 
== Историја ==
Едуроам иницијативата е започната во 2002 година за време на подготовките за креирањето на работната група TF-Mobility за [[TERENA]], Клаас Виеренга (Klaas Wierenga) од компанијата [[SURFnet]] ја споделил идејата за комбинирање на инфраструктура заснована на [[RADIUS]] автентикацискиот протокол со [[IEEE 802.1X]] технологијата за да се овозможи роаминг мрежен пристап во разни истражувачки и образовни мрежи.<ref>{{Наведена мрежна страница |title= eduroam® celebrates a decade of providing secure roaming Internet access for users |date= 24 May 2012 |url=http://www.terena.org/news/fullstory.php?news_id=3162 |accessdate= 24 August 2013 }}</ref> Иницијално кон сервисот се приклучиле институции од Холандија, Германија, Финска, Португалија, Хрватска и Обединетото Кралство.<ref>{{Наведена книга|title=TERENA Annual Report 2003|url=http://www.terena.org/publications/files/terena_final_2003.pdf|year=2004|publisher=TERENA|author=Carol de Groot|page=34}}</ref> Подоцна други истражувачки и образовни мрежи во Европа ја прифаќаат идејата и започнуваат да се приклучуваат кон инфраструктурата, која тогаш се нарекува едуроам (eduroam).<ref>{{Наведено списание |author=Klaas Wierenga and Licia Florio |title=eduroam: past, present and future |journal=Computational Methods in Science and Technology |volume=11 |issue=2 |pages=169–173 |year=2005 }}</ref> Од 2004 година [[Европска унија|Европската унија]] го ко-финансира понатамошното истражување и развој на едуроам сервисот преју GN2<ref>{{Наведена мрежна страница |title= Multi-gigabit European academic network (GN2) |date= 1 September 2004 |url= http://cordis.europa.eu/projects/rcn/80150_en.html |accessdate= 12 August 2012 }}</ref> и GN3<ref name="GN3">{{Наведена мрежна страница |title= Multi-gigabit european research and education network and associated services (GN3) |date= 1 April 2009 |url= http://cordis.europa.eu/projects/rcn/91504_en.html |accessdate= 20 July 2012 }}</ref> проектите.<ref>{{Наведена книга|title=TERENA Annual Report 2005|url=http://www.terena.org/publications/files/ap2005.pdf|year=2006|publisher=TERENA|author=Carol de Groot|pages=32–33}}</ref> Од септември 2007 година Европската Унија преку финансирањето на Едуроам ја оддржува оперативноста на сервисот низ цела Европа.<ref>{{Наведена книга|title=TERENA Annual Report 2009|url=http://www.terena.org/publications/files/20100511_annual_report_2009.pdf|year=2010|publisher=TERENA|author=Carol de Groot, Laura Durnford and Karel Vietsch|page=31}}</ref>
 
Првата неевропска земја која се приклучила на едуроам е Австралија, во декември 2004.<ref>{{Наведена мрежна страница |title= eduroam goes global |date= 15 December 2004 |url=https://archive.is/20130823212407/www.terena.org/news/archive/2004/newsflash163.pdf |accessdate= 23 August 2013 }}</ref> Во Канада, еудорам започнува како иницијатива на [[University of British Columbia|Универзитетот од British Columbia]], но подоцна е преземен од страна на [[CANARIE]] како сервис на нивната Канадска федерација за пристап (Canadian Access Federation).<ref>{{Наведена мрежна страница |title= A million times a month, CANARIE enables mobile research and learning |date= 29 November 2012 |url=http://www.canarie.ca/templates/news/releases/CAF_million_logins_en.pdf |accessdate= 24 August 2013 }}</ref> Во САД, на почетокот едуроам бил пилот проект помеѓу [[National Science Foundation|Националната фондација за наука на САД]] и [[University of Tennessee|Универзитетот од Тенеси]] (UTK). Во 2012 [[Internet2]] го најавува додавањето на едуроам во нивната NET+ понуда на сервиси.<ref>{{Наведена мрежна страница |title= Over 220 Universities and Research Labs Gain Easy and Secure Wi-Fi Access to the Internet |date= 2 October 2012 |url= http://www.internet2.edu/news/detail/2509/|accessdate= 23 August 2013 }}</ref> Приватната компанија AnyRoam LLC, формирана од поранешни вработени на Универзитетот во Тенеси, игра улога на активен корпоративен член на Internet2 со улога да ги администрира опслужувачите на највисоко ниво.
 
== Технологија ==
Едуроам сервисот користи [[IEEE 802.1X]] за [[автентикација|автентикациски]] метод и хиерархиски систем од [[RADIUS]] опслужувачи.<ref>{{Наведена книга |author=Mark Grayson, Kevin Shatzkamer and Klaas Wierenga|title=Building the Mobile Internet|year=2011|pages=45–48|isbn=978-1-58714-243-7 |publisher=Cisco Press}}</ref> Хиерархијата се состои од RADIUS опслужувачи на инстутициите членки, национални RADIUS опслужувачи под раководство на националните роаминг оператори и регионалните RADIUS опслужувачи на највисоко ниво за индивидуални региони од светот. Кога корисникот A од институцијата B во земјата C со [[ListСписок ofна Internetземјите top-levelпо domainsнајвисок државен домен|доменска кратенка од две букви]] ''xy'' ја посети институцијата P во земјата Q, мобилниот уред на A's ги предава своите податоци за автентикација на RADIUS опслужувачот на институцијата P. Тој опслужувач открива дека не е одговорен за Институција_B.xy областа и го проследува барањето за пристап до националниот RADIUS опслужувач на земјата Q. Ако C и Q се различни земји, тогаш барањето се проследува до регионалниот опслужувач на највисоко ниво, па до националниот RADIUS опслужувач на земјата C. Овој опслужувач има комплетна список на сите едуроам институции во таа земја и ги проследува барањето со податоците за автентикација до институцијата домаќин B каде се верифицираат. Потврдата на барањето патува назад низ хиерархијата за да се дозволи пристапот на мрежата на посетената институција P.
 
Бидејќи податоците за автентикација на корсиникот патуваат преку неколку различни опслужувачи, надвор од контрола на институцијата домаќин на корисникот, многу важно е тие податоци да бидат заштитени. Ова барање ги ограничува типовите на автентикациски методи кои можат да се користат. Може да се користат две категории на корисни автентикациски методи: тие што ги користат податоците за автентикација во форма на механизам со [[Асиметрична криптографија|јавни клучеви]] со [[Дигитален сертификат|сертификати]] и оние методи кои користат [[Tunneling protocol|тунелирана]] автентикација. Повеќето институции користат тунелирана автентикација која побарува само сертификати за опслужувачот.
Ред 61:
[[national research and education network|Националните мрежи за истражување и образование]] кои се членови на конзорциумот на проектот GN3<ref name="GN3"/> се приклучиле на „Европската едуроам конфедерација“ со потпишување на конфедерациската полиса,<ref>{{Наведена книга |author=Miroslav Milinović, Jürgen Rauschenbach, Stefan Winter, Licia Florio, David Simonsen and Josh Howlett|title=eduroam Service Definition and Implementation Plan|url=https://www.eduroam.org/downloads/docs/GN2-07-327v2-DS5_1_1-_eduroam_Service_Definition.pdf|year=2008|publisher=DANTE}}</ref> која од неговите членови побарува да извршат неколку технички и организациски задолженија, многу поспецифични од тие во Изјавата за согласност на глобалниот едуроам.
 
Како последица на тоа, едуроам е распореден во следните држави: Австрија ([[ACOnet]]), Белгија ([[BELNET|Belnet]]), Бугарија ([[BREN]]), Хрватска ([[CARNet]]), Кипар ([[CYNET]]), Чешка ([[CESNET]]), Данска ([[NORDUnet]], раководен од [[UNI•C]]), Естонија ([[EENet]]), Финска ([[NORDUnet]], раководен од [[FUNET]]), Франција ([[RENATER]]), Германија ([[Deutsches Forschungsnetz|DFN]]), Грција ([[GRNET]]), Унгарија ([[NIIF]]), Исланд ([[NORDUnet]], раководен од [[RHnet]]), Ирска ([[HEAnet]]), Израел ([[Israel InterUniversity Computation Center|IUCC]]), Италија ([[GARR]]), Летонија ([[SigmaNet]]), Литванија ([[LITNET]]), Луксембург ([[RESTENA]]), Македонија ([[MARNET]]), Малта ([[University of Malta]]), Црна Гора ([[MREN]]), Холандија ([[SURFnet]]), Норвешка ([[NORDUnet]], раководен од [[UNINETT]]), Полска ([[PIONIER|PSNC]]), Португалија ([[FCCN]]), Романија ([[RoEduNet]]), Србија ([[AMRES]]), Словачка ([[SANET]]), Словенија ([[ARNES]]), Шпанија ([[RedIRIS]]), Шведска ([[NORDUnet]], раководен од [[SUNET]]), Швајцарија ([[SWITCH Information Technology Services|SWITCH]]), Турција ([[Turkish Academic Network and Information Center|ULAKBIM]]), Велика Британија ([[JANET|Janet]]).
 
Исто така, три членки на Националната мрежа за истражување и образование кои се соработници во конзорциумот на GN3 проектот но без право на глас, се приклучија на Европската едуроам конфедерација, а тие се: Белорусија ([[National Academy of Sciences of Belarus|UIIP]]), Молдавија ([[RENAM]]) и Русија (Joint Supercomputer Center of the [[Russian Academy of Sciences]]).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Едуроам