Авганистан: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Ред 287:
==Управување==
==Економија==
{{Главна|Економија на Авганистан}}
Економијата на Авганистан постојано бележи подобрување во последната деценија и истото се должи пораади враќањето на голем број од богатите иселеници, модернизација на нацијата во земјоделскиот сектор, како и воспоставување на повеќе трговски патишта со соседните земји и земјите во регионот. <ref name="Afghanistan’s commercial goods arrived in Turkey through Lapis Lazuli route">{{Наведени вести|url=https://www.pajhwok.com/en/2018/12/29/afghanistan%E2%80%99s-commercial-goods-arrived-turkey-through-lapis-lazuli-route|title=Afghanistan’s commercial goods arrived in Turkey through Lapis Lazuli route|date=December 29, 2018|access-date=2020-10-09|publisher=[[Pajhwok Afghan News]]|editor-last=Javed Hamim Kakar}}</ref> Милјарди долари меѓународна помош, кои доаѓаат од иселениците и странски инвеститори, го забележале ова зголемување во време кога постои поголема политичка сигурност откако [[НАТО]] се вклучил во реконструкцијата на [[Авганистан]] . <ref name="PAN5">{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2007/10/19/afghanistan-receives-33b-remittances-expats|title=Afghanistan receives $3.3b remittances from expats|date=October 19, 2007|access-date=2012-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20200203052722/https://www.pajhwok.com/en/2007/10/19/afghanistan-receives-33b-remittances-expats|archive-date=February 3, 2020|publisher=Pajhwok Afghan News (PAN)}}</ref> [[Бруто-домашен производ|БДП на]] нацијата се протега на околу 70 милијарди американски долари со курс од 20 милијарди долари (2017 година), а [[Список на земјите по БДП (ПКМ) по глава на жител|БДП по глава на жител]] е околу 2.000 американски долари. <ref name="CIAWFAF">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/af.html|title=Afghanistan|work=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=9 December 2019}}</ref> Увезува стока во вредност од над 6 милијарди долари, но извезува само скоро една милијарда долари, главно [[Плод|овошје]] и [[Оревест плод|ореви]] . <ref name="Afghanistan Exports To Increase By $1 Billion This Year">{{Наведени вести|url=http://www.bakhtarnews.com.af/eng/business/item/32753-afghanistan-exports-to-increase-by-$1-billion-this-year.html|title=Afghanistan Exports To Increase By $1 Billion This Year|date=April 11, 2018|access-date=2019-04-11|publisher=[[Bakhtar News Agency]]}}</ref>
И покрај тоа што има над 1 трилион долари докажани неискористени наоѓалишта на минерали, Авганистан останува една од [[Најмалку развиени земји|најмалку развиените земји]] во светот. Неговата стапка на невработеност е над 23% <ref name="CIAWFAF">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/af.html|title=Afghanistan|work=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=9 December 2019}}</ref> и околу половина од неговото население живее под прагот на [[Линија на сиромаштија|сиромаштијата]] . <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theglobaleconomy.com/Afghanistan/Unemployment_rate/|title=Afghanistan Unemployment rate - data, chart|work=TheGlobalEconomy.com|language=en|accessdate=2019-09-21}}</ref> <ref>[http://data.worldbank.org/country/afghanistan World Bank Data: Afghanistan]. Retrieved 2013-8-14.</ref> Многу од невработените мажи се приклучуваат на милитантни групи финансирани од странство или во светот на криминалот, особено како шверцери. Авганистанската влада долго време барала странски инвестиции со цел да се подобри економијата на Авганистан.
=== Земјоделство и сточарство ===
[[Податотека:A_fruit_vendor_at_the_Kabul_International_AgFair-2009.jpg|лево|мини|200x200пкс|Земјоделски пазар во Кабул, во 2009 година]]
[[Податотека:Afghan_pomegranate_processing.jpg|лево|мини|200x200пкс|Работници кои преработуваат [[Калинка|калинки]] , по кои Авганистан е познат во Азија]]
[[Податотека:Tunnelerziehung_Afghanistan_02.jpg|лево|мини|200x200пкс|Авганистанско [[грозје]]]]
Во Авганистан во моментов се произведуваат приближно 1,5 милиони тони свежо овошје годишно, што може значително да се зголеми. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.tolonews.com/business/afghanistan-produces-15-million-tons-fresh-fruit-year|title=Afghanistan Produces 1.5 Million Tons Of Fresh Fruit A Year|date=12 February 2018|access-date=2019-03-31|publisher=TOLOnews}}</ref> Познато е по производство на некои од најдобрите [[Плод|овошја]], особено [[Калинка|калинки]] и [[Грозје|грозје,]] како и слатки дињи и [[Боболка|црница]] . Други плодови широко и историски одгледувани се кајсии, [[Јаболко|јаболка]], [[Смоква|смокви]], [[Праска|праски]] и цреши . <ref>{{Наведени вести|url=https://www.tolonews.com/index.php/business/afghan-exports-attract-investors-dubai-exhibition|title=Afghan Exports Attract Investors At Dubai Exhibition|date=26 February 2018|access-date=2019-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190422085218/https://www.tolonews.com/index.php/business/afghan-exports-attract-investors-dubai-exhibition|archive-date=22 April 2019|publisher=TOLOnews}}</ref> <ref name="Afghanistan Exports To Increase By $1 Billion This Year">{{Наведени вести|url=http://www.bakhtarnews.com.af/eng/business/item/32753-afghanistan-exports-to-increase-by-$1-billion-this-year.html|title=Afghanistan Exports To Increase By $1 Billion This Year|date=April 11, 2018|access-date=2019-04-11|publisher=[[Bakhtar News Agency]]}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=http://www.actahort.org/books/1235/1235_19.htm|title=Cherry production in Afghanistan|access-date=2019-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20190411190117/http://www.actahort.org/books/1235/1235_19.htm|archive-date=2019-04-11|publisher=www.actahort.org|year=2019}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.factfish.com/statistic-country/afghanistan/peaches+and+nectarines,+production+quantity|title=Afghanistan: Peaches and nectarines, production quantity (tons)|year=2017|publisher=www.factfish.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190319004131/http://www.factfish.com/statistic-country/afghanistan/peaches+and+nectarines,+production+quantity|archive-date=2019-03-19|accessdate=2019-03-30}}</ref> Градењето и користењето [[Стаклена градина|оранжерии]] е брзо растечка индустрија во земјата.
Северозападните авганистански провинции се познати по одгледување на ф'стаци.<ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=rGsPbp6b3a4|title=Pistachio Groves Change Lives of Farmers in Afghanistan|date=February 20, 2019|accessdate=2019-03-30}}</ref> <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=bcRBViVQRus|title=Herat Pistachios products grown|date=April 25, 2017|accessdate=2019-03-30}}</ref> <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=j4NKIflQx_0|title=Taliban makes millions of dollars from pistachio gardens in Badghis|date=September 6, 2018|accessdate=2019-03-30}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2010/08/07/bumper-pistachio-crops-year-samangan|title=Bumper pistachio crops this year in Samangan|date=August 7, 2010|access-date=2012-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20140306083424/http://www.pajhwok.com/en/2010/08/07/bumper-pistachio-crops-year-samangan|archive-date=March 6, 2014|publisher=Pajhwok Afghan News (PAN)}}</ref> Во последниве години, земјоделците во јужните провинции исто така започнале со одгледување на ф'стаци. <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=7prNiFGjMmU|title=Pistachio orchards in Kandahar|date=July 3, 2018|accessdate=2019-03-30}}</ref> Провинциите на истокот од земјата се познати по борови ореви . <ref>{{Наведени вести|url=https://www.tolonews.com/business/ghani-inaugurates-%E2%80%98biggest%E2%80%99-smelting-plant-kabul|title=Ghani Inaugurates 'Biggest' Smelting Plant In Kabul|date=28 March 2019|access-date=2019-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190330070142/https://www.tolonews.com/business/ghani-inaugurates-%E2%80%98biggest%E2%80%99-smelting-plant-kabul|archive-date=30 March 2019|publisher=[[TOLOnews]]}}</ref> Северните и централните провинции се познати и по [[Бадем|бадемите]] и оревите . <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.factfish.com/statistic-country/afghanistan/walnuts,+production+quantity|title=Afghanistan: Walnuts, production quantity (tons)|year=2017|publisher=www.factfish.com|accessdate=2019-03-30}}</ref> Провинцијата Бамјан во централен Авганистан е позната по одгледување супериорен квалитет на [[Компир|компири]], а во просек произведува 140.000 до 170.000 тони. <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2012/07/30/bamyan-farmers-eyeing-bumper-potato-yield|title=Bamyan farmers eyeing bumper potato yield|date=July 30, 2012|access-date=2012-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20140306073325/http://www.pajhwok.com/en/2012/07/30/bamyan-farmers-eyeing-bumper-potato-yield|archive-date=March 6, 2014}}</ref> Провинцијата Нангархар е позната по портокали, [[Маслинка|маслинки]], [[Кикиритка|кикирики]] и урми . <ref>{{Наведени вести|url=https://www.pajhwok.com/en/2020/08/23/canal-garden-produce-6-tons-dates-year|title=Canal garden to produce 6 tons of dates this year|date=August 23, 2020|access-date=2020-10-09|publisher=Pajhwok Afghan News}}</ref> <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=KLjz9Ffb4QI|title=Nangarhar Canal Project Enjoys Bumper Orange Season|date=December 23, 2017|accessdate=2019-03-30}}</ref> <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=tH0sWHa4_mU|title=Olive Production Nangarhar|date=October 8, 2018|accessdate=2019-03-30}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2010/07/11/world/asia/11afghan.html|title=Severed Trees in Orchards Mirror Afghan History|date=July 10, 2010|work=The New York Times|access-date=2019-04-10}}</ref> Одгледувањето на овие плодови сега се шири и во другите провинции на југот на земјата. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.pajhwok.com/en/2018/07/15/helmand-date-trees-produce-%E2%80%98significant%E2%80%99-yield-after-grafting|title=Helmand date trees produce 'significant' yield after grafting|date=July 15, 2018|access-date=2019-04-10|publisher=Pajhwok Afghan News}}</ref>
Производството на [[пченица]] и [[Жито|житни култури]] е традиционален столб на земјоделството во Авганистан. Националното производство на пченица во 2015 година било 5 милиони тони. <ref name="usda-2015">{{Наведена мрежна страница|url=https://ipad.fas.usda.gov/highlights/2015/07/Afghanistan/Index.htm|title=AFGHANISTAN: 2015/2016 Wheat Production above Average but Down from Last Year|date=July 17, 2015|publisher=U.S. Department of Agriculture|archive-url=https://web.archive.org/web/20190415232741/https://ipad.fas.usda.gov/highlights/2015/07/Afghanistan/Index.htm|archive-date=April 15, 2019|accessdate=2019-04-16}}.</ref> Авганистан е пред самодоволност во производството на жито. Потребни се дополнителни 1 милион тони пченица за да станат самостојни, што се предвидува да се постигне во 2020 година. <ref>{{Наведени вести|url=http://www.afghanistantimes.af/self-sufficiency-in-wheat-production/|title=Self-sufficiency in wheat production|date=December 27, 2015|access-date=2019-04-16|publisher=Afghanistan Times}}</ref> Вкупното земјоделско производство понекогаш опаѓа поради сушите.
[[Добиток|Добитокот]] во Авганистан главно вклучува [[Домашно говедо|говеда]], [[Домашна овца|овци]] и [[Коза|кози]] . <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=bDbyb57xdrM|title=ښاري انځور خپرونه کندهار ملي راډیو ټلوېزیون|publisher=[[Radio Television Afghanistan|Kandahar Mili Television]]|date=February 8, 2019|accessdate=2019-03-30}}</ref> Градењето и користењето модерни [[Живинарство|фарми за живина]] е исто така брзо растечка индустрија. <ref>{{Наведено видео|url=https://www.youtube.com/watch?v=QuyB7bODAmg|title=Poultry Value Chain in Afghanistan|publisher=Comprehensive Agriculture and Rural Development-Facility (CARD-F)|date=November 11, 2018|accessdate=2019-03-30}}</ref> Достапноста на земјиштето погодно за пасење традиционално го прави [[Сточарство|сточарството]] важен дел од економијата. Постојат два главни вида на сточарство: седентарен начин, практикуван од фармери кои одгледуваат и животни и култури; и номадски, практикувани од сточари на животни познати како Кочис . Природните пасишта зафаќаат околу 30,000 км2, но се преградени. Северните региони околу Мазар-и-Шариф и Мајмана биле домови за околу шест милиони овци каракули кон крајот на 90-тите години на минатиот век. Повеќето стада се преселуваат на висорамнините во текот на летото на пасишта на северот.
Обработливата земја во Авганистан е околу 8 милиони хектари. Производството на пченица изнесува околу 5 милиони тони, <ref name="usda-2015">{{Наведена мрежна страница|url=https://ipad.fas.usda.gov/highlights/2015/07/Afghanistan/Index.htm|title=AFGHANISTAN: 2015/2016 Wheat Production above Average but Down from Last Year|date=July 17, 2015|publisher=U.S. Department of Agriculture|archive-url=https://web.archive.org/web/20190415232741/https://ipad.fas.usda.gov/highlights/2015/07/Afghanistan/Index.htm|archive-date=April 15, 2019|accessdate=2019-04-16}}.</ref> расадници држат 119.000 хектари земја, а производството на грозје е на 615.000 тони. Производството на [[Бадем|бадеми]] скокнало на 56 000 тони, а памукот на 45 000 тони. <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2012/04/03/water-energy-sector-critical-situation|title=Water & energy sector in critical situation|date=April 3, 2012|access-date=2012-05-15|publisher=Pajhwok Afghan News}}</ref> Во 2019 година било објавено дека околу 10.000 хектари земја во Авганистан се користи за одгледување шафран . <ref>{{Наведени вести|url=https://www.tolonews.com/business/%E2%80%98illegal%E2%80%99-saffron-imports-affect-afghan-products-market|title='Illegal' Saffron Imports Affect Afghan Products Market|date=April 21, 2019|access-date=2019-04-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190420165201/https://www.tolonews.com/business/%E2%80%98illegal%E2%80%99-saffron-imports-affect-afghan-products-market|archive-date=April 20, 2019|publisher=TOLOnews}}</ref>
Според извештајот на [[Светска банка]] објавен во април 2019 година, економијата на Авганистан страдала од последиците од тешката суша што влијаело на земјоделското производство во 2018 година. Додека производството на пченица се намалило за 24%, производството на млеко се намалило за 30%. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://leadership.ng/2019/04/24/afghan-economy-suffers-from-drought-and-uncertainty-world-bank/|title=Afghan Economy Suffers From Drought And Uncertainty – World Bank|accessdate=24 April 2019}}</ref>
=== Риболов и шумарство ===
[[Податотека:The_Lumber_Yards_of_Asadabad-2.jpg|мини|200x200пкс|Сечач на дрво во Асадабад, провинција Кунар]]
Земјата има се поголем број на акумулации, реки и потоци, што ја прави соодветна клима за одгледување риби. Риболов се одвива во езерата и реките, особено во провинцијата Нангархар и во реката Хелманд во јужен Авганистан. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.worldbank.org/en/news/feature/2018/10/28/livestock-and-fish-farming-spur-rural-afghans-toward-self-sufficiency|title=Livestock and Fish Farming Bring Self-Sufficiency to Rural Afghans|date=October 28, 2018|publisher=The World Bank|accessdate=2019-04-16}}</ref> [[Риби|Рибите]] сочинуваат помал дел од авганистанската исхрана денес затоа што рибарите не се во можност да произведат доволно риби за да бидат во чекор со барањата на клиентите. Повеќето риби и морски плодови се увезуваат од соседните Пакистан, Иран и [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]] . Постојат стотици фарми за риби низ целата земја и најголемата е во Карга, која ги снабдува рибните јајца на другите рибни фарми. Исто така, започна и одгледување риби во браната Салма . <ref>{{Наведени вести|url=http://www.khaama.com/afghanistan-launches-fish-farming-in-mega-300m-salma-dam-built-by-india-02169|title=Afghanistan launches fish farming in mega $300m Salma Dam built by India|date=October 29, 2016|access-date=2017-05-16|publisher=www.khaama.com|editor-last=Ghanizada}}</ref>
Според извештајот од 2010 година, само околу 2,1% (или 1.350.000 ха ) од Авганистан е пошумен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Afghanistan.htm#:~:text=According%20to%20the%20U.N.,carbon%20in%20living%20forest%20biomass.|title=Afghanistan Forest Information and Data|year=2010|publisher=[[Mongabay]]|archive-url=|archive-date=|accessdate=2020-10-09}}</ref> Неговата граѓа е исцрпена многу, а од средината на 1980-тите, само околу 3% од површината на земјата била пошумена, главно на исток. Значителни дрвја се уништени од пустошот на војната кон крајот на 20 век. Експлоатацијата е отежната од несигурноста и пристапните патишта. Покрај тоа, распределбата на шумата е нееднаква, а најголем дел од преостанатата шума се наоѓа само во регионите Кунар, Нуристан и Пактија на исток од земјата. Во последните години се преземени некои чекори за садење дрвја во урбаните области низ Авганистан. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.pajhwok.com/en/2019/02/04/nangarhar-kicks-spring-tree-plantation-drive|title=Nangarhar kicks off spring tree plantation drive|date=February 4, 2019|access-date=2020-10-09|publisher=Pajhwok Afghan News}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=https://www.unenvironment.org/news-and-stories/story/changing-afghan-landscape-one-tree-time|title=Changing the Afghan landscape, one tree at a time|date=May 4, 2018|access-date=2019-04-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190421170936/https://www.unenvironment.org/news-and-stories/story/changing-afghan-landscape-one-tree-time|archive-date=April 21, 2019|publisher=[[United Nations Environment Programme]]}}</ref> Дури и талибанските лидери неодамна повикале на засадување повеќе дрвја. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-39094578|title=Taliban leader urges Afghans to plant more trees|date=February 26, 2017|work=BBC News|access-date=2019-04-21}}</ref> <ref>{{Наведени вести|url=https://www.voanews.com/a/taliban-urges-afghans-to-plant-trees/3740346.html|title=Taliban Leaders Wants Afghans to Plant More Trees|date=February 26, 2017|access-date=2019-04-21|publisher=Voice of America}}</ref>
=== Трговија и индустрија ===
[[Податотека:Lapis_Lazuli_Route.png|мини|Мапа на патот Лапис Лазули]]
[[Податотека:Lapis_Lazuli_Route_Agreement_text_finalized.jpg|мини|Официјални лица од Авганистан, [[Грузија]], [[Турција]], [[Азербејџан]] и [[Туркменистан|Туркменистан го]] потпишале договорот за патот Лапис Лазули во 2016 година, со кој се создала нова трговска рута од Авганистан до Кавказ и Турција]]
[[Податотека:Afghan_border_crossing_at_Sher_Khan_in_Kunduz_Province-4.jpg|лево|мини|226x226пкс|Влезното пристаниште кај Шир Кан Бандар во провинцијата Кундуз, во близина на границата со [[Таџикистан]]]]
Трговијата на Авганистан со други земји стабилно се зголемува со воспоставување на повеќе меѓународни патишта за транспорт. <ref>Pajhwok Afghan News, [https://archive.today/20120911020906/http://www.pajhwok.com/en/2007/11/14/afghan-us-trade-34pc-eight-months Afghan-US trade up by 34pc in eight months], November 14, 2007.</ref> Една од овие трговски патишта е коридорот Лапис Лазули, кој го поврзува Авганистан со [[Туркменистан]] и на крајот завршува некаде во Европа. <ref name="Afghanistan’s commercial goods arrived in Turkey through Lapis Lazuli route">{{Наведени вести|url=https://www.pajhwok.com/en/2018/12/29/afghanistan%E2%80%99s-commercial-goods-arrived-turkey-through-lapis-lazuli-route|title=Afghanistan’s commercial goods arrived in Turkey through Lapis Lazuli route|date=December 29, 2018|access-date=2020-10-09|publisher=[[Pajhwok Afghan News]]|editor-last=Javed Hamim Kakar}}</ref> Други вакви трговски патишта го поврзуваат Авганистан со соседните [[Иран]], [[Пакистан]], [[Таџикистан]] и [[Узбекистан]] . Земјата, исто така, има директна трговија со [[Индија]] преку воздушен коридор .
Авганистан е опремен со богатство на природни ресурси, вклучувајќи големи депозити на [[Земен гас|природен гас]], [[нафта]], [[јаглен]], [[мермер]], [[злато]], [[бакар]], хромит, талк, [[Барит|барити]], [[сулфур]], [[олово]], [[цинк]], железна руда, сол, скапоцени и полускапоцени камења, и многу елементи од ретка земја . Во 2006 година, геолошки институт во САД процени дека Авганистан има дури 36 трилиони кубни стапки природен гас, 3,6 милијарди барели (570 × 106 м3) резерви на нафта и кондензат. <ref name="Eurasianet">Eurasianet.org - Eurasia Insight, [http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav090306.shtml ''Afghanistan's Energy Future and its Potential Implications'']</ref> Според проценката од 2007 година, Авганистан има значителни количини неоткриени минерални суровини не-горива. Геолозите откриле и индикации за изобилство на наслаги од обоени камења и скапоцени камења, вклучувајќи [[смарагд]], рубин, [[сафир]], гранат, лапис, кунзит, шпинел, турмалин и перидот . <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2011/09/15/huge-rare-earth-material-helmand-usgs|title=Afghanistan has huge mineral resources: survey|date=November 14, 2007|access-date=2012-11-23|publisher=Pajhwok Afghan News (PAN)}}</ref>
[[Податотека:Trucks_on_the_road_in_northern_Afghanistan-2012.jpg|мини|300x300пкс|Камиони на патот во Авганистан]]
[[Податотека:Tree_map_export_afghanistan_all_show_2009.jpeg|мини|300x300пкс|Пропорционална застапеност на авганистанскиот извоз, 2009 година]]
Во 2010 година, официјални претставници на американскиот [[Пентагон]] заедно со американски геолози откриле откривање на скоро 1 трилион долари неискористени наоѓалишта на минерали во Авганистан. <ref name="NYT">[https://www.nytimes.com/2010/06/14/world/asia/14minerals.html?no_interstitial U.S. Identifies Vast Riches of Minerals in Afghanistan], ''[[The New York Times]]'' by [[James Risen]]. June 13, 2010.</ref> <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2010/06/15/turning-afghan-minerals-wealth-could-take-years-us|title=Turning Afghan minerals into wealth could take years; US|date=2010-06-15|access-date=2012-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20131204081743/http://www.pajhwok.com/en/2010/06/15/turning-afghan-minerals-wealth-could-take-years-us|archive-date=2013-12-04|publisher=Pajhwok.com}}</ref> Во меморандумот од Пентагон се вели дека Авганистан може да стане „''Саудиска Арабија на [[литиум]]'' “. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.discovery.com/earth/afghanistan-minerals-lithium.html|title=Afghanistan: The Saudi Arabia of Lithium?|date=2010-06-14|publisher=News.discovery.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120507005948/http://news.discovery.com/earth/afghanistan-minerals-lithium.html|archive-date=2012-05-07|accessdate=2012-05-15}}</ref> Некои веруваат дека неискористените минерали вредат и до три трилиони долари. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chicagotribune.com/business/sns-ap-as-afghanistan-mineral-treasures,0,4231660.story|title=Afghanistan says its untapped mineral wealth is at least $3 trillion _ triple US estimate|publisher=Chicagotribune.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100621015452/http://www.chicagotribune.com/business/sns-ap-as-afghanistan-mineral-treasures,0,4231660.story|archive-date=2010-06-21|accessdate=2012-05-15}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ksdk.com/news/local/story.aspx?storyid=204154|title=Afghanistan is suddenly wealthy: US finds $1 trillion in mineral deposits|date=2010-06-14|publisher=Ksdk.com|accessdate=2012-05-15}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/asia/afghanistans-resources-could-make-it-the-richest-mining-region-on-earth-2000507.html|title=Afghanistan's resources could make it the richest mining region on earth|last=Sengupta|first=Kim|date=2010-06-15|publisher=Independent.co.uk|accessdate=2012-05-15}}</ref>
Друга проценка на геолошкиот институт во САД од септември 2011 година покажал дека карбанатитите Ханашин во провинцијата Хелманд во земјата имаат околу 1 милион метрички тони елементи на ретка земја . Регина Дубеј, вршител на должноста директор на Одделот за одбрана, ''Работна група за деловни активности и операции за стабилност (ТФБСО),'' изјавила дека „''ова е само уште еден доказ дека минералниот сектор во Авганистан има светла иднина''“.
Авганистан потпишал договор за бакар со [[Народна Република Кина|Кина]] (Металуршка Корпорација Кина) во 2008 година, што е за голем проект што вклучува инвестиција од 2,8 милијарди долари од Кина и годишен приход од авганистанската влада од околу 400 милиони американски долари. Рудникот за бакар Аиак во земјата, кој се наоѓа во провинцијата Логар, е еден од најголемите во светот и се очекува да обезбеди работни места за 20.000 Авганистанци. Се проценува дека има бакар најмалку 11 милиони тони или 33 милијарди американски долари бакар.
На 5 октомври 2018 година во [[Вашингтон]], авганистанските власти потпишале 30-годишен договор со инвестиции група Центар и неговиот оперативен компанија, Авганистанските злато и минерали копродукции, да се истражуваат и да развијат операција на бакарна руда во округот Балкхаб во Сар-е Пол провинција и да истражуваат и развиваат операција за експлоатација на злато во провинцијата Бадакшан . Договорот за бакар вклучува инвестиција од 56 милиони долари, а договорот за злато, од 22 милиони долари. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-mining/afghanistan-signs-major-mining-deals-in-development-push-idUSKCN1MH0FM|title=Afghanistan signs major mining deals in development push|last=Mackenzie|first=James|last2=Qadir Sediqi|first2=Abdul|date=2018-10-07|work=reuters.com|publisher=Reuters|accessdate=30 June 2020}}</ref>
Експертите сметаат дека производството на бакар може да започне во рок од две до три години, а на железната руда за пет до седум години заклучно со 2010 година. Другото неодамна објавено богатство на земјата е рудникот за железна руда Хаџигак, лоциран на 130 милји западно од Кабул и се верува дека има околу 1,8 до 2 милијарди метрички тони минерал што се користи за производство на челик. AFISCO, индиски конзорциум од седум компании, предводен од Steel Authority of India Limited (SAIL) и канадската компанија Kilo Goldmines Ltd се очекува заеднички да инвестираат 14,6 милијарди долари во развој на рудникот за железо Хаџигак. <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2012/03/31/indian-canadian-firms-invest-146b-hajigak-iron-mine|title=Indian, Canadian firms to invest $ 14.6b in Hajigak iron mine|date=March 31, 2012|access-date=2012-03-31|publisher=Pajhwok Afghan News|editor-last=Abdul Qadir Siddiqui}}</ref> Земјата има неколку рудници за [[Јаглен|јаглен,]] но треба да се модернизира. <ref name="mcclatchydc.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mcclatchydc.com/2010/11/14/103393/afghan-business-model-connections.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20120715124259/http://www.mcclatchydc.com/2010/11/14/103393/afghan-business-model-connections.html|archive-date=2012-07-15|accessdate=2012-08-05}}, McClatchy News, Factory, coal mine show connections matter most in Afghan business, November 10, 2010</ref>
Важен ресурс на Авганистан во минатото бил природниот гас, кој првпат бил искористен во 1967 година. Во текот на осумдесеттите години, продажбата на бензин претставувала 300 милиони долари годишно од приходите од извоз (56% од вкупниот износ). 90% од овој извоз отишол во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз за]]. Сепак, за време на повлекувањето на советските трупи во 1989 година, полињата со природен гас во Авганистан биле ограничени за да се спречи саботажа од страна на муџахедините . Производството на гас се намалило од високи 8,2 милиони кубни метри {{Безпрелом|(2.9 × 10<sup>8</sup> cu ft)}} на ден во 80-тите години на минимално ниво од околу 600 000 кубни метри {{Безпрелом|(2.2 × 10<sup>7</sup> cu ft)}} во 2001 година. По формирањето на администрацијата на Карзаи, производството на природен гас повторно било обновено. <ref>{{Наведени вести|url=http://www.pajhwok.com/en/2010/11/08/gas-well-inaugurated-shiberghan|title=Gas well inaugurated in Shiberghan|date=November 8, 2010|access-date=2011-02-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20110119080051/http://www.pajhwok.com/en/2010/11/08/gas-well-inaugurated-shiberghan|archive-date=January 19, 2011|publisher=Pajhwok Afghan News (PAN)}}</ref>
Се зголемува бројот на Авганистанци вклучени во бизнисот со [[дизел гориво]], бензин, авионско гориво и ТНГ . <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.azizihotak.com/web/component/option,com_frontpage/Itemid,1/lang,en/|title=Azizi Hotak General Trading Group|archive-url=https://web.archive.org/web/20080413011200/http://www.azizihotak.com/web/component/option,com_frontpage/Itemid,1/lang,en/|archive-date=2008-04-13|accessdate=2008-04-05}}</ref> Во декември 2011 година, Авганистан потпишал договор за истражување нафта со China National Petroleum Corporation (CNPC) за развој на три нафтени полиња долж реката Аму Дарја. Државата ќе ги има своите први рафинерии за нафта во следните три години, по што ќе добие многу малку од профитот од продажбата на нафта и природен гас. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.yahoo.com/afghanistan-china-sign-first-oil-contract-073748776.html|title=Afghanistan, China sign first oil contract|last=Associated Press – Wed, Dec 28, 2011|date=2011-12-28|publisher=News.yahoo.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120115093718/http://news.yahoo.com/afghanistan-china-sign-first-oil-contract-073748776.html|archive-date=2012-01-15|accessdate=2012-05-15}}</ref> CNPC започнал со производство на авганистанска нафта кон крајот на октомври 2012 година, со извлекување на 1,5 милиони барели нафта годишно.
==Спорт==
Националниот тим на Авганистан учествува на меѓународни фудбалски натпревари уште од 1941 година. Националниот тим домашните натпревари ги игра на стадионот Газа кој се наоѓа во [[Кабул]], а фудбалот во Авганистан е организиран од страна на [[Фудбалска Федерација на Авганистан|Фудбалската Федерација на Авганистан]]. Националниот тим никогаш не играл, ниту се квалификувал на светско првенство, но неодамна го освоил фудбалскиот интернационален трофеј на првенството САФФ. Авганистан има и свој тим во футсал. Крикетот, иако е скоро откриен спорт во оваа држава, станува сѐ попопуларен спорт поради успесите на националниот тим. Одборот за крикет на Авганистан е главно управно тело на овој спорт и има свое седиште во Кабул. Меѓународниот стадион за крикет Кази Аманулах Кан е и национален стадион за крикет.
| |||