Пренос на сигнали (биологија): Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Нема опис на уредувањето
Нема опис на уредувањето
Ред 4:
Кога сигналните патеки комуницираат едни со други, тие формираат мрежи, кои овозможуваат координирање на клеточните одговори, што честопати резултира со комбинаторно сигнализирање.<ref>{{Наведено списание|last=Papin|first=Jason A.|last2=Hunter|first2=Tony|last3=Palsson|first3=Bernhard O.|last4=Subramaniam|first4=Shankar|date=2005-02|title=Reconstruction of cellular signalling networks and analysis of their properties|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15654321/|journal=Nature Reviews. Molecular Cell Biology|volume=6|issue=2|pages=99–111|doi=10.1038/nrm1570|issn=1471-0072|pmid=15654321}}</ref> На молекуларно ниво, ваквите одговори вклучуваат промени во [[Транскрипција (генетика)|транскрипцијата]] и [[Транслација (биологија)|транслацијата]] на гените, или [[Посттранслациона модификација|посттранслациони]] и конформациски промени на белковини, како и промени во нивната локација. Овие молекуларни настани се основните механизми преку кои се контролира [[Клеточен раст|растот на клетките]], пролиферацијата, [[Метаболизам|метаболизмот]] и многу други биолошки процеси.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/137222284|title=Biochemistry of signal transduction and regulation|last=Krauss, Gerhard.|date=2008|publisher=Wiley-VCH|isbn=978-3-527-31397-6|edition=4th enl. and improved ed|location=Weinheim|oclc=137222284}}</ref> Кај повеќеклеточните организми, патеките за пренос на сигнали ја регулираат клеточната комуникација на различни начини.
 
Секоја компонента (или јазол) на една сигналната патека е класифицирана според улогата што ја игра во однос на почетната дразба (стимул). [[Лиганд (биохемија)|Лигандите]] се нарекуваат ''први гласници'', додека рецепторите се ''преносители'' на сигналот, кои потоа ги активираат ''примарните ефектори''. Таквите ефектори честопати се поврзани со ''[[Втор гласник|втори (секундарни) гласници]]'', кои можат да активираат ''секундарни ефектори'', и така натаму. Во зависност од ефикасноста на јазлите, сигналот може да се засили (концепт познат како зајакнување на сигналот), така што една сигнална молекула може да генерира одговор што вклучува стотици до милиони молекули.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/47521441|title=Biology|last=Campbell, Neil A., 1946-2004.|date=2002|publisher=Benjamin Cummings|isbn=0-8053-6624-5|edition=6th ed|location=San Francisco|oclc=47521441}}</ref> Како што е случајот и со небиолошките сигнали, преносот на биолошките сигнали се карактеризира со одложеност, бучава, повратни информации за сигналот и интерференција, што може да варира од занемарливо до патолошко.<ref>{{Наведено списание|last=Kolch|first=Walter|last2=Halasz|first2=Melinda|last3=Granovskaya|first3=Marina|last4=Kholodenko|first4=Boris N.|date=2015-09|title=The dynamic control of signal transduction networks in cancer cells|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26289315/|journal=Nature Reviews. Cancer|volume=15|issue=9|pages=515–527|doi=10.1038/nrc3983|issn=1474-1768|pmid=26289315}}</ref>
 
== Дразби ==
Ред 99:
 
== Втори гласници ==
[[Втор гласник|Вторите гласници]] се внатрешноклеточни сигнални молекули кои ги ослободува клетката како одговор на изложеност на надворешноклеточни сигнални молекули - први гласници. Тие активираат физиолошки промени на клеточно ниво, како што се пролиферација, диференцијација, миграција, преживување, апоптоза и деполаризација. Тие се еден од активаторите на каскадите за пренос на внатрешноклеточниот сигнал.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/527355625|title=Encyclopedia of life sciences.|date=2005|publisher=Wiley|isbn=978-0-470-01590-2|location=Chichester, England|oclc=527355625}}</ref><ref name=":1" />
 
Постојат три основни типа на молекули кои имаат улога на втори гласници:
 
* '''Хидрофобни молекули''': молекули кои не се растворливи во вода и се наоѓаат во плазматската мембрана, како што се [[Диглицерид|диацилглицеролот]] (DAG) и [[Фосфатидилинозитол|фосфатидилинозитолите]].
* '''Хидрофилни молекули''': молекули кои се растворливи во вода и се наоѓаат во цитозолот, како што се калциумовите јони (Ca<sup>2+</sup>), [[Инозитол трифосфат|инозитол трифосфатот]] (IP<sub>3</sub>), [[Цикличен аденозин монофосфат|цикличниот аденозин монофосфат]] (cAMP) и [[Цикличен гванозин монофосфат|цикличниот гванозин трифосфатмонофосфат]] (cGMP).
* '''Гасови''': [[азотен моноксид]] (NO), [[Јаглероден моноксид|јаглерод моноксид]] (CO) и [[сулфурводород]] (H<sub>2</sub>S), кои можат да дифундираат и низ цитозолот и низ клеточните мембрани.
 
== Клеточни одговори ==
Примери за клеточни одговори на преносот на сигнали се генската активација<ref>{{Наведено списание|last=Lalli|first=E.|last2=Sassone-Corsi|first2=P.|date=1994-07-01|title=Signal transduction and gene regulation: the nuclear response to cAMP|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8021233/|journal=The Journal of Biological Chemistry|volume=269|issue=26|pages=17359–17362|issn=0021-9258|pmid=8021233}}</ref> и промените во метаболизмот.<ref>{{Наведено списание|last=Rosen|first=O. M.|date=1987-09-18|title=After insulin binds|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2442814/|journal=Science (New York, N.Y.)|volume=237|issue=4821|pages=1452–1458|doi=10.1126/science.2442814|issn=0036-8075|pmid=2442814}}</ref> Генската активација води до понатамошни клеточни ефекти, бидејќи продуктите на одговарачките гени вклучуваат инстигатори на активација; транскрипционите фактори кои се создадени како резултат на пренос на сигнал можат да активираат уште повеќе гени. На тој начин, еден почетен стимул може да ја поттикне експресијата на голем број гени, што на крајот води до промени во физиологијата на клетката, како, на пример, зголемена апсорпција на глукоза или клеточна миграција. Комплетот на гени и редоследот на нивно активирање на одредени стимули се означува како генетска програма.<ref>{{Наведено списание|last=Massagué|first=Joan|last2=Gomis|first2=Roger R.|date=2006-05-22|title=The logic of TGFbeta signaling|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16678165/|journal=FEBS letters|volume=580|issue=12|pages=2811–2820|doi=10.1016/j.febslet.2006.04.033|issn=0014-5793|pmid=16678165}}</ref>
 
Кај цицачите, потребна е стимулација за клеточно преживување и клеточна делба; во отсуство на [[Фактор на раст|факторите на раст]] настанува апоптоза. Екстрацелуларната стимулација е неопходна за контрола на однесувањето на клетките и кај едноклеточните организми и кај повеќеклеточните организми; се смета дека патеките за пренос на сигнали се толку централни во биолошките процеси што голем број на болести се припишуваат на нивната дерегулација. Три основни сигнали го одредуваат клеточниот раст:
 
* Стимулаторни (фактори на раст)
** Транскрипционо-зависен одговор (пример е одговорот на врзувањето на стероидните хормони)
** Транскрипционо-независен одговор (пример е одговорот на врзувањето на [[Епидермален фактор на раст|епидермалниот фактор на раст]])
 
* Инхибиторни (клетка-клетка контакт)
* Пермисивни (интеракции помеѓу клетката и екстрацелуларниот матрикс)
 
== Поважни патеки на пренос на сигнали ==
Некои од поважните патеки на пренос на сигнали се:
 
* [[MAPK/ERK патека]] (од англ. Mitogen-Activated Protein Kinase/Extracellular signal-Regulated Kinase): патека која се активира со врзувањето на фактори на раст за рецептори на површината на клетката.
* [[cAMP-зависна патека]]: се покренува со активација на рецептор поврзан со G белковина.
* [[IP3/DAG-патека|IP<sub>3</sub>/DAG-патека]]: води до отворање на калциумови канали во [[Ендоплазматски ретикулум|ендоплазматскиот ретикулум]] и ослободување на Ca<sup>2+</sup> како втор гласник.
 
== Поврзано ==
 
* [[Адаптер белковина]]
* [[Скеле белковина]]
* [[Биосемиотика]]
* [[Клеточна сигнализација]]
* [[Метаболна патека]]
 
== Наводи ==
<references responsive="" />
[[Категорија:Клеточни процеси]]
[[Категорија:Клеточна биологија]]
[[Категорија:Клеточна сигнализација]]
[[Категорија:Пренос на сигнали (биологија)]]