Општествена географија: Разлика помеѓу преработките

{{вики}}

'''Општествената географија''' е огранок од хуманитарната[[хумана географија|хуманата географија]] кој е најблиско поврзан со општествената теорија општо, а особено со социологијата[[социологија]]та, бавејќи се со поврзаноста на општествените појави со нејзините просторни компоненти. Иако терминот сам по себе има традиција од повеќе од 100 години, сè уште нема консензус во однос на неговата содржина. Во 1968 година, Ан Бутимер посочи дека „со некои забележителни исклучоци“, (...), општествената географија може да се смета како поле создадено и култивирано од страна на неколку одделни научни лица, а не академска традиција создадена во рамките на некои конкретни школи“. Оттогаш, и покрај некои повици за приближување сосредоточени претежно врз структурата и агенциската дебата, нејзината методолошка, теориска и топијска разнообразност се распространи дури и повеќе, водејќи кон многубројни дефиниции за општествената географија, па затоа современите научници на таа дисциплина идентификуваат мноштво на различни општествени географии. Сепак, како што забележа Бено Верлен, овие различни перцепции не се ништо друго освен различни одговори на истите две (збир од) прашања, кои се однесуваат на просторниот состав на општеството, од една страна, и на просторното изразување на општествените процеси, од друга страна.

Различните концепции на општествената географија исто така се преклопуваат со други подполиња на географијата и, нешто послабо, со социологијата. Кога терминот се појави во англоамерикансата традиција во текот на 1960-тите години, тој воглавноглавно се користеше како синоним за потрага по шеми (модели) во распоредот на општествените групи, со што беше тесно поврзан со [[урбана географија|урбаната географија]] и [[урбана социологија|урбаната социологија]]. Во 1970-тите години, фокусот на дебата во американската хумана географија беше врз политичко-економските процеси (иако имаше значително голем број на извештаи за феноменолошките перспективи на општествената географија), додека во 1990, географската мисла беше под значително влијание на „културниот пресврт“. И во обата случаи, укажува Нил Смит, овие гледишта „се покажаа како надмоќни во однос на општественото гледиште“. Во американската традиција, концептот на [[културна географија]] има значително повпечатлива историја отколку општествената географија и опфаќа истражувачки полиња кои би се концептирале како „општествени“ секаде. Спротивно на тоа, во некои континентални европски традиции, општествената географија била и сè уште се смета како еден пристап кон хуманата географија, а не како нејзина поддисциплина, или дури и како еднаква со хуманата географија.

===Пред вторатаВтората светска војна===

Терминот „општествена географија“ потекнува од Франција, каде беше употребен истовремено и од географот [[Елисе Реклу]] и од социолозите од школата Ле Пле, најверојатно независно еден од друг. Всушност, првата докажана примена на терминот потекнува од еден критички осврт на книгата на Реклу Нова универзална географија од 1884 година, напишан од Пол де Русје, член на школата Ле Плеи. Самиот Реклу го користел изразот во неколку писма, првото од 1895 година, и во неговото последно дело од 1905 година. Првиот човек кој го применил терминот како дел од наслов од публикација беил Едмонд Демолин, друг член на школата Ле Плеи, чиишто напис Општествената географија на Франција бил објавен во 1896 и 1897 година. По смртта на Реклу, како и главните пропагатори на школата Ле Плеи, и со завртувањето на [[Емил ДуркеимДиркем]] од неговиот најран концепт за социјална морфологија, Пл Видал де ла Блаш, кој запиша дека географијата „е наука за места, а не наука за луѓе“, остана највлијателната фигура во француската географија. Еден од неговите студенти, Камил Вало, ја напиша книгата во два тома, Општествена географија објавена во 1908 и 1911 година. Жан Бруне, еден од Видаловите највлијателни следбеници, вклучи доза на (просторни) интеракции помеѓу групите во неговата четирикратна структура на хуманата географија. Меѓутоа, сè до Втората светска војна, не беше развиена никаква нова теориска рамка за општествената географија, што доведе до концентрирање врз описната рурална и регионална географија. Сепак, делата на Видал влијаеа врз историската школа на Анал, кој исто така беше наклонет кон руралното, заедно со современите географи, а ДуркеимовиотДиркемовиот концепт за општествена морфологија подоцна беше развиен и поставен во врска со општествената географија од страна на социолозите Марсел Мос и Морис Холбакс.

Друг предводен концепт кој ги комбинираше елементите на социологијата и географијата беше оној основан од холандскиот социолог Себалд Рудолф Штајмец и неговата амстердамска школа на социографија. Сепак, нејзе и недостигаше конкретна тема на проучување, зашто истата беше комбинација од географијата и етнографијата[[етнографија]]та, создадена како најконкретен пандан на прилично теориската социологија. За разлика од тоа, Утрехтовата школа на општествена географија, која се појави во раните 1930-ти години, се стремеше кон проучување на односите помеѓу општествените групи и нивните животни простори.

Во географијата на германскиот јазик, овој фокус на врската помеѓу општествените групи и пејзажот, беше дополнително развиена од Хас Бобек и Волфганг Хартке, по Втората светска војна. За Бобек, групите Lebensformen (форми на живот), формирани како од општествените фактори така и од пејзажот, беа во жижата на социолошко-географските анализи. Со сличен пристап, Хартке го сметаше пејзажот за извор на показатели или укажувачи на однесувањето на некоја одредена општествена група. Најдобро познат пример за ова беше концептот на општествен човек, односно, напуштањето на ралото како показател на промени во сферата на работни места и оддалечување од земјоделието.

Иако француската Општественаопштествена географија имаше големо влијание, особено врз идеите на Хартке, таква одделна школа не беше формирана во рамките на француската хумана географија. Сепак, Алберт Демангеон го поплоча патот за неколку уште посистематски концептуализации на ова поле со неговата (посмртно објавена) мисла дека општествените групи треба да бидат во центарот на хуманата географска анализа. Таа задача ја спроведоа Пјер Жорж и Максимилијан Сор, меѓу другите. Тогаш Марксистмарксист, Жоржовиот став беше под влијание на општествено-економското начело, но без толкувањето на структуралистите кое можеше да се најде во делата на некои од француските социолози од тоа време. Сепак, еден друг француски Марксистмарксист, социологот Хенри[[Анри ЛефебреЛефевр]], кој го воведе концептот на општествено производство на простор. Тој пишуваше за тоа и слични теми уште од 1930 година, но целосно го разви истото во 1974 година. Сор разви една шема на општеството поврзана со еколошката идеа на живеалиштето, која беше употребена во еден урбан контекст од социологот Пол-Хенри Чомбарт де Лове. За холандскиот географ Кристијан ван Пасен, светот се состои од општествено-просторни ентитети на различни скали формирани од она што тој го нарекуваше „син-еколошки комплекс“, идеја која беше под влијание на егзистенционализмот.

Еден поаналитички, еколошки пристап врз хуманата географија беше оној развиен од Едгар Кант, во неговата родна Естонија во 1930 година, а подоцна на универзитетот Лунд. Тој пристапот го нарече „антропо-екологија“. Неговата свесноста за времената димензија на општествениот живот би водела кон формирање на временска географија, преку делата на Торстен Хегерстранд и Свен Годлунд.

[[Категорија:ГеографијаЧовечка географија]]