|
[[Третиот војвода од Алба]] бил благородник важен за раниот нов век, наречен ”Железниот војвода” од протестантите од [[Ниски Земји|Ниските Земји]] поради строгото владеење и суровост. Приказни за злосторствата направени за време на неговите походи во [[Фландрија]] станале дел од холандскиот и англискиот фолклор, формирајќи го централниот дел од [[Црната Легенда]].
Во Англија, [[Хенри VIII]] бил [[крал на Англија]] и важна фигура во историјата на [[англиската монархија]]. Иако во поголемиот дел од своето владеење тој брутално ја потиснувал [[Протестантска реформација|Протестантскатапротестантската реформација]] во Англија,<ref>''See [[Henry VIII of England#Martyrdom of William Tyndale|"Martyrdom of William Tyndale".]]</ref> движење со корени од 14 век за времето на [[Џон Виклиф]], попопуларен е по неговите политички судири со [[Римокатоличка црква|Рим]]. Овие судири на крајот довеле до одвојувањто на [[Црква на Англија|Англиската црква]] од папската власт, распуштањето на манастирите и се назначил себеси за Поглавар на Црквата на Англија. Тој се вели дека на својата смртна постела станал протестант, а целиот живот тој барал католички церемонии и доктрини. Кралска поддршка за [[Англиска реформација|Англиската реформација]] започнала со неговите наследници, побожниот [[Едвард VI]] и познатата [[Елизабета I]], а додека неговата друга ќерка [[Мери I]] привремено ја вратила папската власт над Англија. Хенри исто така ја надгледувал унијата меѓу Англија и [[Велс]] со Законите во велшките акти 1535-1542 година. Тој исто така е познат по тоа што имал [[Шесте сопруги на Хенри VIII|шест жени]], од кои две биле обезглавени.
=== Христијаните и христијанството ===
Модерната [[инквизиција]] се однесува на која било од неколкуте институции кои ги суделе и осудувале еретиците (или други прекршители на канонското право) во Католичката црква. Во Новиот век, првата манифестација била [[Шпанска инквизиција|шпанската инквизиција]] од 1478 до 1834.<ref name="fordhaminquisition">[http://www.fordham.edu/halsall/source/inquisition1.html Medieval Sourcebook: Inquisition – Introduction]</ref> Инквизицијата ги прогонувала индивидуалците обвинети за разни кривични дела поврзани со ерес, [[Магија (паранормално)|магија]],<ref>this also includes [[Maleficium (sorcery)|black magic (Maleficium)]].</ref> [[богохулење]], [[јудаизација]] и [[Маѓесништво|вештерство]] како и за [[цензура]] на печатена литература. Поради нивната цел – борба против ереста – инквизицијата имала право само над крштеваните членови на Црквата (кое го вклучувало поголемот дел од населението во католичките земји). Секуларните судови сè уште можеле да им судат на нехристијаните за богохулење. (поголемиот дел од [[Лов на вештерки|судењата на вештерките]] биле преку секуларни судови.)
[[Реформација]]та и засилувањето на [[модерност]]а во раниот 16 век го подразбираше почетокот на серија промени во ''[[Corpus Christianum]]''. [[Мартин Лутер]] ја предизвикал Католичката црква за да ја започне Реформацијата. [[Протестантска реформација|Протестантскатапротестантската реформација]] била христијанско реформаторско движење во Европа кое се смета дека почнало со [[деведесет и петте тези]] на Мартин Лутер иако голем број претходници како Јан Хус дејствувале пред овој настан. Протестантското движење во 16 век било под закрилата на изборните кнезови на Саксонија. Изборното кнежевство [[Саксонија]] било независно, наследно кнежевство во рамките на [[Свето римско царство|Светото Римско царство]]. [[Изборен кнез|Изборниот кнез]] [[Фридрих III]] го основал [[универзитетот во Витенберг]] во 1502, каде августинскиот монах Мартин Лутер бил професор по филозофија во 1508 година; во исто време станал еден од проповедниците во црквата во замокот во Витенберг. На 31 октомври 1517 година, тој ги закачил ''[[деведесет и петте тези]]'' против продавањето [[индулгенции]] на вратата на [[Црквата на Сите Светци]], која служела како огласна табла за известувањата од универзитетот.<ref name="Simon-120-121">{{cite book |first=Edith |last=Simon |title=Great Ages of Man: The Reformation |pages=120–121 |publisher=Time-Life Books |year=1966 |isbn=0662278208}}</ref> Овие биле точки за дебата кои ги критикувале Црквата и папата. Најконтроверзните точки се центрирани на практиката на продавање индулгенции и политиката на Црквата за [[чистилиште]]то. Реформистичкото движење набрзо се поделило на одредени доктрински патеки. Духовните несогласувања помеѓу различните водечки фигури довеле до произлегувањето на на спротивставени протестантски цркви. Најважните [[деноминации]] произлегле директно од Реформацијата биле [[Лутеранците]] и [[Реформистите]]/[[Калвинистите]]/[[Презбитеријанци]]те. Процесот на реформи имал одлучувачко различни каузи и ефекти во другите земји. Во Англија, каде што се појавил [[Англиканизмот]], овој период е познат како [[Англиска реформација]]. Следните протестантски деноминации своето потекло го имаат од почетните реформаторски движења.
Од подоцнежните инквизиции цо новиот век, постоеле две манифестации:<ref name="fordhaminquisition" />
[[Златниот век на исламот]] го достигнал својот врв во [[Развиен среден век|Развиениот среден век]] и бил ненадејно прекинат со [[монголските инвазии]] во 13 век. Повторното основање на три поголеми муслимански царства до 16 век, горенаведените [[Османлиско Царство|Османлиско]], [[Сефевидско Царство|Сефевидско]] и [[Могулско Царство]], го овозможил културното оживување на исламот. [[Сефевиди]]те го основале [[дванаесетничкиот]] шиизам во исламот како официјална религија на Иран, со што [[Иран]] добил различен идентитет од своите [[сунитски]] соседи.
===Протестантскатапротестантската реформација===
{{main|Протестантство}}
Раниот нов век започнал со [[Протестантска реформација|Протестантскатапротестантската реформација]] и распадот на единството во средновековната [[Римокатоличка црква|Западна црква]]. Теологијата на [[калвинизам|калвинизмот]] се смета за клучна за подемот на [[Капитализам|капитализмот]] (''[[Протестантската етика и духот на капитализмот]]'').
===Против-реформацијата и Исусовците (Језуити)===
Против-реформацијата или ”Католичката реформација” бил период на [[Римокатоличка црква|католичко]] оживување како одговор на [[Протестантска реформација|Протестантскатапротестантската реформација]] во средината на 16 и средината на 17 век. Против-реформацијата бил разбирлив напор, што вклучувал црковни и структурни реформи како и политичка димензија и духовни движења.
Такви реформи биле започнувањето на семинари за правилна обука на свештениците во духовниот живот и теолошките традиции на Црквата, реформа на верскиот живот со враќањето на заповедите на нивните духовни основи и нови духовни движења кои се фокусирале на посветениот живот и личната поврзаност со [[Христос]], вклучувајќи ги [[шпанските мистици]] и [[Француската школа за духовност]]. Исто така вклучувала политички активности како [[Римската инквизиција]].
{{main|Хуманизам}}
{{see|Еразмо Ротердамски}}
Со почетокот на масовното печатење по 1500 година, италијанските [[Хуманизам и ренесанса]] се прошириле на север кон Франција, Германија, Холандија и Англија, каде биле поврзани со [[Протестантска реформација|Протестантскатапротестантската реформација]]. Во Франција, еден од поважните хуманисти [[Гијом Буде]] (1467-1540) ги искористил [[Филологија|филолошките]] методи на италијанскиот Хуманизам за проучувањето на стари монети и правната историја, со што составил детален коментар за [[Јустинијановиот Законик]]. Иако бил кралски апсолутист (а не републиканец како раноиталијанските ''umanisti''), Буде активно учествувал во граѓанскиот живот, служејќи како амбасадор на [[Франсоа I]] и помагал во основањето на [[Колеџот за кралски лектори]] (подоцна Collège de France). Во меѓувреме, [[Маргарита од Навара]], сестрата на Франсоа I, која и самата била поет, романописец и верски мистик,<ref>She was the author of ''Miroir de l'ame pecheresse'' (''The Mirror of a Sinful Soul''), published after her death, among other devotional poetry. See also "Marguerite de Navarre: Religious Reformist" in Jonathan A. Reid, [http://www.brill.nl/print.aspx?partid=210&pid=18212 ''King's sister--queen of dissent: Marguerite of Navarre (1492-1549) and her evangelical network''] (''Studies in medieval and Reformation traditions, 1573-4188''; v. 139). Leiden; Boston: Brill, 2009. (2 v.: (xxii, 795 p.) ISBN 9789004177604 (v. 1), 9789004177611 (v. 2)</ref> собрала околу себе и круг на народни поети и писатели, како [[Клемент Маро]], [[Пјер де Ронсар]] и [[Франсоа Рабле]], под своја закрила.
===Филозофијата од 17 век===
| 