Материја: Разлика помеѓу преработките

{{Без извори|датум=ноември 2009}}

'''Материја''' е се што има [[маса]] и зазема [[простор]]. Според едно современо гледиште, материја се сите научно забележливи ентитети, без исклучок. Материја може уште попрецизно да се дефинира како [[енергија]] што има ниска стапка на вибрации, збиена состојба на енергијата. Оваа дефиниција е ограничена на ентитети со кои се занимава [[физика]]та.

 

== Агрегатна состојба на материјата ==

Материјата може да постои во трите основни облици, таканаречени агрегатни состојби, што зависи од распоредот на атомите и молекулите.

=== Гас ===

Гасот е материја која нема постојан волумен, туку го исполнува просторот со кој е опкружен. Честичките на гасот не се меѓусебно поврзани, туку во сите правци се движат слободно и брзо.

=== Течност ===

Течноста има постојан [[волумен]], но го менува обликот така што се прилагодува на садот во кој се наоѓа. Нејзините честички меѓусебно се допираат, но не се цврсто поврзани.

=== Цврста материја ===

Цврстата материја има одредена големина како и одреден облик. Честичките на цврстата материја цврсто се поврзани со силни врски, и таа има цврста градба.

== Три во едно ==

Водата е материја која често ја сретнуваме во различни агрегатни состојби.

=== Мраз ===

Кога температурата на водата ќе падне под 0℃ , се претвора во тврда материја и тогаш ја нарекуваме мраз.

=== Вода ===

Водата е течност кога нејзината температура е помеѓу 0℃ и 100℃.

=== Пареа ===

Водата се претвора во гасовита форма, таканаречена [[пареа]], кога нејзината температура е поголема од 100℃.

== Променливи состојби ==

=== Испарување и кондензација ===

Честичките можат да се ослободат и исчезнат од течноста, и тоа го нарекуваме [[испарување]] (евапорација). Сите течности се претвораат во [[гас]] кога ќе ја достигнат својата точка на [[вриење]]. Кога гасот ќе се излади, се претвора во [[течност]], т.е. се кондензира.

=== Замрзнување и топење ===

Кога течноста ќе се излади под одредена [[температура]], таканаречена точка на топење или мрзнење, таа се замрзнува или станува тврда. Ако е температурата над точката на замрзнување, пак се претвора во течност.

=== Сублимација ===

Некои материи, како на пример јаглеродниот диоксид, преминуваат со [[загревање]] од тврда состојба во гас, а притоа не поминуваат низ течна состојба. Тоа се вика сублимација. Сублимација го наребуваме и спротивното претворање, од гас во тврда состојба.

== Видови смеси ==

Смесите се делат на два основни типа: колоиди и [[раствори]]. Во растворот две или пповеќе материи се разложуваат до [[атоми]] или [[молекули]]. Колоидот е [[смеса]] на повеќе [[честички]] на една материја.

== Хемиски соединенија ==

Самородните [[елементи]] се ретки во природата. Повеќето материи се состојат од два или повеќе елементи кои [[хемиската реакција]] ги поврзала во [[соединение]]. Кога го загреваме железото со сулфурот, хемиската реакција ги поврзува нивните атоми во цврста структура.

== Физички особини ==

Во светот постојат многу различни материи кои имаат најразлични особини. Тие особини ни помагаат да откриеме за која материја станува збор како и целта за која може да се употреби.

== Вискозитет (густина на една течност) ==

Вискозна материја е онаа која тешко тече. Таа станува таква заради [[триење]] меѓу сопствените [[молекули]].

== Дуктилност и способност да се коваат ==

Обработливите материи можат да се обликуваат со удирање. Дуктилните материи лесно се валаат, развелкуваат и извлекуваат.

== Еластичност ==

Еластичните материи лесно се пресуваат и растегаат, а кога ќе се отстрани силата, самите се враќаат во правобитната форма.

== Густина ==

Две тела со иста големина не мораат и со еднаква [[тежина]]. Тело со погуста материја има поголема [[маса]], затоа што масата во него е позбиена.

== Спроводливост ==

За материите кои лесно пропуштаат [[струја]] и [[топлина]] велиме дека се спроводливи. Многу тврди материи имаат тесно испреплетени атоми, заради што брзо ја одведуваат [[топлината]], па на [[допир]] се ладни.

== Антиматерија ==

Секоја [[честичка]] има и своја [[античестичка]]. Исто како што материјата е составена од честички, така и антиматеријата е составена од [[античестички]]. Кога материјата ја спојуваме со антиматеријата тие взаемно се уништуваат и се претвораат во [[енергија]].

== Согорување ==

Согорувањето е спојувањена некоја материја со [[кислород]] при што се ослободува [[топлина]]. Свеќата се состои од [[јаглерод]] и [[водород]]. Тие елемнти горат и така настанува јаглероден диоксид и [[вода]].

=== Пламен на свеќата ===

Во пламенот на свеќата се наоѓаат ситни честички на јаглерод. При горењето тие така се вжештуваат и светат со жолтеникав [[сјај]].

[[Податотека:Candle flame (1).jpg|мини|десно|Свеќа]]

=== Согорување на храната ===

Храната која се раствора во крвта согорува при соединување со [[кислородот]]. Ослободената [[енергија]] го придвижува и загрева нашето [[тело]].

== Пластични маси ==

Повеќето синтетички пластични маси се добиваат од материи кои ги сретнуваме во нафтата и земниот [[гас]]. Поливинил хлоридот (PVC) се добива со [[полимеризација]] на молекулот хлоретен, т.е. со нивно поврзување во многу долг, т.н. полимерен синџир.

== Разградливост ==

Сите материи со текот на времето природно се распаѓаат, т.е. се разложуваат на едноставни материи. Загадувачите кои не можат да се распаднат остануваат во морињата, реките и атмосферата.

== Киселини и бази ==

Киселините се материи кои на водата и даваат остар [[вкус]]. Базите и даваат на водата сапунест вкус. И едните и другите можат да бидат корозивни, т.е. способни да уништуваат материјал. Јачината на растворот од [[киселина]] и [[база]] се изразува со единицата pH.