Германиум: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с →‎Историја: clean up, replaced: |chapter-url = → |url= using AWB
с Промена на тековен параметар, replaced: dead-url=yes → url-status=dead (5) using AWB
Ред 10:
== Историја ==
[[Податотека:Winkler_preparate_1886_1904.png|лево|мини| Примероци од соединенија на германиум подготвени од Клеменс Винклер , откривач на елементот]]
Во својот извештај за П''ериодичното право на хемиските елементи'' во 1869 година, рускиот хемичар [[Дмитриј Иванович Менделеев|Дмитриј Менделеев]] предвиде дека постоењето на неколку непознати [[хемиски елемент]]и , вклучувајќи го и оној што ќе пополни празнина во [[Јаглеродна група|јаглеродното семејство]] , сместено помеѓу [[силициум]] и [[калај]] .<ref>{{Наведено списание|last=Kaji|first=Masanori|date=2002|title=D. I. Mendeleev's concept of chemical elements and ''The Principles of Chemistry''|url=http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2005-Kaji.pdf|dead-url-status=yesdead|format=PDF|journal=Bulletin for the History of Chemistry|volume=27|issue=1|pages=4–16|archive-url=https://web.archive.org/web/20081217080509/http://www.scs.uiuc.edu/~mainzv/HIST/awards/OPA%20Papers/2005-Kaji.pdf|archive-date=2008-12-17|access-date=2008-08-20}}</ref> Поради својата позиција во неговата Периодична табела, Менделеев го нарече ''екасиликон (Ес)'' , и проценува дека неговата [[атомска тежина]] е околу 72.0.
 
Во средината на 1885 година, во рудникот во близина на [[Фрајберг|Фрајберг, Саксонија]] , откриен е нов [[минерал]] и се нарекува ''[[аргиродит]]'' поради високата содржина на [[сребро]] . {{refn|From Greek, ''argyrodite'' means ''silver-containing''.<ref>{{cite report|url=http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/argyrodite.pdf|publisher=''Mineral Data Publishing''| format=PDF|title=Argyrodite—{{chem|Ag|8|GeS|6}}|accessdate=2008-09-01}}</ref>|group=n}} Хемичарот [[Клеменс Винклер]] го анализираше овој нов минерал, кој се покажа дека е комбинација од сребро, сулфур и нов елемент. Винклер беше во можност да го изолира новиот елемент во 1886 година и најде дека е сличен на [[антимон]] . Тој првично сметал дека новиот елемент е ека-антимон, но наскоро бил убеден дека е ека-силикон.<ref name="Winkle2">{{Наведено списание|last=Winkler|first=Clemens|author-link=Clemens Winkler|date=1887|title=Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table|journal=J. Prak. Chemie|language=de|volume=36|issue=1|pages=177–209|doi=10.1002/prac.18870360119|access-date=2008-08-20}}</ref><ref name="isolation">{{Наведено списание|last=Winkler|first=Clemens|author-link=Clemens Winkler|date=1887|title=Germanium, Ge, a New Nonmetal Element|url=http://gallica.bnf.fr/ark%3A/12148/bpt6k90705g/f212.chemindefer|dead-url-status=yesdead|journal=Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft|language=de|volume=19|issue=1|pages=210–211|doi=10.1002/cber.18860190156|archive-url=https://web.archive.org/web/20081207033757/http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/Disc-of-Germanium.html|archive-date=December 7, 2008}}</ref> Пред да Винклер ги објави резултатите за новиот елемент, тој одлучил дека ќе го именува својот елемент ''нептун'' , поради неодамнешното откривање на планетата [[Нептун]] во 1846 година на сличен начин му претходеле математички предвидувања за неговото постоење. {{refn|Just as the existence of the new element had been predicted, the existence of the planet [[Neptune]] had been predicted in about 1843 by the two mathematicians [[John Couch Adams]] and [[Urbain Le Verrier]], using the calculation methods of [[celestial mechanics]]. They did this in attempts to explain the fact that the planet [[Uranus]], upon very close observation, appeared to be being pulled slightly out of position in the sky.<ref>{{cite journal|first=J. C.|last=Adams|bibcode=1846MNRAS...7..149A|title=Explanation of the observed irregularities in the motion of Uranus, on the hypothesis of disturbance by a more distant planet|journal=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|volume=7|issue=9|pages=149–152|date=November 13, 1846|doi=10.1093/mnras/7.9.149 }}</ref> [[James Challis]] started searching for it in July 1846, and he sighted this planet on September 23, 1846.<ref>{{cite journal|first=Rev. J.|last=Challis|bibcode=1846MNRAS...7..145C|title=Account of observations at the Cambridge observatory for detecting the planet exterior to Uranus|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=7|issue=9|pages=145–149|date=November 13, 1846|doi=10.1093/mnras/7.9.145 }}</ref>|group=n}} Сепак, името "нептуниум" веќе било дадено на друг предложен хемиски елемент (иако не елементот што денес го носи името [[нептуниум]] , откриен е во 1940 година). {{refn|R. Hermann published claims in 1877 of his discovery of a new element beneath [[tantalum]] in the periodic table, which he named ''neptunium'', after the Greek god of the oceans and seas.<ref>{{Cite book| title=Scientific Miscellany| journal= The Galaxy |volume= 24| issue= 1|date=July 1877|page= 131| isbn=978-0-665-50166-1| first =Robert|last = Sears| oclc=16890343}}</ref><ref>{{cite journal|title=Editor's Scientific Record| journal=Harper's New Monthly Magazine| volume= 55|issue=325|date=June 1877 |pages= 152–153 |url = http://cdl.library.cornell.edu/cgi-bin/moa/moa-cgi?notisid=ABK4014-0055-21}}</ref> However this [[metal]] was later recognized to be an [[alloy]] of the elements [[niobium]] and tantalum.<ref>{{cite web| title = Elementymology & Elements Multidict: Niobium| first = Peter|last =van der Krogt|url = http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Nb| accessdate = 2008-08-20}}</ref> The name "[[neptunium]]" was much later given to the synthetic element one step past [[uranium]] in the Periodic Table, which was discovered by [[nuclear physics]] researchers in 1940.<ref>{{cite book |title=Nobel Lectures, Chemistry 1942–1962 |publisher=Elsevier |date=1964 |department=The Nobel Prize in Chemistry 1951: presentation speech| first =A.|last =Westgren|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1951/press.html}}</ref>|group=n}} Наместо тоа, Винклер го нарекол новиот елемент ''германиум'' (од [[Латински јазик|латинскиот]] збор, ''Германија'' , за Германија) во чест на неговата татковина.<ref name="isolation" /> Аргиродит емпириски докажал дека е Ag <sub>8</sub> GeS <sub>6</sub> .
 
Бидејќи овој нов елемент покажа некои сличности со елементите [[арсен]] и антимон, се разгледуваше неговото соодветно место во периодниот систем, но нејзините сличности со предвидениот елемент на "Екасиликон" на Дмитриј Менделеев го потврдија тоа место на периодниот систем.<ref name="isolation">{{Наведено списание|last=Winkler|first=Clemens|author-link=Clemens Winkler|date=1887|title=Germanium, Ge, a New Nonmetal Element|url=http://gallica.bnf.fr/ark%3A/12148/bpt6k90705g/f212.chemindefer|dead-url-status=yesdead|journal=Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft|language=de|volume=19|issue=1|pages=210–211|doi=10.1002/cber.18860190156|archive-url=https://web.archive.org/web/20081207033757/http://dbhs.wvusd.k12.ca.us/webdocs/Chem-History/Disc-of-Germanium.html|archive-date=December 7, 2008}}</ref><ref>{{Наведено списание|date=1887|title=Germanium, a New Non-Metallic Element|url=http://cdl.library.cornell.edu/cgi-bin/moa/pageviewer?frames=1&coll=moa&view=50&root=%2Fmoa%2Fmanu%2Fmanu0018%2F&tif=00187.TIF|journal=The Manufacturer and Builder|page=181|access-date=2008-08-20}}</ref> Со дополнителен материјал од 500 &nbsp; kg руда од рудниците во Саксонија, Винклер ги потврди хемиските својства на новиот елемент во 1887 година.<ref name="Winkle2">{{Наведено списание|last=Winkler|first=Clemens|author-link=Clemens Winkler|date=1887|title=Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table|journal=J. Prak. Chemie|language=de|volume=36|issue=1|pages=177–209|doi=10.1002/prac.18870360119|access-date=2008-08-20}}</ref><ref name="isolation" /><ref>{{Наведено списание|last=Brunck|first=O.|date=1886|title=Obituary: Clemens Winkler|journal=Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft|language=de|volume=39|issue=4|pages=4491–4548|doi=10.1002/cber.190603904164}}</ref> Тој, исто така, утврдил атомска тежина од 72,32 со анализа на чист [[германиум тетрахлорид]] ( {{Chem|GeCl|4}}), додека [[Лекок де Буабодран]] издвои 72.3 со споредба на линиите во [[спектар]]от на искрата на елементот.<ref>{{Наведено списание|last=de Boisbaudran|first=M. Lecoq|date=1886|title=Sur le poids atomique du germanium|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3059r/f454.table|journal=Comptes Rendus|language=fr|volume=103|page=452|access-date=2008-08-20}}</ref>
 
Винклер беше во можност да се подготви неколку нови соединенија на германиум, [[вклучувајќи]] ги и флуориди , хлориди , [[сулфиди]] , [[Диоксин|диоксид]] , и [[тетраетилгерман]] (Ge(C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>)<sub>4</sub>), првиот органоман.<ref name="Winkle2">{{Наведено списание|last=Winkler|first=Clemens|author-link=Clemens Winkler|date=1887|title=Mittheilungen über des Germanium. Zweite Abhandlung|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k90799n/f183.table|journal=J. Prak. Chemie|language=de|volume=36|issue=1|pages=177–209|doi=10.1002/prac.18870360119|access-date=2008-08-20}}</ref> Физичките податоци од овие соединенија - кои добро кореспондираат со предвидувањата на Менделеев - го направија ова откритие важна потврда за идејата на Менделеева за [[Периоден систем на елементите|периодичноста]] на елементите. Еве една споредба помеѓу предвидувањата и податоците на Винклер:<ref name="Winkle2" /> <div style="float: center; margin: 5px;">
Ред 64:
| 1.9
|}
</div> До крајот на 1930-тите години, германиумот се сметал за слабо спроводен [[метал]] .<ref name="DOE">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.osti.gov/bridge/servlets/purl/922705-bthJo6/922705.PDF|title=Germanium: From Its Discovery to SiGe Devices|last=Haller, E. E|date=2006-06-14|work=Department of Materials Science and Engineering, University of California, Berkeley, and Materials Sciences Division, Lawrence Berkeley National Laboratory, Berkeley|format=PDF|accessdate=2008-08-22}}</ref> Германиум не станал економски значаен до 1945 година кога биле препознаени неговите својства како [[Електроника|електронски]] полупроводник. За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] , во некои специјални [[Електроника|електронски уреди]] , главно [[Диода|диоди,]] се користеле мали количества германиум.<ref>{{Наведени вести|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30715FE3F5B157A93C2A8178ED85F478585F9|title=Germanium for Electronic Devices|last=W. K.|date=1953-05-10|access-date=2008-08-22|publisher=NY Times}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.computerhistory.org/semiconductor/timeline/1941-semiconductor.html|title=1941 – Semiconductor diode rectifiers serve in WW II|publisher=Computer History Museum|accessdate=2008-08-22}}</ref> Првата голема употреба биле [[Шоткиева диода|Шотки-диоди]] со точка-контакт за откривање на радарски пулс за време на војната.<ref name="DOE" /> Првите [[силициум-германиумски]] легури се добиени во 1955 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sp.phy.cam.ac.uk/~SiGe/Silicon%20Germanium%20(SiGe)%20History.html|title=SiGe History|publisher=[[University of Cambridge]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080805204801/http://www.sp.phy.cam.ac.uk/~SiGe/Silicon%20Germanium%20%28SiGe%29%20History.html|archive-date=2008-08-05|dead-url-status=yesdead|accessdate=2008-08-22}}</ref> Пред 1945 година, само неколку стотици килограми германиум се произведувале во топилници секоја година, но до крајот на 1950-тите, годишното светско производство достигнало 40 [[Тона|метрички тони]] .<ref name="acs">{{Наведени вести|url=http://pubs.acs.org/cen/80th/print/germanium.html|title=Germanium|last=Halford|first=Bethany|date=2003|work=Chemical & Engineering News|access-date=2008-08-22|publisher=American Chemical Society}}</ref>
 
Развојот на германиум [[транзистор]] во 1948 година <ref>{{Наведено списание|last=Bardeen|first=J.|last2=Brattain, W. H.|date=1948|title=The Transistor, A Semi-Conductor Triode|journal=Physical Review|volume=74|issue=2|pages=230–231|bibcode=1948PhRv...74..230B|doi=10.1103/PhysRev.74.230}}</ref> ја отвори вратата за безброј апликации на [[цврста состојба електроника .]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.greatachievements.org/?id=3967|title=Electronics History 4 – Transistors|publisher=National Academy of Engineering|accessdate=2008-08-22}}</ref> Од 1950 до раните 1970-ти, оваа област обезбеди зголемен пазар за германиум, но потоа силициумот со висока чистота почна да го заменува германиумот во транзистори, диоди и исправувачи .<ref name="usgs">{{Наведено списание|last=U.S. Geological Survey|date=2008|title=Germanium—Statistics and Information|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/|journal=U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries|access-date=2008-08-28|quote=Select 2008}}</ref> На пример, компанијата која стана Fairchild Semiconductor е основана во 1957 година со експлицитна цел за производство на силициумски транзистори. Силициумот има супериорни електрични својства, но бара многу поголема чистота која не можела да се постигне во првите години на полупроводничката електроника .<ref>{{Наведено списание|last=Teal|first=Gordon K.|date=July 1976|title=Single Crystals of Germanium and Silicon-Basic to the Transistor and Integrated Circuit|journal=IEEE Transactions on Electron Devices|volume=ED-23|issue=7|pages=621–639|bibcode=1976ITED...23..621T|doi=10.1109/T-ED.1976.18464}}</ref>
Ред 219:
Во последниве години германиум има зголемена употреба во легури на благородни метали. Во [[сјајни сребрени]] легури, на пример, се намалува огноотпорот , се зголемува отпорноста на оцрнување и го подобрува стврдувањето на врнежите. [[Аргентиум]] со заштитен знак од сребрен легура содржи 1.2% германиум.<ref name="usgs">{{Наведено списание|last=U.S. Geological Survey|date=2008|title=Germanium—Statistics and Information|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/germanium/|journal=U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries|access-date=2008-08-28|quote=Select 2008}}</ref>
 
[[Полупроводнички детектори]] од монокристалска германија со висока чистота можат точно да ги идентификуваат изворите на зрачење - на пример во безбедноста на аеродромот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ortec-online.com/papers/inmm_2003_keyser.pdf|title=Performance of Light-Weight, Battery-Operated, High Purity Germanium Detectors for Field Use|last=Keyser|first=Ronald|last2=Twomey|first2=Timothy|publisher=Oak Ridge Technical Enterprise Corporation (ORTEC)|format=PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20071026162911/http://www.ortec-online.com/papers/inmm_2003_keyser.pdf|archive-date=October 26, 2007|dead-url-status=yesdead|accessdate=2008-09-06|last3=Upp|first3=Daniel}}</ref> Германиум е корисен за [[монохроматори]] за [[бимлинес]] кои се користат во еднократното кристално неутронско расејување и синхротроната дифракција на Х-зраците . Рефлексивноста има предности над силикон во неутронски и високо-енергетски рендгенски апликации.<ref>{{Наведено списание|last=Ahmed|first=F. U.|last2=Yunus|first2=S. M.|last3=Kamal|first3=I.|last4=Begum|first4=S.|last5=Khan|first5=Aysha A.|last6=Ahsan|first6=M. H.|last7=Ahmad|first7=A. A. Z.|date=1996|title=Optimization of Germanium for Neutron Diffractometers|journal=International Journal of Modern Physics E|volume=5|issue=1|pages=131–151|bibcode=1996IJMPE...5..131A|doi=10.1142/S0218301396000062}}</ref> Кристалите со германиум со висока чистота се користат во детектори за гама спектроскопија и за пребарување на [[темна материја]] .<ref>{{Наведено списание|last=Diehl|first=R.|last2=Prantzos|first2=N.|last3=Vonballmoos|first3=P.|date=2006|title=Astrophysical constraints from gamma-ray spectroscopy|journal=Nuclear Physics A|volume=777|issue=2006|pages=70–97|arxiv=astro-ph/0502324|bibcode=2006NuPhA.777...70D|citeseerx=10.1.1.256.9318|doi=10.1016/j.nuclphysa.2005.02.155}}</ref> Германиум кристалите се користат и во спектрометрите на Х-зраците за одредување на фосфор, хлор и сулфур.<ref><div> Евгениј П. Бертин, Принципи и практики на рендгенски спектрометриски анализи, кристали од Глава 5.4-Анализатор, Табела 5.1, стр. 123; Пленум Прес, 1970 </div></ref>
 
Германиум се појавува како важен материјал за [[спинтроника]] и спин-базирани [[квантни компјутерски апликации]]. Во 2010 година, истражувачите демонстрираа вртење на спин транспорт <ref>{{Наведено списание|last=Shen|first=C.|last2=Trypiniotis|first2=T.|last3=Lee|first3=K. Y.|last4=Holmes|first4=S. N.|last5=Mansell|first5=R.|last6=Husain|first6=M.|last7=Shah|first7=V.|last8=Li|first8=X. V.|last9=Kurebayashi|first9=H.|date=2010-10-18|title=Spin transport in germanium at room temperature|url=https://eprints.soton.ac.uk/271616/1/Gespin.pdf|journal=Applied Physics Letters|volume=97|issue=16|pages=162104|bibcode=2010ApPhL..97p2104S|doi=10.1063/1.3505337|issn=0003-6951}}</ref> а од неодамна донаторските електронски вртења во германиум покажаа дека имаат многу долги [[кохерентни времиња]] .<ref>{{Наведено списание|last=Sigillito|first=A. J.|last2=Jock|first2=R. M.|last3=Tyryshkin|first3=A. M.|last4=Beeman|first4=J. W.|last5=Haller|first5=E. E.|last6=Itoh|first6=K. M.|last7=Lyon|first7=S. A.|date=2015-12-07|title=Electron Spin Coherence of Shallow Donors in Natural and Isotopically Enriched Germanium|journal=Physical Review Letters|volume=115|issue=24|pages=247601|arxiv=1506.05767|bibcode=2015PhRvL.115x7601S|doi=10.1103/PhysRevLett.115.247601|pmid=26705654}}</ref>
Ред 267:
[[Категорија:Хемиски елементи предвидени од Дмитриј Менделеев]]
[[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]]
[[Категорија:Села во Македонија]]