Историја на Пиринска Македонија (1913 - 2005): Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
с Правописна исправка, replaced: прв пат → првпат (4) using AWB
Sashko1999 (разговор | придонеси)
сНема опис на уредувањето
Ред 1:
'''[[Пиринска Македонија]]''' отсекогаш била дел од етногеографската област [[Македонија (регион)|Македонија]] и поради тоа на нејзиното подрачје се случиле повеќе значајни настани од македонската национална историја, од таму потекнуваат многу македонски национални борци, дејци и историски личности кои дејствувале и работеле на подрачјето на пиринскиот дел на Македонија. Една од најпознатите македонски историски личности од овој дел на Македонија е [[Јане Сандански]], друг познат македонски борец и деец од Пиринско е поетот и револуционер [[Никола Вапцаров]]. На подрачјето на Пиринска Македонија е дигнато познатото [[Македонско востание]] против турската власт во 1878/79 година со центар во [[Кресна]], а исто така е изведено и познатото грабнување на америкнаскатаамериканската мисионерка [[Мис Стон]] во 1901 година. Уште од античко време на подрачјето на Пиринска Македонија било населувано од античките народи [[Тракијци]], [[Пајонци]] и [[Антички Македонци|Македонци]], а била приклучена и кон царството на [[Античка Македонија]].
 
==Појава на именувањето и терминот Пиринска Македонија==
 
Употребата на термиот Пиринска Македонија за првпат се среќава кај [[Димитар Влахов]], поточно во неговата статија „Македонските Славјани против Хитлер“, објавена во списанието „Славјане“ во [[Москва]] на [[4 септември]] [[1942]] година, а истиот термин од истиот автор повторно ќе биде употребен и во статијата „Македонскиот народ во борба за своето обединување“ што била објавена во истото списание на [[4 април]] [[1944]] година.<ref name="ReferenceA">Јотевски, Васил. ''Националната афирмација на Македонците во Пиринскиот дел на Македонија 1944-1948''. ИНИ, Скопје, 1996. стр. 5</ref>. Овие изрази што ги употребил [[Димитар Влахов]] во споменатите статии, биле прифатени и „верифицирани“ како такви, во материјалите од Второто (односно Првото вонредно) заседание на [[АСНОМ]] што било одржано во [[Скопје]] од 28 - 30 декември [[1944]], при што од тогаш па се до денес ќе се задржи именувањето [[Пиринска Македонија]] и соодветно Вардарска и Егејска за останатите делови на [[Македонија (регион)|Македонија]] во науката, дневниот печат, политиката, секојдневниот живот и културата.<ref name="ReferenceA"/>.
 
== Македонско (Кресненско) востание ==
Ред 9:
''Види [[Македонско востание]]''
 
Во селото [[Кресна]] на 17 октомври [[1878]] година е подигнато Кресненското востание на македонскиот народ{{факт}} против османлиската власт. Востанието во тоа време било наречено Македонско Востаниевостание{{факт}}, но подоцна во историската наука оригиналното име било променето во [[Кресненско востание]] според местото на одржување на востанието.{{факт}} Главни раководители на востанието биле македонскиот револуционер{{факт}} [[Димитар Поп-Георгиев Беровски]] и војводата [[Стојан Карастоилов]].
 
Во Уставот на [[Македонски востанички комитет|Македонскиот востанички комитет]] од [[1878]] година пишува - ''Ние востанавме како поборници на слободата. Со нашата крв што ја пролеавме по планините и горите македонски, ние служиме како македонска војска на [[Александар Македонски]] за слободата со нашата девиза: Смрт или слобода!''{{факт}}. Исто така во уставотУставот пишува дека во [[Македонија (регион)|Македонија]] живеат христијани и муслимани [[Македонци]],{{факт}}, а се набројани и Турците, Албанците и Власите како жители на Македонија. Сличен документ, но и побитенповажен е [[Правилник за македонската војска|Правилникот за македонската војска]] напишан од [[Димитар Поп-Георгиев Беровски]], самиот водач на востанието.{{факт}}.
 
Востанието било планирано да биде општонародно македонско востание и за таа цел биле формирани чети во тетовско, велешко, скопско, леринско, костурско и други краишта во Македонија. Востанието имало и за цел по ослободувањето на Македонија, да се спроведе членот 23 од Берлинскиот мировен договор кој предвидувал автономија, односно Македонија да стане нова независна држава на [[Балкан]]от.{{факт}}.
 
== Пиринска Македонија по Балканските и меѓу двете светски војни ==
Ред 19:
''Види [[Прва балканска војна]]''
 
По завршувањето на Балканските војни, [[Пиринска Македонија|Пиринскиот дел на Македонија]] заедно со [[Струмичко|Струмичката област]] влегуваат во составот на царството [[Царство Бугарија|Бугарија]]. Во рамки на Париската мировна конференција по завршетокот на Првата светска војна, со Нејскиот мировен договор од [[1919]] година, [[Царство Бугарија|Бугарија]] го отстапува [[Струмичко]] на кралството [[Кралство Југославија|Југославија]], при што Пиринскиот дел на Македонија ги добива границите во кои е определен се до денешни дни. Во периодот по Балканските и меѓу двете светски војни, врз основа на договорите за размена на население помеѓу [[Царство Бугарија|Бугарија]] и [[Кралство Грција|Грција]], значаен број на [[Македонци]] од [[Егејска Македонија]] се доселува во овие краишта. Исто така, во овој период [[ВМРО]] на [[Тодор Александров]], а подоцна и [[Ванчо Михајлов]], ја користат [[Пиринска Македонија]] како база и засолниште од каде често се уфрлуваат во [[Вардарска Македонија]] извршувајќи вооружени напади врз српската (југословенската) жандармерија, (војска), како и врз населбите со српски доселеници - колонисти. Дејноста и организираноста на [[ВМРО]] на [[Тодор Александров]] и [[Ванчо Михајлов]] ќе бидат толку големи, што тие во [[Пиринска Македонија]] ќе воспостават своја независна власт, за што на крај ќе мора да интервенираат и официјалните бугарски власти под наредба на бугарскиот цар за нејзино отстранување.
 
== Пиринска Македонија во Втората светска војна ==
 
Во текот на Втората светска војна, [[Пиринска Македонија]] како дел од [[Царство Бугарија]], прво ќе го крене својот глас за ослободување и обединување со останатите делови на [[Македонија (регион)|Македонија]].{{факт}}. На територијата на Пиринска Македонија уште во 1941 година ќе се оформат партизански одреди под раководство на македонскиот комунист од овој крај [[Никола Парапунов]], а токму во Пиринска Македонија ќе се одигра и првата вооружена борба против бугарската фашистичка војска{{факт}} и воопшто првата вооружена битка против фашистичка армија на Балканот. На [[1 јули]] [[1941]] година, помал партизански одред под водството на Македонецот [[Иван Козарев]] ќе ја нападне бугарската фашистичка полиција кај [[Разлог]], со што официјално ќе започне вооружената борба на македонскиот и останатите балкански народи против фашистичките окупатори.{{факт}} Во периодот на Втората светска војна, Пиринска Македонија и целиот македонски народ ќе го загуби еден од најголеми македонски национални дејци и поети од овој крај [[Никола Вапцаров]], кој ќе биде стрелан од бугарските фашисти во Софија во [[1942]] година. Во Пиринска Македонија во август [[1943]] година ќе бидат и забележани првите активности на [[Македонска народна федерална организација|Македонската народна федерална организација]], која поактивно ќе дејствува во периодот на националната афирмација и слобода на Македонците во Пиринска Македонија, од 1944 до 1948 во времето на владеењето на [[Георги Димитров]].
 
== Започнување на процесот за припојување на Пиринска Македонија кон Вардарска Македонија ==
Ред 29:
[[Георги Димитров]], водачот на [[Отчествен фронт|Отечествениот фронт]] и првиот пртеседател на [[НР Бугарија]] кој по мајчина страна имал македонско потекло од околината на [[Разлог]], е единствениот бугарски [[државник]] кој не само што ги признал постоењето на македонскиот народ како посебен словенски народ, [[македонски јазик|македонскиот јазик]] како посебен [[словенски јазик]], македонската историја и [[Република Македонија]] (тогаш [[Социјалистичка Република Македонија|Народна Република Македонија]]) како национална држава на [[Македонци]]те, туку и се залагал за целосно обединување на [[Македонија (регион)|Македонија]] во рамките на [[Балканска Федерација]].
 
Георги Димитров во своето писмо од [[1934]] година до [[МНС]] од [[Детроит]] вели:<ref>Ташковски, м-р Драган. ''За Македонската нација''. НИК „Наша книга“, Скопје, 1976. стр.12</ref>:
 
''Јас се чувствувам нераскинливо врзан со судбината на македонскиот народ и како бугарски пролетерски револуционер и како син на семејство што потекнува од Разлог - долината на историското [[Илинденско востание]] .......''
''Македонското движење има многу непријатели . Меѓутоа, најопасниот негов внатрешен непријател се агентите на бугарскиот [[империјализам]], бугарскиот [[монархизам]], бугарскиот [[фашизам]] и, пред се бандата на [[Ванчо Михајлов]] ...... ''
''Не може дада има успешна борбаа против националното угнетување и за ослободување на македонскиот народ без конечно изолирање на македонските маси од таа опасна банда, без полното елиминирање на нејзината јудинска улога во македонското движење и во натрешниот живот на Бугарија (се мисли на [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|ВМРО]] на Ванчо Михајлов)...... ''
'' '''Само единствената револуционерна борба на македонскиот народ во најтесен сојуз со работниците и селаните во Бугарија, [[Кралство Југославија|Југославија]] и [[Кралство Грција|Грција]] може да доведе до победа на македонската ослободителна [[револуција]]''' ''.<ref>Ташковски, м-р Драган. ''За Македонската нација''. НИК „Наша книга“, Скопје, 1976. стр.13</ref>.
 
Овие свои ставови Георги Димитров подоцна и ќе ги потврди со формулирање на следниве три точки:{{факт}}
Ред 44:
3. Создавање пријателска атмосфера меѓу Југославија и Бугарија и готовност за создавање на јужнословенска федерација во која би влегла и Бугарија како посебна единка со задолжително обединување на Вардарска и Пиринска Македонија која би била седма федерална единица во спомената федерација.
 
Врз основа на пописот од [[1946]] година, 70% од населението во [[Пиринска Македонија]] се декларирало за [[Македонци]]. Тоа било и своевиден [[плебисцит]], па во училиштата во Пиринска Македонија почнапочнало да се изведува настава на македонскиот мајчин јазик, отворени беа македонски книжарници, а во [[Благоевград]] (Горна Џумаја) почнапочнало да работи [[Македонски народен театар]] и бешебила дадена директива да се изработи законски проект според кој таа културна автономија на Македонците во Пиринска Македонија да се преобрази во територијална.<ref>Ташковски, м-р Драган. ''За Македонската нација''. НИК „Наша книга“, Скопје, 1976. стр.14-15</ref>. Меѓутоа, со [[резолуција]]та на [[Информбиро]]то (заладувањето на одоситеодносите меѓу [[СФРЈ]] и Бугарија), смртта на Георги Димитров и доаѓањето на власт на [[Тодор Живков]] сето ова е забрането, поништено и прекинато.{{факт}}[http://www.nbu.bg/historyproject/dokumenti_63-89/razdel6t2/f1bop35ae127.pdf]
 
На заседание на партијата (21 април 1948 година) (БРП) околискиот секретар Георги Иванов велиистакнал дека ученњетоучењето на македонскиот јазик во Пиринскиот крај е многу тешко, бедејки државјанителуѓето не го мислеле овојтој процес за нешто естественоприродно, наспроти големиот труд по воведувањето.<ref>Съвещание на околийските секретари на БРП (к) от Пиринския край, 21 април 1948</ref>
 
== Борба за национални права на Македонците во Пиринска Македонија (1989-2005) ==
Ред 66:
20.04. - Оваа, како и сите наредни години, бугарските власти забрануваат собирање на Македонците крај гробот на Јане Сандански.
02.08. - Спречена е прославата на [[Илинденско востание|Илинден]], активисти на ОМО тепани од страна на бугарската полиција во [[Kресна]].
ноемвриНоември - формирана е [[Македонска демократска партија|Македонската демократска партија]]; лидер: [[Славе Македонски]].
 
* '''1992'''
Ред 86:
17.03. - ОМО Илинден ја обвини Бугарија пред [[Европски суд|Европскиот суд]].
Април - луѓе на ОМО Илинден првпат се пуштени слободно до гробот на [[Јане Сандански]]. 26.07. - Четворица активисти на организацијата се уапсени при разлепување на летоци за прослава на [[Илинденското востание]] кај "Самуилова крепост". Настанот е забранет и оневозможен.[http://www.bghelsinki.org/index.php?module=resources&lg=bg&id=243]
31.10. - [[Георги Солунски]] е осуден на 2 години и 8 месеци затвор за "дръзкодрско хулиганство". На судењето не се пуштени набљудувачи.
02.12. - Одржан е Вториот конгрес на ОМО Илинден за обединување.
 
* '''1996'''
04.02. - Во с. [[Мусомишта]] е спречен собир на [[ОМО Илинден-ДД]]. 04.05. - Во Благоевград се уапсени 12 припадници на ОМО Илинден. 08.06. - Во Сандански се уапсени 25 лица од ОМО Илинден. Истиот ден во Петрич се уапсени други 6 лица од организацијата, а во Благоевград уште 11.8.06. - Спречено е одржувањето на конгресот на ОМО Илинден закажан во [[Американски универзитет во Бугарија|Американскиот универзитет во Благоевград]]. На 10.06. 6 лица од истата група наново се уапсени во Благоевград, а други 30 лица се предупредувани дека ќе бидат уапсени.[http://www.bghelsinki.org/upload/resources/hr1996-bg.pdf] Обиди за избор на ново раководство на ОМО.
21.10. - Жалба на ОМО Илинден пред Европската комисија за правата на човекот во [http://web.archive.org/20061009182616/www.echr.coe.int/echr/. Стразбур].
 
* '''1997'''
20.04. - Активисти на ОМО Илинден не се пуштени од полицијата до гробот на [[Јане Сандански]] кај [[Роженски манастир|Роженскиот манастир]]. Собирот е забранет од окружниот прокуроробвинител и кметот на град [[Сандански]]. Автобус со 30 луѓе е сопрен кај село [[Лозеница]] и вратен назад. Двајца Македонци се жалат дека се тепани од полицајци кај село [[Ново Делчево]]. Едниот го документира со медицинско сведоштво.
05.05. - Уапсени се 15 луѓе од ОМО Илинден при обид аа чествување 94-годишнината от смртта на [[Гоце Делчев]].
Во почетокот на август полицијата блокира чествувањето од ОМО Илинден на годишнината од [[Илинденското востание]] кај "Самуилова крепост" близо [[Петрич]].
12.08. - ОМО Илинден бара Бугарија да ја потпише „[[Рамковна конвенција за националните малцинства|Рамковната конвенција за националните малцинства]]“, без [[интерпретативна клаузула]], како и спроведување попис на населението во Бугарија.
28.08. - На граничниот премин "Станке Лисичково", на враќане од [[Охрид]] на [[Георги Христов]] му се одземени 31 книги со мотив дека тие се "ссо промакедонскопромакедонска националистическонационалистичка съдържаниесодржина".
28.09. - Одржан е конгрес на [[ОМО Илинден - центар]].
Во почетокот на септември двајца полицајци од Благоевград пребаруваат печатница на „Народна Волја“ и конфискуваат негативи на весникот. На почетокот на октомври во Благоевград полицајци наново пребаруваат печатницата не весник "Народна волја". Конфискувани се два материјала.[http://www.bghelsinki.org/annual/bg/bg1997.html]
Ред 120:
 
* '''2001'''
02.10. - ЕСЧП во [[Стразбур]] првпат ја осудува Бугарија по делото Станков и ОМО-Илинден против Бугарија.[http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=4&portal=hbkm&action=html&highlight=omo%20%7C%20ilinden&sessionid=11793455&skin=hudoc-pr-en] Но Бугарија не го прекинува притисокот врз Македонците.[http://www.bghelsinki.org/index.php?module=resources&lg=bg&id=262] ОМО Илинден и ОМО Илинден-ПИРИН се пуштени до горботгробот на Јане Сандански, но се повеќе пати провоцитанипровоцирани од полицијата и нејзините агенти, а Ангел Тренев е уапсен и заплашуван со парична казна.[http://www.bghelsinki.org/index.php?module=resources&lg=bg&id=262]
 
* '''2002'''
Ред 126:
 
* '''2003'''
Во март СофијскиотСофискиот градски суд одкажуваоткажува да ја регистрира новановата политичка партија - „Обединена македонска обштностопштност - партија за интеграција, развитиеразвој и икономическиекономски напредък“напредок“, или ОМО ПИРИН, создадена пред локалните избори.[http://www.bghelsinki.org/index.php?module=resources&lg=bg&id=264]
 
* '''2004'''
Ред 133:
* '''2005'''
31.07. - ОМО Илинден одржува митинг на „[[Самуилова крепост (Ключ)|Самуилова крепост]]“, иако е забранет. Полицијата не го спречува, но ги слика сите учесници, а тројца што биле првпат на сличен настан се повикани во полициската станица и заплашувани.
12.09. - Полицијата во Благоевград не дозволува активисти на ОМО Илинден да положат свежо цвеќе на паметникотспоменикот на Гоце Делчев во градот. Полицајци одземаат четири од нивните знамиња и единеден постер, а подоцна и единеден венец со лента, демонстративно уништен на плоштадот. На Борис Павлов му е наложена парична казна. На враќање од Благоевград групата македонски активисти се нападнати от неидентифицирани лица при обид да поднесат цвеќа на единеден паметникспоменик во село Черниче. По нив се фрлани камења. Напаѓачите ги сокриле табличките на колата да не се гледаат. Се знае дека тоа е организирано од софијскатасофиската ВМРО{{факт}}.[http://www.bghelsinki.org/index.php?module=resources&lg=bg&id=348]
Бугарија три пати е осудена од Европскиот суд за човекови права во Стразбур. 20.10. - На ОМО Илинден и Иванов против Бугарија и на ОМО Илинден - Пирин против Бугарија.[https://archive.is/20120524211532/www.echr.coe.int/Eng/Press/2005/Oct/ChamberjudgmentsUMOIlinden&Ivanov-UMOIlindenPirin&OthersvBulgaria201005.htm] 24.11. - ЕСЧП - Иванов и други против Бугарија.[http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=2&portal=hbkm&action=html&highlight=omo%20%7C%20ilinden&sessionid=11793455&skin=hudoc-pr-en]