Баскијци: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Ina pet (разговор | придонеси)
Нема опис на уредувањето
с Јазична исправка, replaced: Види повеќе → Поврзано using AWB
Ред 19:
|rels = [[Христијанство]] (повеќето [[Католици]]),<ref>Estadísticas Enseñanzas no Universitarias – Resultados Detallados – Curso 2007–2008, Ministry of Education, educacion.es – Compiled by Fernando Bravo. FP: Formación Profesional (Vocational training).</ref> други
}}
'''Баскис''' или '''Баскијци''' ({{Lang-eu|euskaldunak}} , {{Lang-es|vascos}} , {{Lang-fr|basques}}), се луѓе кои живеат во западниот дел на [[Пиринеи|Пиринеите]]те и на брегот на Бискајскиот залив. Тие се потомци на античкото [[Иберија|Пиринејско]] племето [[ Васкони |Васкона]]. <ref name="GüntherValdiosera2015">{{Наведено списание|last=Günther|first=Torsten|last2=etal|year=2015|title=Ancient genomes link early farmers from Atapuerca in Spain to modern-day Basques|url=http://www.pnas.org/content/112/38/11917.full.pdf|format=PDF|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|publisher=Proceedings of the National Academy of Sciences|volume=112|issue=38|pages=11917–11922|bibcode=2015PNAS11211917G|doi=10.1073/pnas.1509851112|pmc=4586848|pmid=26351665|access-date=2. 11. 2016}}</ref> Баска има вкупно околу 3 милиони луѓе, од кои околу 2.359.400 во [[Шпанија]] (претежно во автономната покраина [[Баскија]]) и околу 230.200 во [[Франција]]. Тие зборуваат [[баскиски јазик]], што не е поврзано со други јазици. Секој четврти Баскиец го разбира баскискиот јазик. Баските се домородци на Пиринејскиот Полуостров. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095450510|title=Basque|work=Oxford Reference online|accessdate=3. 11. 2016}}</ref> <ref name="Totoricaguena2004">{{Harvnb|Totoricaguena|2004}}</ref>
 
Постојат баскиски заедници во Централна и [[Јужна Америка]], каде што се преселиле во [[18 век|18 век.]].. Основата на баскискиот етнички идентитет е баскискиот јазик ({{Lang-eu|euskara}}). Тој е единствениот неиндоевропски јазик во [[Западна Европа]], а потеклото на јазикот не е целосно објаснето.
 
Се претпоставува дека Баскијците се остаток на не-индоевропски народ, кој можеби потекнувал од [[Кавказ (планински венец)|Кавказ]] и кој подоцна се мешал со населените индоевропејци. Во последно време, [[Лингвистика|лингвистикаталингвистика]]та и [[Етимологија|етимологијатаетимологија]]та се обидуваат да најдат сличности меѓу Баскијците и кавкаските народи. На пример, Иберија е античко име за [[Пиринејски Полуостров|Пиринејскиот Полуостров]], но и за територијата на денешна [[Грузија]]. Се верува дека Баскија била климатско поволно прибежиште за палеолитскиот човек за време на последното [[Ледено време|ледена доба]].
 
Најголемиот град на Баскија е [[Билбао]], а другите поголеми градови се [[Сан Себастијан]] (на баскиски Доностија) и [[Виторија (Алава)|Виторија]] (на баскиски Гастеиз).
 
== Ендоними ==
Баскијците себеси се нарекуваат ''Euskaldunak'', а во еднина ''Euskaldun''. Зборот настанал од зборовите ''euskara'' (баскиски јазик) и наставката -''dun'', што значи оној што има (или оној што зборува), така да поимот ''Euskaldunak'' значи '''оној што зборува баскиски'''. Сличен збор, ''Euskotar,'' значи жител на Баскијa, без оглед на кој јазик зборува.
 
== Јазик ==
Баскијците зборуваат [[баскиски јазик]] кој не е поврзан со другите јазици и е класифициран како [[изолиран јазик]]. Денес има околу 2,3 милиони луѓе кои користат баскиски јазик. Баскијците користат [[латиница]]. Баскискиот и [[ Етрурски јазик |етрурскиот јазик]] се единствените изолирани јазици во [[Европа]].
 
Според некои мислења, [[Баскиски јазик|баскискиот јазик]] е поврзан со јазиците на Јужен [[Кавказ (планински венец)|Кавказ]] (особено [[Грузиски јазик|грузиски]]), додека според други мислења, баскискиот јазик потекнува од стариот [[ Ибериски јазик |ибериски јазик]] што се зборува на Пиринејскиот Полуостров, а за Иберискиот јазик се верува дека е од [[Северна Африка|Северна]] [[Африка|Африка.]]. Само 28,4% од Баскијците во целата [[Баскија]] зборуваат баскиски јазик.
 
Се верува дека се поврзани со грузискиот јазик, бидејќи во двата јазика има наставка '''-дзe''' во имињата на местата. Исто така, постојат неколку зборови кои се изговараат исти, но имаат различни значења.
 
Повеќето Баскијци не зборуваат само баскиски, туку исто така зборуваат јазици застапени во нивната околина. [[Баскиски јазик|Баскискиот јазик]] е единствениот [[ Не-индоевропски јазици |неиндоевропски јазик]] во Западна Европа.
 
== Религија ==
Баскијците се претежно од [[католицизам|католичка вероисповест]]. Баскијците го примиле [[Христијанство|христијанствотохристијанство]]то помеѓу 4 и 5 век, така што можеби биле едни од првите Европејци поминале во христијанство. Постојат и мал број баскиски [[Протестантство|протестанти]], кои потекнуваат од семејства кои поминале во протестанизам во средината на 16 век. Во минатото, тие се поклонувале на [[ Мари (баскиска божица) |божицата Мари]], божица на плодноста.
 
Денес, околу 85% од Баскијците се католици, додека другите 15% веруваат во други религии.
 
== Види повеќеПоврзано ==
 
* [[Баскија]] во Шпанија
* [[ Баскија (Франција) |Баскија]] во Франција
* [[Баскиски јазик]]
* [[ Теории за потекло од Баскија |Теории за потекло на Баскија]]
 
== Наводи ==
{{Наводи|30em}}
 
[[Категорија:Народи во Франција]]
[[Категорија:Народи во Шпанија]]