Никел: Разлика помеѓу преработките

[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
сНема опис на уредувањето
с Правописна исправка, replaced: 0-тиот век → 0 век using AWB
Ред 1:
{{инфокутија никел}}
'''Никел''' ('''Ni''', [[латински]] - ''niccolum'') е сјаен метал со мала златна нијанса со [[атомски број]] 28 во [[периоден систем|периодниот систем]].Никелот припаѓа на [[преодните метали]] и е тежок и [[Нодуларност | нодуларен]].Чистиот Никел, [[пулверизација |во прав]] за да ја максимизира [[површината]], покажува значителна хемиска активност, но поголемите парчиња полека реагираат со воздух под [[Стандардни услови за температура и притисок | стандардни услови]] бидејќи оксидниот слој се формира на површината и спречува понатамошна корозија ([[пасивација (хемија) | пасивација]]).Дури и така, чистиот [[метален]] никел се наоѓа во Земјината кора само во мали количини, обично во [[ултрамафички карпи]],<ref>{{cite web|url=http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/nickel.pdf|title=Nickel – Handbook of Mineralogy|website=Handbookofmineralogy.org|accessdate=2016-03-02}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mindat.org/min-2895.html|title=Nickel: Nickel mineral information and data |website=Mindat.org|accessdate=2016-03-02}}</ref> и во ентериерите на поголемите [[железни метеорити | никел-железо метеорити]] кои не биле изложени на кислород кога не биле надвор од атмосферата на Земјата.
 
Метеорскиот никел се наоѓа во комбинација со [[железо]], одраз на потеклото на тие елементи како главни крајни продукти на [[супернова нуклеосинтезата]].Се смета дека мешавината на железо-никел го компонира [[внатрешното јадро]] на Земјата.<ref>{{cite journal | first1=Lars|last1=Stixrude | first2=Evgeny|last2=Waserman |first3=Ronald |last3=Cohen | title = Composition and temperature of Earth's inner core | journal = Journal of Geophysical Research | volume = 102 | issue = B11 | pages = 24729–24740 |date=November 1997 | doi = 10.1029/97JB02125 | bibcode=1997JGR...10224729S}}</ref>
 
Употребата на никел како природна [[Метеорско железо | метеорска]] легура на никел и железо е пронајдена уште од 3500 година п.н.е.Никел за првпат бил изолиран и класифициран како хемиски елемент во 1751 година од страна на [[Аксел Фредерик Кронстедт]], кој првично ја мислел [[рудата]] за [[минерал]] од [[бакар]], во рудниците на кобалт од [[ Лос, Шведска | Лос, Хелсингленд, Шведска]].Името на елементот доаѓа од немилосрдниот спрат на германската рударска митологија, Никел (слично како [[Ѓаволот во христијанството # христијанска традиција | Стариот Ник]]), кој го персонифицирал фактот дека бакарните никелски руди се противеле на префинетост во бакар.Економски важен извор на никел е [[железната]] руда [[лимонит]], кој често содржи 1-2% никел. Другите важни минерали на никел вклучуваат пентандит и мешавина од природни силикати богати со Ni, познати како [[гарниери]].Најголеми производствени локации вклучуваат [[Садбери басен | регион Садбери]] во [[Канада]] (со потекло од [[Метеорит | метеори]]), [[Нова Каледонија]] во [[Тихиот Океан | Пацифик]] и [[Нориљск]] во [[Русија]].
 
Никелот полека се [[оксидира]] со воздух на собна температура и се смета за отпорен на корозија.Историски, тоа се користи за обложување на железо и [[месинг]], хемиска опрема за обложување, и производство на одредени [[легури]] кои задржуваат висок сребрен лак, како што се [[никел сребро | германското сребро]].Околу 9% од светското производство на никел сè уште се користи за отстранување на никел отпорeн на корозија. Никелските предмети понекогаш предизвикуваат [[алергија на никел]]. Никелот е широко користен во [[монетите]], иако нејзината зголемувачка цена доведе до некоја замена со поевтини метали во последниве години.
 
Никел е еден од четирите елементи (другите се [[железо]], [[кобалт]] и [[гадолиниум]])<ref name="CoeySkumryev1999">{{cite journal|last1=Coey| first1=J. M. D.| last2=Skumryev| first2=V.|last3=Gallagher|first3=K.|journal=Nature |volume=401| issue=6748| year=1999| pages=35–36|doi=10.1038/43363 | title = Rare-earth metals: Is gadolinium really ferromagnetic?|bibcode=1999Natur.401...35C}}</ref> кои се [[феромагнетски]] на приближно собна температура.[[Алнико]] постојаните [[магнети]] кои се делумно врз основа на никел се со средна сила помеѓу постојаните магнети на база на железо и [[ретки земјини магнети]].Металот е вреден во модерните времиња главно во [[легура]]; околу 68% од светското производство се користи во нерѓосувачки челик.Дополнителни 10% се користат за легури базирани на никел и бакар, 7% за легирани челици, 3% во леарници, 9% во позлата и 4% во други апликации, вклучувајќи го и брзорастечкиот сектор на батерии.<ref name=":7">{{Cite web|url=https://www.nickelinstitute.org/NickelUseInSociety/AboutNickel/FirstAndEndUsesofNickel.aspx|title=Nickel Use In Society|website=Nickel Institute|access-date=}}</ref> Како соединение, никелот има голем број на ниски хемиски производствени намени, како што се [[Raney никел | катализаторот за хидрогенација]], катоди за батерии, пигменти и третмани на метални површини.<ref>{{Cite web|url=https://nickelinstitute.org/~/media/Files/MediaCenter/NiCompounds/NI%20Compounds%202015%20v12%20FINAL.ashx?la=en|title=Nickel Compounds – The Inside Story|last=|first=|date=|website=Nickel Institute|access-date=}}</ref> Никелот е суштинска хранлива материја за некои микроорганизми и растенија кои имаат [[ензими]] со никел како [[активна локација]].
 
==Својства==
Ред 16:
[[File:Nickel-pV.svg|thumb|left|Моларниот волумен наспроти притисокот на собна температура]]
Никел е сребрено-бел метал со мала златна нијанса која зема висок лак.Тој е еден од четирите елементи кои се магнетни на или блиску до собна температура, а други се железо, [[кобалт]] и [[гадолиниум]].
Неговата [[Кири температура]] е {{convert|355|°C|°F|}}, што значи дека најголемиот дел од никелот нeма магнетнизиран над оваа температура.<ref>{{cite book |author=Kittel, Charles|title=Introduction to Solid State Physics |publisher=Wiley |date=1996 |page=449 |isbn=978-0-471-14286-7}}</ref> Единица клетка на никел е [[коцкест кристален систем|лице-центрирана коцка]] со параметар на решетка од 0,352 &nbsp;nm, што дава [[атомски радиус]] од 0,124 &nbsp;nm.Оваа кристална структура е стабилна до притисок од најмалку 70 GPA. Никел припаѓа на транзициските метали и е тежок и [[Нодуларност|нодуларен]].
 
====Електронски конфигурациски спор====
Атомот на никелот има две [[електронски конфигурации]],[Ar] 3d<sup>8</sup> 4s<sup>2</sup> и [Ar] 3d<sup>9</sup> 4s<sup>1</sup>,кои се многу блиски со енергија - симболот [Ar] се однесува на јадрото структура како [[аргон]].Постои несогласување на која конфигурација има најниска енергија.<ref name=Scerri/> Хемиските учебници ја цитираат електронската конфигурација на никел како [Ar] 4s<sup>2</sup> 3d<sup>8</sup>,<ref> Мислер,Г.Л. и Тар, Д.A. (1999) ''Неорганска хемија'' второ изд., Prentice–Hall. стр. 38. {{ISBN|0138418918}}.</ref> што исто така може да биде напишано [Ar] 3d<sup>8</sup> 4s<sup>2</sup>.<ref>Петручи, Р.Х. et al. (2002) ''Општа хемија'' осмо изд., Prentice–Hall. стр. 950. {{ISBN|0130143294}}.</ref> Оваа конфигурација се согласува со правилото на [[Правилото на Маделунг|на нарачување на енргија од Маделунг]], кое предвидува дека 4s се пополнува пред 3d.Поддржан е од експерименталниот факт дека најниската енергетска состојба на атомот на никел е 3d<sup>8</sup> 4s<sup>2</sup> ниво на енергија,специфично 3d<sup>8</sup>(<sup>3</sup>F) 4s<sup>2</sup> <sup>3</sup>F,''J'' &nbsp;=&nbsp;4 ниво.<ref name=NIST>[http://physics.nist.gov/PhysRefData/ASD/levels_form.html NIST Atomic Spectrum Database] To read the nickel atom levels, type "Ni I" in the Spectrum box and click on Retrieve data.</ref>
 
Сепак, секоја од овие две конфигурации се дели на неколку нивоа на енергија поради [[фината структура]],<ref name=NIST/> и двете групи на ниво на енергија се преклопуваат.Просечната енергија на состојбите со конфигурација [Ar] 3d<sup>9</sup> 4s<sup>1</sup> е всушност пониска од просечната енергија на состојбите со конфигурација [Ar] 3d<sup>8</sup> 4s<sup>2</sup>.Од оваа причина, истражувачката литература за атомски пресметки ја цитира основната конфигурација на никелот како [Ar] 3d<sup>9</sup> 4s<sup>1</sup>.<ref name=Scerri>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=SNRdGWCGt1UC&pg=PA239 |pages=239–240 |title=The periodic table: its story and its significance |author=Scerri, Eric R. |publisher=Oxford University Press|date=2007 |isbn=978-0-19-530573-9}}</ref>
Ред 30:
Изотопите потешки од {{chem|62|Ni}} не можат да бидат формирани со [[нуклеарна фузија]] без губење на енергија.
 
[[Никел-62]] има највисока средна [[нуклеарна врзувачка енергија]] по нуклон на било кој [[нуклид]],со 8,7946 на MeV/нуклон.<ref>{{cite web|url = http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/nucene/nucbin2.html#c1|title = The Most Tightly Bound Nuclei|accessdate = November 19, 2008}}</ref> Неговата врзувачка енергија е поголема од двете [[iron-56|{{chem|56|Fe}}]] и [[iron-58|{{chem|58|Fe}}]],повеќе изобилни елементи кои често се неправилно цитирани дека имаат најтешко врзани нуклиди.<ref name=aip1995>{{cite journal | doi = 10.1119/1.17828 | title=The atomic nuclide with the highest mean binding energy | journal=American Journal of Physics | date=1995 | volume=63 | issue=7 | page=653 | first=M. P. | last=Fewell| bibcode=1995AmJPh..63..653F }}</ref> Иако ова би изгледало дека ќе го предвиди никел-62 како најобемно тежок елемент во универзумот, релативно високата стапка на фотодизаинтеграција на никел во ѕвездените ентериери предизвикува железото да биде далеку најзастапено.<ref name=aip1995/>
 
Стабилниот изотоп никел-60 е продукт на [[изумрен радионуклид]] [[iron-60|{{chem|60|Fe}}]] кој се распаѓа со полуживот од 2,6 милиони години.Бидејќи {{chem|60|Fe}} има толку долг полуживот, неговата застапеност во материјалите во [[сончевиот систем]] може да генерира забележливи варијации во изотопскиот состав на {{chem|60|Ni}}.Затоа, изобилството на {{chem|60|Ni}} присутно во вонземјански материјали може да обезбеди увид во потеклото на сончевиот систем и неговата рана историја.
Ред 36:
Некои 18 [[радиоизотопи]] биле карактеризирани,и како најстабилни се {{chem|59|Ni}} со [[полуживот]] од 76.000 години, {{chem|63|Ni}} со 100 години, и {{Chem|56||Ni}} со 6 дена. Сите преостанати [[радиоактивни]] изотопи имаат полуживот помал од 60 часа, а повеќето од нив имаат полуживот помал од 30 секунди.Овој елемент исто така има и една [[мета состојба]].<ref name="Audi">{{cite journal| last = Audi|first = Georges|title = The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties|journal=Nuclear Physics A|volume = 729|issue = 1|pages = 3–128|date = 2003|doi=10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001|bibcode=2003NuPhA.729....3A| last2 = Bersillon| first2 = O.| last3 = Blachot| first3 = J.| last4 = Wapstra| first4 = A. H.|url = http://hal.in2p3.fr/in2p3-00014184|citeseerx = 10.1.1.692.8504}}</ref>
 
Радиоактивниот никел-56 е произведен од [[процесот на согорување на силициум]], а подоцна се ослободува во големи количини за време на [[тип IIn | тип Ia]] [[супернова]].Обликот на [[светлосната крива]] на овие супернови од средина до крајот на времето одговара на распаѓањето преку [[електронско зафаќање]] на никел-56 до [[кобалт]] - 56 и на крајот до железо-56.<ref name="Nucleos">{{cite book |title = Nucleosynthesis and chemical evolution of galaxies| isbn= 978-0-521-55958-4| pages = 154–160| chapter = Further burning stages: evolution of massive stars| first = Bernard Ephraim Julius|last = Pagel| date= 1997-09-04}}</ref> Никел-59 е долговечен [[космогенски нуклид | космоген]] [[радионуклид]] со полуживот од 76.000 години.{{chem|59|Ni}} пронашол многу апликации во [[изотопска геологија]].{{chem|59|Ni}} се користел за да се датира земната доба на [[метеоритите]] и за да се одреди изобилството на вонземска прашина во мраз и [[талог]].Полуживотот на никел-78 неодамна бил измерен на 110 милисекунди, и се верува дека е важен изотоп во [[супернова нуклеосинтезата]] на елементите потешки од железото.<ref>{{cite web|url = http://www.skyandtelescope.com/news/3310246.html?page=1&c=y|title = Atom Smashers Shed Light on Supernovae, Big Bang|date = April 22, 2005| first = Davide|last = Castelvecchi|accessdate = November 19, 2008}}</ref> Нуклидот <sup>48</sup>Ni, откриен во 1999 година, е најпознатиот протонски богат тежок изотоп.Со 28 [[протони]] и 20 [[неутрони]] <sup>48</sup>Ni е "[[двојна магија]]", како што е {{chem|78|Ni}} со 28 протони и 50 неутрони.Затоа, и двата се невообичаено стабилни за нуклиди со толку голем протон-неутронски дисбаланс.<ref name="Audi"/><ref>{{cite web|last = W|first = P.|title = Twice-magic metal makes its debut – isotope of nickel|publisher=[[Science News]]|date = October 23, 1999|url = http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1200/is_17_156/ai_57799535|archive-url = https://archive.is/20120524134125/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1200/is_17_156/ai_57799535|dead-url = yes|archive-date = May 24, 2012|accessdate = September 29, 2006}}</ref>
 
===Појава===
Ред 62:
 
===Никел(I)===
Никел (I) комплекси се невообичаени, но еден пример е тетраедралниот комплекс NiBr(PPh<sub>3</sub>)<sub>3</sub>.Многу никел (I) комплекси имаат Ni-Ni врска, како што се темно црвениот [[дијамагнетски]] {{chem|K|4 |[Ni|2|(CN)|6|]}} подготвен со редукција на {{Chem|K|2|[Ni|2|(CN)|6|]}} со [[натриум амалгам]].Ова соединение се оксидира во вода, ослободувајќи го {{chem|H|2}}.<ref name="InorgChemH">{{Housecroft3rd|page=729}}</ref>
 
Се смета дека состојбата на оксидација на никел (I) е важна за ензимите кои содржат никел, како што се [[NiFe Хидрогеназа|[NiFe] -хидрогеназа]], што ја катализира реверзибилната редукција на [[протони]] во {{chem |H|2}}.<ref name="Housecroft 4th">{{Housecroft4th|page=764}}</ref>
Ред 70:
[[File:Color of various Ni(II) complexes in aqueous solution.jpg|left|thumb|upright=2.05|Боја на различни Ni (II) комплекси во воден раствор. Од лево кон десно, {{chem|[Ni(NH|3|)|6|]|2+}}, [Ni([[ethylenediamine|C<sub>2</sub>H<sub>4</sub>(NH<sub>2</sub>)<sub>2</sub>]])]<sup>2+</sup>, {{chem|[NiCl|4|]|2-}}, {{chem|[Ni(H|2|O)|6|]|2+}}]]
[[File:Nickel(II)-sulfate-hexahydrate-sample.jpg|left|thumb|upright|alt=A small heap of cyan crystal particles|Кристали на [[вода на хидратација|хидрирани]] [[никел сулфати]].]]
Никел (II) формира соединенија со сите заеднички анјони, вклучувајќи [[никел сулфид|сулфид]], [[никел сулфат|сулфат]], карбонат, хидроксид, карбоксилати и халиди.[[Никел (II) сулфат]] се произведува во големи количини со распуштање на никел метал или оксиди во сулфурна киселина, формирајќи ги и хекса- и хептахидратните <ref>Ласелс,Кит; Морган, Линдзи Г .; Николс, Дејвид и Бејерман, Детмар (2005) "Никел соединенија" во "Улманската енциклопедија на индустриската хемија".Вајли-ВХЦ, Вајнхајм.{{DOI|10.1002/14356007.a17_235.pub2}}</ref> корисни за [[никел галванизација | галванизација]] на никел.Вообичаените соли на никел, како што се хлоридот, нитратот и сулфатот, се раствораат во вода за да дадат зелени раствори на [[метален аксо комплекс]] {{chem|[Ni(H|2|O)|6|]|2+}}.
 
Четирите халиди формираат соединенија на никел, кои се цврсти материи со молекули кои имаат октаедрични Ni центри.[[Никел (II) хлорид]] е најчест, а неговото однесување е илустративно на другите халиди.Никел (II) хлоридот се добива со растворање на никел или неговиот оксид во [[хлороводородна киселина]].Обично се среќава како зелен хексахидрат, чија формула обично е напишана NiCl<sub>2</sub>•6H<sub>2</sub>O.Кога се раствора во вода, оваа сол го формира [[металниот аксо комплекс]]{{chem|[Ni(H|2|O)|6|]|2+}}.Дехидратацијата на NiCl<sub>2</sub>•6H<sub>2</sub>O го дава жолтиот безводен {{chem|NiCl|2}}.
Ред 80:
 
===Никел (III) и (IV)===
Познати се многу Ni (III) соединенија, при што првите такви примери се никел (III) трихалофосфините (Ni<sub>III</sub>(PPh<sub>3</sub>)X<sub>3</sub>).<ref name = "Jensen">{{Cite journal | doi = 10.1002/zaac.19362290304| title = Zur Stereochemie des koordinativ vierwertigen Nickels| journal = Zeitschrift für Anorganische und Allgemeine Chemie| volume = 229| issue = 3| pages = 265–281| date = 1936| last1 = Jensen | first1 = K. A.}}</ref> Исто така, Ni (III) формира едноставни соли со флуорид<ref name = "Ni(III)F">{{Cite journal | doi = 10.1039/DT9730001995| title = Fluorine compounds of nickel(III)| journal = Journal of the Chemical Society, Dalton Transactions| issue = 19| page = 1995| date = 1973| last1 = Court | first1 = T. L.| last2 = Dove | first2 = M. F. A.}}</ref> или [[никел (III) оксид|оксид]] јони.Ni (III) може да се стабилизира со σ-донорски лиганди како што се [[тиол]] и [[фосфин]].<ref name="InorgChemH" />
 
Ni (IV) е присутен во мешаниот оксид {(chem|BaNiO|3}}, додека Ni (III) е присутен во [[никел оксид хидроксид]], кој се користи како [[катода]] кај многу [[Батерии за полнење|Батерии за полнење]], вклучувајќи [[никел-кадмиум]], [[никел-железна батерија|никел-железо]], [[никел водород батерија|никел водород]] и [[никел-метал хидрид батерија|никел-метал хидрид]] и се користи од страна на одредени производители во [[Li-ion]] батерии.<ref>{{cite news|url=http://www.greencarcongress.com/2008/12/imara-corporati.html|title=Imara Corporation Launches; New Li-ion Battery Technology for High-Power Applications|date=December 18, 2008|publisher=Green Car Congress}}</ref> Ni (IV) останува ретка оксидациона состојба на никелот и многу малку соединенија се познати до денес.<ref>{{cite journal|last1=Spokoyny|first1=Alexander M.|last2=Li|first2=Tina C.|last3=Farha|first3=Omar K.|last4=Machan|first4=Charles M.|last5=She|first5=Chunxing|last6=Stern|first6=Charlotte L.|last7=Marks|first7=Tobin J.|last8=Hupp|first8=Joseph T.|last9=Mirkin|first9=Chad A.|title=Electronic Tuning of Nickel-Based Bis(dicarbollide) Redox Shuttles in Dye-Sensitized Solar Cells|journal=Angew. Chem. Int. Ed.|date=28 June 2010|pages=5339–5343|doi=10.1002/anie.201002181|volume=49|issue=31|pmid=20586090}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Hawthorne|first1=M. Frederick|title=(3)-1,2-Dicarbollyl Complexes of Nickel(III) and Nickel(IV)|journal=Journal of the American Chemical Society |date=1967|volume=89|issue=2|pages=470–471|doi=10.1021/ja00978a065}}</ref><ref name="NiIV Science">{{Cite journal | doi = 10.1126/science.aaa4526| pmid = 25766226| title = Design, synthesis, and carbon-heteroatom coupling reactions of organometallic nickel(IV) complexes| journal = Science| volume = 347| issue = 6227| pages = 1218–20| date = 2015| last1 = Camasso | first1 = N. M.| last2 = Sanford | first2 = M. S.| bibcode = 2015Sci...347.1218C}}</ref><ref name="NiIV dap">{{Cite journal | doi = 10.1021/ja00753a022| title = Nickel(II) and nickel(IV) complexes of 2,6-diacetylpyridine dioxime| journal = Journal of the American Chemical Society| volume = 93| issue = 24| pages = 6469–6475| date = 1971| last1 = Baucom | first1 = E. I. | last2 = Drago | first2 = R. S. }}</ref>
 
==Историја==
Бидејќи руди на никел лесно се мешаат за сребрени руди, разбирањето на овој метал и неговата употреба датира во релативно кратко време.Меѓутоа, ненамерната употреба на никел е древна, и може да се проследи до 3500 пр.н.е.[[Бронзата]] во она што е сега за Сирија пронајдено содржи дури 2% никел.<ref>{{cite book|title = Nickel and Its Alloys|publisher=National Bureau of Standards|first = Samuel J.|last = Rosenberg|url = http://handle.dtic.mil/100.2/ADA381960|date = 1968}}</ref> Некои древни кинески ракописи укажуваат дека таму бил користен "бел бакар" ([[купроникел]], познат како "бајтонг") помеѓу 1700 и 1400 пр.н.е. Овој бел бакар Пактонг бил извезен во Велика Британија уште во 17 век, но содржината на никел во оваа легура не била откриена до 1822 година.<ref name="McNeil">{{cite book|title = An Encyclopaedia of the History of Technology|chapter = The Emergence of Nickel|first = Ian|last = McNeil|publisher=Taylor & Francis|date = 1990|isbn = 978-0-415-01306-2|pages = 96–100}}</ref> Монетите од никел-бакарни легури биле ковани од бактријанските кралеви [[Агатокли од Бактрија|Агатокли]], [[Еутид II]] и [[Панталеон]] во 2 век пр.н.е., веројатно од кинескиот купроникел.<ref>[[Joseph Needham]], Ling Wang, Gwei-Djen Lu, [[Tsuen-hsuin Tsien]], Dieter Kuhn, Peter J Golas, [https://books.google.com/books?id=BYixSmXUCuMC&pg=PA237 ''Science and civilisation in China'']: Cambridge University Press: 1974, {{ISBN|0-521-08571-3}}, pp. 237–250</ref>
[[File:Nickeline.jpg|thumb|никелин/николит]]
Во средновековна Германија, црвениот минерал бил пронајден во Рудните планини што личело на бакарна руда.Меѓутоа, кога рударите не успеаја да извлечат бакар од него, тие го обвинија немирниот спрат на германската митологија, Никел (сличен на "[[христијанското учење за Ѓаволот | Стариот Ник]]"), за безизување на бакар.Тие ја нарекле оваа руда "Купферникел" од германскиот "Купфер" за бакар.<ref>''Chambers Twentieth Century Dictionary'', p888, W&R Chambers Ltd., 1977.</ref><ref name="JEC-I">{{cite journal|title = The story of Nickel. I. How "Old Nick's" gnomes were outwitted|last = Baldwin|first = W. H.| journal=Journal of Chemical Education|date = 1931|volume = 8|page = 1749|doi = 10.1021/ed008p1749|bibcode = 1931JChEd...8.1749B|issue = 9 }}</ref><ref name="JEC-II">{{cite journal|title = The story of Nickel. II. Nickel comes of age|last = Baldwin|first = W. H.| journal=Journal of Chemical Education|date = 1931|volume = 8|page = 1954|doi = 10.1021/ed008p1954|bibcode = 1931JChEd...8.1954B|issue = 10 }}</ref><ref name="JEC-III">{{cite journal|title = The story of Nickel. III. Ore, matte, and metal|last = Baldwin|first = W. H.| journal=Journal of Chemical Education|date = 1931|volume = 8|page = 2325|doi = 10.1021/ed008p2325|bibcode = 1931JChEd...8.2325B|issue = 12 }}</ref> Оваа руда сега е позната како [[никелин]], никел [[арсенид]].Во 1751 година Барон [[Аксел Фредик Кронстедт]] се обидел да извади бакар од куферфеник во рудник на [[кобалт]] во [[Шведска|Шведска]] село [[Лос,Шведска|Лос]], и наместо тоа,произвел бел метал што го именувал по духот што го дал своето име во минералот, никел.<ref>{{cite journal|title = The discovery of the elements: III. Some eighteenth-century metals|last = Weeks|first = Mary Elvira|authorlink=Mary Elvira Weeks|journal=Journal of Chemical Education|date = 1932|volume = 9|issue = 1|page = 22|doi = 10.1021/ed009p22|bibcode = 1932JChEd...9...22W }}</ref> Во современиот германски, Купферникел или Купфер-Никел ја означува легурата [[купроникел]].
 
Првично, единствениот извор за никел била ретката руда Купферникел. Почнувајќи од 1824 година, никел бил добиван како нуспроизвод на производство на [[син кобалт]].Првото големо топење на никел започна во Норвешка во 1848 година од никел-богатиот [[пиротит]]. Воведувањето на никел во производството на челик во 1889 година ја зголеми побарувачката на никел, а никелските депозити на [[Нова Каледонија]], откриени во 1865 година, обезбедија најголем дел од понудата во светот помеѓу 1875 и 1915 година.Откривањето на големите наоѓалишта во басенот на [[Садбери]], Канада во 1883, во [[Норилск | Норилск-Талнах]], Русија во 1920 година и во [[Меренски гребен]], Јужна Африка во 1924 година,предизвика можност за големо производство на никел.
Ред 97:
 
===Канада===
[[Никел (канадски монета)|99,9% никелски монети од пет центи ]] биле направени во Канада (најголемиот производител на никел во тоа време) за време на невоени години од 1922-1981 година;металот во содржината ги направи овие монети магнетни.<ref>{{cite web|url = http://www.mint.ca/store/mint/learn/circulation-currency-1100028|title = Industrious, enduring–the 5-cent coin|date = 2008|accessdate = January 10, 2009|publisher=Royal Canadian Mint}}</ref> За време на периодот 1942-1945 година, најголемиот или целиот никел бил отстранет од канадски и американски монети за да се искористи за производство на оклоп.<ref name="JEC-I"/><ref>{{cite web|url =http://www.nidi.org/index.cfm/ci_id/160.htm|archiveurl =https://web.archive.org/web/20060929095200/http://www.nidi.org/index.cfm/ci_id/160.htm|archivedate =September 29, 2006|title = Trends of Nickel in Coins – Past, Present and Future |accessdate = November 19, 2008| publisher=The Nickel Institute|first = Bill|last = Molloy|date = November 8, 2001}}</ref> Канада користела 99,9% никел од 1968 година во монетите со повисока вредност се до 2000 година.
 
=== Швајцарија ===
Ред 106:
 
=== САД ===
Во Соединетите Американски Држави, терминот "никел" или "ник" првично се применувал на бакар-никеловиот [[Летачки орелски цент]], кој го заменил бакар со 12% никел 1857-58, потоа [[Индискиот главен цент]] со истата легура од 1859-1864.Уште подоцна, во 1865 година, терминот означувал [[трицентен(амерканска монета)|трицентен никел]], со никел зголемен на 25%. Во 1866 година, [[никел (САД монета) #Shield никел (1866-1883) | петцентен штит никел]] (25% никел, 75% бакар) ја присвоил ознаката.Заедно со пропорцијата на легури, овој термин се употребува до денес во САД.
 
=== Тековна употреба ===
Ред 115:
[[File:Evolution minerai nickel.svg|lang=en|thumb|upright=1.4|Еволуцијата на никелските руди во одделни водечки земји за производство на никел.]]
 
Околу 2 милиони тони никел се произведува годишно низ целиот свет.<ref>{{Cite web|url=https://nickelinstitute.org/~/media/Files/MediaCenter/LifeOfNi/TheLifeofNi.ashx?la=en|title=The Life of Ni|last=|first=|date=|website=Nickel Institute|access-date=}}</ref> [[Филипините]], [[Индонезија]], [[Русија]], [[Канада]] и [[Австралија]] се најголемите светски производители на никел, како што е објавено од [[САД геолошкото истражување]].<ref name="USGSCS2012"/> Најголемите депозити на никел во не-руска Европа се наоѓаат во [[Финска]] и [[Грција]]. Идентификуваните земјишни ресурси во просек од 1% никел или повеќе содржат најмалку 130 милиони тони никел.Околу 60% се наоѓаат во латерити и 40% се наоѓаат во сулфидни наслаги. Покрај тоа, екстензивните длабоки морски ресурси на никел се во мангански кора и нодули кои покриваат големи површини на дното на океанот, особено во Тихиот Океан.<ref name=usgs1 />
 
Единствениот локалитет во САД, каде што никелот е профитабилно миниран, е [[Ридл, Орегон]], каде што се наоѓаат неколку квадратни милји на површински наслаги од никел.Рудникот бил затворен во 1987 година.<ref>{{cite journal|url = http://www.oregongeology.com/sub/publications/OG/OBv15n10.pdf|title = The Nickel Mountain Project|journal = Ore Bin|volume = 15|issue = 10|date = 1953|pages = 59–66|access-date = May 7, 2015|archive-url = https://web.archive.org/web/20120212005749/http://www.oregongeology.com/sub/publications/OG/OBv15n10.pdf|archive-date = February 12, 2012|dead-url = yes|df = mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|title=Environment Writer: Nickel |publisher=National Safety Council |url=http://www.environmentwriter.org/resources/backissues/chemicals/nickel.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060828211637/http://www.environmentwriter.org/resources/backissues/chemicals/nickel.htm |dead-url=yes |archive-date=2006-08-28 |date=2006 |accessdate=January 10, 2009 }}</ref>[[Проектот за рудникот "Орел"]] е нов рудник за никел на [[Мичиген]] поточно [[Горниот полуостров на Мичиген | горниот полуостров на Мичиген]]. Изградбата е завршена во 2013 година, а операциите започнаа во третиот квартал од 2014 година.<ref name=eagle>{{cite web |url=http://www.lundinmining.com/s/QOU.asp?ReportID=718088 |title=Operations & Development |publisher=Lundin Mining Corporation |accessdate=2014-08-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151118181320/http://www.lundinmining.com/s/QOU.asp?ReportID=718088 |archive-date=November 18, 2015 |dead-url=yes |df=mdy-all }}</ref> Во првата цела година на работа, Eagle Mine произвел 18.000 тони.<ref name=eagle/>
 
{| class="wikitable sortable"
Ред 173:
Никел се добива преку [[екстрактивна металургија]]: се екстрахира од рудата со конвенционални процеси на печење и редукција коишто создаваат метал со чистота поголема од 75%.Во многу [[нерѓосувачки челик]] апликации, 75% чист никел може да се користи без понатамошно прочистување, во зависност од нечистотиите.
 
Традиционално, повеќето сулфидни руди се обработуваат со употреба на [[пирометалургиски]] техники за производство на [[Материјал (металургија)|мат]] за понатамошно рафинирање.Неодамнешните достигнувања во [[хидрометалургијата|хидрометалургиски техники]] резултираа со значително почист метален никел производ. Повеќето сулфидни депозити традиционално се обработуваат преку концентрација преку процес на [[пена флотација]] проследен со екстракција од [[пирометалургија]].Во хидрометаллуршките процеси, сулфидните руди на никелот се концентрирани со флотација (дифференцијална флотација ако односот на Ni / Fe е премногу низок), а потоа потопување.Материјата од никел понатаму се обработува со [[техники на екстракција на кобалт # Обнова од концентрати на никел-кобалт сулфид (процес Шерит)|Шерит-Гордоновиот процес]].Прво, бакарот се отстранува со додавање на [[водород сулфид]], оставајќи концентрат од кобалт и никел. Потоа екстракцијата со растворувач се користи за одвојување на кобалтот и никелот, со конечна содржина на никел поголема од 99%.
[[File:Nickel electrolytic and 1cm3 cube.jpg|thumb|[[Електролиза | Електролитички рафиниран]] никел нодул, со зелени, кристализирани соли на никел-електролит видливи во порите.]]
 
=== Електрорафинирање ===
Ред 182:
[[File:Nickel kugeln.jpg|thumb|left|Високо прочистени никел сфери направени преку [[Mондоновиот процес]].]]
{{main|Mондонов процес}}
Најчистиот метал се добива од оксид на никел со [[Mондоновиот процес]], кој постигнува чистота поголема од 99,99%.<ref>{{cite journal|last1= Mond |first1=L. |last2=Langer |first2=K. |last3=Quincke |first3=F.| title= Action of carbon monoxide on nickel| journal=Journal of the Chemical Society|date=1890| pages=749–753|doi = 10.1039/CT8905700749|volume= 57}}</ref> Процесот бил патентиран од Лудвиг Монд и бил во индустриска употреба уште пред почетокот на 20 век. Во овој процес, никелот реагира со [[јаглерод моноксид]] во присуство на сулфур катализатор на околу 40-80 &nbsp;° C за да формира [[никел карбонил]].Железото дава [[железен пентакарбонил]], исто така, но оваа реакција е бавна. Доколку е потребно, никелот може да се одвои со дестилација.[[Дикобалт октакарбонил]] исто така се формира со никелна дестилација како нус-производ, но се распаѓа на [[тетракобалтедекакарбонил]] на реакционата температура за да се добие нестабилна цврста материја.<ref name="ullmann-1">{{Ullmann|author=Kerfoot, Derek G. E. |title=Nickel|doi=10.1002/14356007.a17_157}}</ref>
 
Никел се добива од никел карбонил од еден од двата процеса. Тоа може да се помине преку голема комора на високи температури во кои десетици илјади никел сфери, наречени пелети, постојано се мешаат.Карбонилот се распаѓа и го депонира чистиот никел врз никелските сфери. Во алтернативен процес, никел карбонилот се распаѓа во помала комора со 230 &nbsp;° C за да се создаде фин никел во прав.Нуспроизводот јаглерод моноксид се рециркулира и повторно се користи. Високо чистиот производ од никел е познат како "карбонилен никел".<ref>{{cite book|author=Neikov, Oleg D.|author2=Naboychenko, Stanislav|author3=Gopienko, Victor G|author4=Frishberg, Irina V|last-author-amp=yes |title=Handbook of Non-Ferrous Metal Powders: Technologies and Applications|url=https://books.google.com/books?id=6aP3te2hGuQC&pg=PA371|accessdate= January 9, 2012|date=January 15, 2009|publisher=Elsevier|isbn=978-1-85617-422-0|pages=371–}}</ref>
 
=== Вредност на металот ===
Пазарната цена на никелот се зголеми во текот на 2006 година и во првите месеци од 2007 година; од 5 април 2007 година, металот се тргуваше со [[САД долар | САД]] 52.300 долари од [[тон]] или 1.47 долари / ун.<ref name=LME>{{cite web| url = http://www.lme.com/nickel_graphs.asp| title = LME nickel price graphs| publisher = London Metal Exchange| accessdate = June 6, 2009| deadurl = yes| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090228180212/http://www.lme.com/nickel_graphs.asp| archivedate = February 28, 2009| df = mdy-all}}</ref> Цената потоа драматично падна, а од септември 2017 година, металот се тргуваше по цена од 11.000 долари / тон, или 0,31 долари / ун.<ref>{{cite web|url=https://www.lme.com/metals/non-ferrous/nickel#tabIndex=0|title=London Metal Exchange|last=|first=|date=|website=|publisher=LME.com|accessdate=}}</ref>
 
Една [[никел (САД монета)|никел монета на САД]] содржи {{convert|0.04|oz|g}} никел, кој на април 2007 година беше вреден 6,5 центи, заедно со 3,75 грама бакар околу 3 центи, со вкупна метална вредност од повеќе од 9 центи.Бидејќи номиналната вредност на никелот е 5 центи, тоа го направи привлечна цел за топење од луѓе кои сакаат да ги продадат металите со профит. Но, [[Монетниот двор на Соединетите Држави]], во пресрет на оваа практика, спроведе нови привремени правила на 14 декември 2006 година, предмет на јавен коментар за 30 дена, со што се криминализираше топењето и извозот на центи и никели.<ref>[http://www.usmint.gov/pressroom/index.cfm?action=press_release&ID=724 United States Mint Moves to Limit Exportation & Melting of Coins], The United States Mint, press release, December 14, 2006</ref> Прекршителите може да бидат казнети со парична казна до 10.000 долари и / или затворени максимум пет години.
Ред 197:
Глобалното производство на никел во моментов се користи на следниов начин: 68% од нерѓосувачки челик; 10% во обоени [[легури]]; 9% во [[галванизација]]; 7% во легиран челик; 3% во леарници; и 4% други намени (вклучувајќи и батерии).<ref name=":7" />
 
Никел се користи во многу специфични и препознатливи индустриски производи и производи за широка потрошувачка, вклучувајќи ги [[нерѓосувачкиот челик]], [[alnico]] магнети, монети, [[батерија за полнење|батерии за полнење]], електрични гитарни жици, капсули за микрофон,обложување на водоводни тела,<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=DL1AAQAAMAAJ|title=American Plumbing Practice: From the Engineering Record (Prior to 1887 the Sanitary Engineer.) A Selected Reprint of Articles Describing Notable Plumbing Installations in the United States, and Questions and Answers on Problems Arising in Plumbing and House Draining. With Five Hundred and Thirty-six Illustrations|last=Engineer|first=Engineering Record, Building Record, and Sanitary|date=1896-01-01|publisher=Engineering record|page=119}}</ref> и специјални легури како што се [[permalloy]], [[elinvar]] и [[invar]].Се користи за обложување и како зелена боја во стакло.Никел е пред се метална легура, а нејзината главна употреба е во никелските челици и никел леано железо, во која обично ја зголемува цврстината на истегнување, цврстината и еластичната граница.Широко се користи во многу други легури, вклучувајќи ги никелските бронзи и бронзени и легури со бакар, хром, алуминиум, олово, кобалт, сребро и злато [[Inconel]], [[Incoloy]], [[Monel]], [[Nimonic]]).<ref>{{cite book|chapter-url = https://books.google.com/?id=IePhmnbmRWkC|title = ASM Specialty Handbook: Nickel, Cobalt, and Their Alloys|first = Joseph R.|last = Davis|publisher=ASM International|date = 2000|isbn = 978-0-87170-685-0|pages = 7–13|chapter = Uses of Nickel}}</ref>
 
[[File:MagnetEZ.jpg|thumb|left|"Потковичен магнет" направен од [[alnico]] никел легура.]]
 
Бидејќи е отпорен на корозија, никел повремено се користел како замена за декоративно сребро.Никел, исто така, повремено се користи во некои земји по 1859 година како евтин монетен метал (види погоре), но во подоцнежните години на 20-тиот век бил заменет со поевтин [[нерѓосувачки челик]] (т.е. железо) легури, освен во САД и Канада.
 
Никел е одличен агент за легирање за одредени благородни метали и се користи во [[Металуршка анализа|оганска анализа]] како колектор на [[платинската група|платинската група на елементи]] (PGE).Како таков, никелот е способен за целосно собирање на сите шест PGE елементи од руди и делумно собирање на злато.Високопроизводните рудници за никел, исто така, можат да се вклучат во обновувањето на PGE (првенствено [[платинум]] и [[паладиум]]); примери се Норилск во Русија и басенот Садбери во Канада.
 
[[Метална пена | Никел пена]] или никел мрежа се користи во [[електроди со гас дифузија]] за [[алкална горивни ќелии]].<ref>{{cite book|author=Kharton, Vladislav V. |title=Solid State Electrochemistry II: Electrodes, Interfaces and Ceramic Membranes|url=https://books.google.com/books?id=5n5Fwf5D2EMC&pg=PT166 |date=2011|publisher=Wiley-VCH|isbn=978-3-527-32638-9|pages=166–}}</ref><ref>{{cite web|title = A New Cathode Design for Alkaline Fuel Cells(AFCs)|author=Bidault, F.|author2=Brett, D. J. L.|author3=Middleton, P. H.|author4=Brandon, N. P.|url = http://perso.ensem.inpl-nancy.fr/Olivier.Lottin/FDFC08/Bidault.pdf|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110720233739/http://perso.ensem.inpl-nancy.fr/Olivier.Lottin/FDFC08/Bidault.pdf|archivedate = 2011-07-20|publisher=Imperial College London}}</ref>
 
Никел и неговите легури често се користат како катализатори за реакции на [[хидрогенација]]. [[Ранеј никел]], фино поделена никел-алуминиумска легура, е една честа форма, иако се користат и сродни катализатори, вклучувајќи катализатори од типот Ранеј.
Ред 218:
 
== Биолошка улога ==
Иако не е познат до 1970-тите години, познато е дека никелот игра важна улога во биологијата на некои растенија, [[еубактерии]], [[архебактерии]] и [[габи]].<ref name="Sigel">{{cite book|title=Nickel and Its Surprising Impact in Nature|editor=Astrid Sigel|editor2=Helmut Sigel|editor3=Roland K. O. Sigel |publisher=Wiley |date=2008 |series=Metal Ions in Life Sciences|volume=2 |isbn=978-0-470-01671-8 }}</ref><ref name="Sydor">{{cite book|last1=Sydor|first1=Andrew|last2=Zamble|first2=Deborah|editor1-last=Banci|editor1-first=Lucia|title=Nickel Metallomics: General Themes Guiding Nickel Homeostasis|date=2013|publisher=Springer|location=Dordrecht|isbn=978-94-007-5561-1|pages=375–416}}</ref><ref>{{cite book|author1=Zamble, Deborah |author2=Rowińska-Żyrek, Magdalena |author3=Kozlowski, Henryk |title=The Biological Chemistry of Nickel|url=https://books.google.com/books?id=LQifDgAAQBAJ|date=2017|publisher=Royal Society of Chemistry|isbn=978-1-78262-498-1}}</ref> Никелските ензими како што се [[уреаза]] се сметаат за вирулентни фактори кај некои организми.<ref>{{Cite journal|last=Covacci|first=Antonello|last2=Telford|first2=John L.|last3=Giudice|first3=Giuseppe Del|last4=Parsonnet|first4=Julie|last5=Rappuoli|first5=Rino|date=1999-05-21|title=''Helicobacter pylori'' Virulence and Genetic Geography|journal=Science|volume=284|issue=5418|pages=1328–1333|doi=10.1126/science.284.5418.1328|pmid=10334982|bibcode=1999Sci...284.1328C}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Gary M.|last2=Mukherjee|first2=Jean|last3=Cole|first3=Garry T.|last4=Casadevall|first4=Arturo|last5=Perfect|first5=John R.|date=2000-02-01|title=Urease as a Virulence Factor in Experimental Cryptococcosis|journal=Infection and Immunity|volume=68|issue=2|pages=443–448|doi=10.1128/IAI.68.2.443-448.2000|pmid=10639402|pmc=97161}}</ref> Уреазата катализира хидролиза на [[уреа]] за да се формира амонијак и карбамат.<ref name="SydorSigel"/><ref name="SigelSydor"/>[[NiFe хидрогенезата]] може да ја катализира оксидацијата на {{chem|H|2}} за да формира протони и електрони, а исто така може да ја катализира реверсната реакција, редукцијата на протоните за да формира водороден гас.<ref name="SydorSigel"/><ref name="SigelSydor"/> Никел-тетрапирол коензим, [[кофактор F430]] е присутен во метил [[коензим М]] редуктаза, што може да го катализира формирањето на метан, или обратна реакција, во [[метаногенична]] [[археа]].<ref>
{{cite book
|first1=Ragdale
Ред 235:
|isbn= 978-94-017-9268-4
}}
</ref> Еден од ензимите на јаглерод моноксид дехидрогеназа се состои од кластер на Fe-Ni-S.<ref>
{{cite book
|first2=Stephen W.
Ред 257:
|isbn= 978-94-017-9268-4
}}
</ref> Други ензими кои носат никел вклучуваат ретка бактериска класа на [[супероксидна дисмутаза]]<ref>{{cite journal|last = Szilagyi| first = R. K.|display-authors=4|author2=Bryngelson, P. A. |author3=Maroney, M. J. |author4=Hedman, B. |author5=Hodgson, K. O. |author6= Solomon, E. I. |title = S K-Edge X-ray Absorption Spectroscopic Investigation of the Ni-Containing Superoxide Dismutase Active Site: New Structural Insight into the Mechanism|journal=Journal of the American Chemical Society|date = 2004|volume = 126|issue = 10|pages = 3018–3019|doi = 10.1021/ja039106v|pmid = 15012109}}</ref> и [[глиоксалаза I]] ензими во бактерии и неколку паразитски еукариотски [[трипаносоматид | трипанозомални]] паразити<ref>{{cite journal |author=Greig N |author2=Wyllie S |author3=Vickers TJ|author4=Fairlamb AH |title=Trypanothione-dependent glyoxalase I in Trypanosoma cruzi |journal=Biochemical Journal |volume=400 |issue=2 |pages=217–23 |date=2006 |pmid=16958620 |url=http://www.biochemj.org/bj/400/0217/bj4000217.htm |doi=10.1042/BJ20060882 |pmc=1652828}}</ref>(во повисоки организми, вклучувајќи квасец и цицачи, овој ензим содржи бивалентен Zn<sup>2+</sup>).<ref name="aronsson_1978">{{cite journal | author = Aronsson A-C | author2 = Marmstål E | author3 = Mannervik B | date = 1978 | title = Glyoxalase I, a zinc metalloenzyme of mammals and yeast | journal = Biochemical and Biophysical Research Communications | volume = 81 | issue = 4 | pages = 1235–1240 | doi = 10.1016/0006-291X(78)91268-8 | pmid = 352355}}</ref><ref name="ridderstroem_1996" >{{cite journal | author = Ridderström M | author2 = Mannervik B | date = 1996 | title = Optimized heterologous expression of the human zinc enzyme glyoxalase I | journal = Biochemical Journal | volume = 314 | pages = 463–467 | pmid = 8670058 | pmc = 1217073 | issue = Pt 2 | doi=10.1042/bj3140463}}</ref><ref>{{cite journal | author = Saint-Jean AP | author2 = Phillips KR | author3 = Creighton DJ| author4 = Stone MJ | date = 1998 | title = Active monomeric and dimeric forms of Pseudomonas putida glyoxalase I: evidence for 3D domain swapping | journal = Biochemistry | volume = 37 | pages = 10345–10353 | doi = 10.1021/bi980868q | pmid = 9671502 | issue = 29}}</ref><ref>{{cite journal|last = Thornalley|first = P. J.|title = Glyoxalase I—structure, function and a critical role in the enzymatic defence against glycation|journal=Biochemical Society Transactions|date = 2003|volume = 31|pages = 1343–1348|doi = 10.1042/BST0311343|pmid = 14641060|issue = Pt 6|title-link = glycation}}</ref><ref>{{cite book | author = Vander Jagt DL | date = 1989 | chapter = Unknown chapter title | title = Coenzymes and Cofactors VIII: Glutathione Part A | editor = D Dolphin | editor2 = R Poulson | editor3 = O Avramovic | publisher = John Wiley and Sons | location = New York}}</ref>
 
Диететскиот никел може да влијае на човековото здравје преку инфекции од бактерии зависни од никел, но исто така е можно дека никелот е суштински хранлив елемент за бактерии кои живеат во дебелото црево, што всушност функционира како пребиотик (пребиотик).<ref>{{cite book
Ред 268:
|pages=321–357|chapter=Chapter 10. Nickel: and Human Health
|doi=10.1007/978-94-007-7500-8_10
|pmid=24470096|isbn=978-94-007-7499-5}}</ref> Институтот за медицина во САД не потврди дека никелот е суштинска хранлива материја за луѓето, така што не е утврдена ниту [[Препорачаната диетална исхрана]] (RDA) ниту соодветен внес.[[Толерантните нивоа на доза на внесот|Толерантна вредност на внес]] на диететски никел е 1000 мг / ден како растворливи соли на никел.Внесот на исхраната се проценува на 70-100 ngsp;μg/ден, со помалку од 10% што се апсорбира. Што се апсорбира се излачува преку урината.<ref>Nickel. IN: [https://www.nap.edu/read/10026/chapter/15 Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Copper]. National Academy Press. 2001, PP. 521–529.</ref> Релативно големи количини на никел - споредливи со проценетата просечна ингестија погоре - се [[Исцедување (хемија)|исцедува]] во храна подготвена од нерѓосувачки челик. На пример, износот на никел исцеден по 10 циклуси за готвење во една порција на сос од домати во просек изнесува 88 μg.<ref>{{cite journal|author=Kamerud KL|author2=Hobbie KA|author3=Anderson KA|title=Stainless Steel Leaches Nickel and Chromium into Foods During Cooking|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry |date=August 28, 2013|doi=10.1021/jf402400v|pmid=23984718|volume=61|issue=39|pages=9495–501|pmc=4284091}}</ref><ref>{{cite journal|author=Flint GN|author2=Packirisamy S|title=Purity of food cooked in stainless steel utensils|journal=Food Additives & Contaminants |date=Feb–Mar 1997|volume=14|issue=2|pages=115–26|doi=10.1080/02652039709374506|pmid=9102344}}</ref>
 
Никел ослободен од [[сибирскиte замки]] вулкански ерупции е сомнителен за помагање на растот на "[[Methanosarcina]]", род од euryarchaeote archaea кој произведувал метан за време на [[пермиско-триазискиот настан за истребување]], најголемиот познат настан на истребување.<ref>{{cite web
Ред 296:
}}
}}
Главен извор на изложеност на никел е орална употреба, бидејќи никелот е од суштинско значење за растенијата.<ref>{{cite journal |doi=10.1016/j.yrtph.2017.03.011 |pmid=28300623 |title=Derivation of an oral toxicity reference value for nickel |journal=[[Regulatory Toxicology and Pharmacology]] |volume=87 |pages=S1–S18 |year=2017 |last1=Haber |first1=Lynne T |last2=Bates |first2=Hudson K |last3=Allen |first3=Bruce C |last4=Vincent |first4=Melissa J |last5=Oller |first5=Adriana R }}</ref> Никел се наоѓа природно во храната и водата, и може да се зголеми со човечко [[загадување]]. На пример, никелската [[славина]] може да ја контаминира водата и почвата;со [[рударството]] и топењето никелот се фрла во [[отпадната вода]]; никел-челик [[легура]] садови за готвење и никел-пигментирани јадења може да го ослободат никелот во храната.Атмосферата може да биде загадена со рафинирање на никел руда и согорување на [[фосилно гориво]]. Луѓето можат да апсорбираат никел директно од чадот од тутун и контактот со кожа со накит, шампони, детергенти и [[монети]].Не толку честа форма на хронична изложеност е преку [[хемодијализа]] бидејќи трагите на никел јони можат да се апсорбираат во плазмата од дејството на [[албумин]].
 
Просечната дневна изложеност не претставува закана за здравјето на луѓето. Повеќето од никелот апсорбирани секој ден од страна на луѓето е отстранет од страна на бубрезите и излегува надвор од телото преку урина или се елиминира преку гастроинтестиналниот тракт без да се апсорбира.Никелот не е кумулативен отров, но поголеми дози или хронична изложеност на вдишување може да бидат токсични, дури и [[карциногени]] и претставуваат [[професионална опасност]].<ref>{{cite book|last1 = Butticè|first1 = Claudio|editor1-last = Colditz|editor1-first = Graham A.|title = The SAGE Encyclopedia of Cancer and Society|date = 2015|publisher = SAGE Publications, Inc.|location = Thousand Oaks|isbn = 9781483345734|pages = 828–831|edition = Second|chapter = Nickel Compounds}}</ref>
 
Никелските соединенија се класифицирани како човечки канцерогени<ref name=":0">IARC (2012). [https://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol100C/mono100C-10.pdf “Nickel and nickel compounds”] in ''IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum''. Volume 100C. pp. 169–218..</ref><ref name=":1">Regulation (EC) No 1272/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on Classification, Labelling and Packaging of Substances and Mixtures, Amending and Repealing Directives 67/548/EEC and 1999/45/EC and amending Regulation (EC) No 1907/2006 [OJ L 353, 31.12.2008, p. 1]. [http://www.eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=CELEX%3A32008R1272 Annex VI]. Accessed July 13, 2017.</ref><ref name=":2">[https://www.unece.org/fileadmin/DAM/trans/danger/publi/ghs/ghs_rev05/English/ST-SG-AC10-30-REv5e.pdf Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)], 5th ed., United Nations, New York and Geneva, 2013..</ref><ref name=":3">National Toxicology Program. (2016). [https://ntp.niehs.nih.gov/pubhealth/roc/index-1.html “Report on Carcinogens”], 14th ed. Research Triangle Park, NC: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service..</ref> врз основа на зголемени ризици за рак на дишните патишта забележани во епидемиолошките студии на рафинеријата на сулфурни руда.<ref name=":4">{{cite journal|pmid=2185539|jstor=40965957|year=1990|title=Report of the International Committee on Nickel Carcinogenesis in Man|journal=Scandinavian Journal of Work, Environment & Health|volume=16|issue=1 Spec No|pages=1–82}}</ref> Ова е поддржано од позитивните резултати на NTP биоанализата со Ni субсулфид и Ni оксид кај стаорци и глувци.<ref name=":5">{{cite journal|pmid=12594522|year=1996|title=NTP Toxicology and Carcinogenesis Studies of Nickel Subsulfide (CAS No. 12035-72-2) in F344 Rats and B6C3F1 Mice (Inhalation Studies)|journal=National Toxicology Program Technical Report Series|volume=453|pages=1–365}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=12594524|year=1996|title=NTP Toxicology and Carcinogenesis Studies of Nickel Oxide (CAS No. 1313-99-1) in F344 Rats and B6C3F1 Mice (Inhalation Studies)|journal=National Toxicology Program Technical Report Series|volume=451|pages=1–381}}</ref> Податоците за човекот и животните постојано укажуваат на недостаток на канцерогеност преку орален пат на изложеност и ја ограничуваат канцерогеноста на соединенијата на никел со респираторни тумори по вдишувањето.<ref>{{cite journal|pmid=22158127|pmc=3243677|year=2011|author1=Cogliano|first1=V. J|title=Preventable exposures associated with human cancers|journal=JNCI Journal of the National Cancer Institute|volume=103|issue=24|pages=1827–39|last2=Baan|first2=R|last3=Straif|first3=K|last4=Grosse|first4=Y|last5=Lauby-Secretan|first5=B|last6=El Ghissassi|first6=F|last7=Bouvard|first7=V|last8=Benbrahim-Tallaa|first8=L|last9=Guha|first9=N|last10=Freeman|first10=C|last11=Galichet|first11=L|last12=Wild|first12=C. P|doi=10.1093/jnci/djr483}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=17692353|year=2007|author1=Heim|first1=K. E|title=Oral carcinogenicity study with nickel sulfate hexahydrate in Fischer 344 rats|journal=Toxicology and Applied Pharmacology|volume=224|issue=2|pages=126–37|last2=Bates|first2=H. K|last3=Rush|first3=R. E|last4=Oller|first4=A. R|doi=10.1016/j.taap.2007.06.024}}</ref> Метал од никел е класифициран како канцероген;<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> постои конзистентност помеѓу отсуството на зголемени ризици за рак на дишните патишта кај работниците претежно изложени на метален никел<ref name=":4" /> и недостаток на респираторни тумори во студија за карциногеност во живот на стаорец со никел метал во прав.<ref name=":6">{{cite journal|pmid=18822311|year=2008|author1=Oller|first1=A. R|title=Inhalation carcinogenicity study with nickel metal powder in Wistar rats|journal=Toxicology and Applied Pharmacology|volume=233|issue=2|pages=262–75|last2=Kirkpatrick|first2=D. T|last3=Radovsky|first3=A|last4=Bates|first4=H. K|doi=10.1016/j.taap.2008.08.017}}</ref> Во студиите за инхалација на глодари со различни соединенија на никел и никел метал, биле забележани зголемени воспаленија на белите дробови со и без хиперплазија на бронхијалните лимфни јазли или фиброза.<ref name=":3" /><ref name=":5" /><ref name=":6" /><ref>{{cite journal|pmid=12587012|year=1996|title=NTP Toxicology and Carcinogenesis Studies of Nickel Sulfate Hexahydrate (CAS No. 10101-97-0) in F344 Rats and B6C3F1 Mice (Inhalation Studies)|journal=National Toxicology Program Technical Report Series|volume=454|pages=1–380}}</ref> Во студијата на стаорци, оралното ингестија на соли на никел растворливи во вода може да предизвика перинатални ефекти на смртност кај бремени животни.<ref>Springborn Laboratories Inc. (2000). “An Oral (Gavage) Two-generation Reproduction Toxicity Study in Sprague-Dawley Rats with Nickel Sulfate Hexahydrate.” Final Report. Springborn Laboratories Inc., Spencerville. SLI Study No. 3472.4.</ref> Дали овие ефекти се релевантни за луѓето е нејасно, бидејќи епидемиолошките студии на високо изложените женски работници не покажаа негативни ефекти на развојна токсичност.<ref>{{cite journal|pmid=16539171|year=2006|author1=Vaktskjold|first1=A|title=Genital malformations in newborns of female nickel-refinery workers|journal=Scandinavian Journal of Work, Environment & Health|volume=32|issue=1|pages=41–50|last2=Talykova|first2=L. V|last3=Chashchin|first3=V. P|last4=Nieboer|first4=E|last5=Thomassen|first5=Y|last6=Odland|first6=J. O|doi=10.5271/sjweh.975}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=18365800|year=2008|author1=Vaktskjold|first1=A|title=Spontaneous abortions among nickel-exposed female refinery workers|journal=International Journal of Environmental Health Research|volume=18|issue=2|pages=99–115|last2=Talykova|first2=L. V|last3=Chashchin|first3=V. P|last4=Odland|first4=Jon Ø|last5=Nieboer|first5=E|doi=10.1080/09603120701498295}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=18165195|year=2007|author1=Vaktskjold|first1=A|title=Small-for-gestational-age newborns of female refinery workers exposed to nickel|journal=International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health|volume=20|issue=4|pages=327–38|last2=Talykova|first2=L. V|last3=Chashchin|first3=V. P|last4=Odland|first4=J. O|last5=Nieboer|first5=E|doi=10.2478/v10001-007-0034-0}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=18655106|year=2008|author1=Vaktskjold|first1=A|title=Maternal nickel exposure and congenital musculoskeletal defects|journal=American Journal of Industrial Medicine|volume=51|issue=11|pages=825–33|last2=Talykova|first2=L. V|last3=Chashchin|first3=V. P|last4=Odland|first4=J. O|last5=Nieboer|first5=E|doi=10.1002/ajim.20609}}</ref>
 
Луѓето можат да бидат изложени на никел на работното место со вдишување, голтање и контакт со кожа или око. [[Дозволена граница на изложеност]]) на работното место од 1&nbsp;mg/m<sup>3</sup> по 8-часовен работен ден, со исклучок на никел карбонил.[[Националниот институт за безбедност и здравје при работа]] (NIOSH) ја одредил [[препорачаната граница на изложеност]] (REL) од 0.015&nbsp;mg/m<sup>3</sup> по 8-часовен работен ден.На 10&nbsp;mg/m<sup>3</sup>, никелот е [[IDLH | веднаш опасен за животот и здравјето]].<ref>{{cite web|title = CDC – NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards – Nickel metal and other compounds (as Ni)|url = https://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0445.html|website = www.cdc.gov|accessdate = 2015-11-20}}</ref>[[Никел карбонил]] [{{Chem|Ni(CO)|4|}}] е екстремно токсичен гас. Токсичноста на металните карбонили е функција и на токсичноста на металот и на гаснењето на [[јаглерод моноксидот]] од карбонилните функционални групи; Никел карбонилот исто така е експлозивен во воздухот.<ref>{{cite book|author=Stellman, Jeanne Mager |title=Encyclopaedia of Occupational Health and Safety: Chemical, industries and occupations|url=https://books.google.com/books?id=nDhpLa1rl44C&pg=PT133|accessdate= January 9, 2012 |date=1998|publisher=International Labour Organization|isbn=978-92-2-109816-4|pages=133–}}</ref><ref>{{cite journal|journal=Clinical Toxicology|date = 1999|volume = 37|issue = 2|pages =239–258| title =Nickel|first1=Donald G.|last1=Barceloux|first2= Donald |last2= Barceloux|doi =10.1081/CLT-100102423|pmid =10382559}}</ref>
 
[[Сензитизација (имунологија)|Чувствителни]] поединци можат да покажат контакт со кожата [[алергија на никел (никел алергиски контактен дерматит) | алергија на никел]] познат како контакт [[дерматитис]].Високо чувствителни индивидуи, исто така, можат да реагираат на храна со висока содржина на никел.<ref name=aad/> Чувствителноста кон никелот, исто така, може да биде присутна кај пациенти со [[Dyshidrosis | pompholyx]]. <ref>{{cite journal |journal=Contact Dermatitis |date=2007 |volume=57 |issue=5 |pages=287–99 |title= The epidemiology of contact allergy in the general population—prevalence and main findings |author=Thyssen J. P. |author2=Linneberg A. |author3=Menné T.|author4=Johansen J. D. |doi=10.1111/j.1600-0536.2007.01220.x |pmid=17937743}}</ref> Никел е најстариот потврден контактен алерген во светот, делумно поради неговата употреба во накит за [[прободено уво]].Никелските алергии кои влијаат врз прободените уши често се обележани со нервозна, црвени кожа. Многу обетки сега се направени без никел или никел со ниско ослободување.<ref>[http://www.nipera.org/WorkplaceGuide/ToxicityOfNickelCompounds/NickelAlloys/DermalExposureNickel%20Alloys.aspx Dermal Exposure: Nickel Alloys] Nickel Producers Environmental Research Association (NiPERA), accessed 2016 Feb.11</ref> за решавање на овој проблем. Дозволената количина во производите кои ја поврзуваат човечката кожа сега е регулирана од [[Европската унија]]. Во 2002 година, истражувачите откриле дека никелот што го издаваат монетите од 1 и 2 евра е далеку повеќе од тие стандарди.Ова се верува дека е резултат на галванска реакција.<ref>{{cite journal|first = O.|last = Nestle|last2=Speidel|first2=H.|last3=Speidel|first3=M. O.|title = High nickel release from 1- and 2-euro coins|journal=Nature|volume = 419|issue = 6903|page = 132|date = 2002|pmid = 12226655|doi = 10.1038/419132a|bibcode = 2002Natur.419..132N }}</ref> Никел беше прогласен за [[алерген на годината]] во 2008 година од страна на Американското здружение за контактни дерматити.<ref>{{cite web| url =http://www.nickelallergyinformation.com/2008/06/nickel-named-2008-contact-alle.htm| archiveurl =https://web.archive.org/web/20090203033929/http://www.nickelallergyinformation.com/2008/06/nickel-named-2008-contact-alle.htm| archivedate =2009-02-03|title = Nickel Named 2008 Contact Allergen of the Year| date = June 3, 2008|author=Dow, Lea |website=Nickel Allergy Information}}</ref> Во август 2015 година, Американската академија за дерматологија усвои изјава за позицијата за безбедноста на никелот: "Проценките покажуваат дека контактниот дерматит, кој вклучува сензитизација на никел, изнесува приближно 1.918 милијарди долари и влијае на речиси 72,29 милиони луѓе".<ref name=aad>[https://www.aad.org/Forms/Policies/Uploads/PS/PS-Nickel%20Sensitivity.pdf Position Statement on Nickel Sensitivity]. American Academy of Dermatology(August 22, 2015)</ref>
 
Извештаите покажуваат дека и никел-индуцираната активација на индуцибилен фактор на хипоксија (HIF-1) и до-регулирање на гени кои индуцираат хипоксија се предизвикани од осиромашување на интрацелуларниот [[аскорбат]].Додавањето на аскорбат во медиумот за култура го зголеми нивото на интрацелуларниот аскорбат и ја промени стабилизацијата на ХИФ-1 и ХИФ-1α-зависна генска експресија.<ref>{{cite journal|first = k.|last = Salnikow|display-authors=4|author2=Donald, S. P. |author3=Bruick, R. K. |author4=Zhitkovich, A. |author5=Phang, J. M. |author6= Kasprzak, K. S. |title = Depletion of intracellular ascorbate by the carcinogenic metal nickel and cobalt results in the induction of hypoxic stress|journal=Journal of Biological Chemistry |volume = 279|pmid = 15271983|doi=10.1074/jbc.M403057200|issue = 39|pages = 40337–44 |date=September 2004}}</ref><ref>{{cite journal|first = K. K.|last = Das|last2= Das |first2=S. N. |last3=Dhundasi|first3=S. A.|title = Nickel, its adverse health effects and oxidative stress|journal=Indian Journal of Medical Research |volume = 128|pages = 117–131|date = 2008|pmid=19106437|url=http://www.icmr.nic.in/ijmr/2008/october/1005.pdf | format=PDF | accessdate= August 22, 2011 |issue = 4}}</ref>
Ред 310:
== Наводи ==
{{наводи}}
 
 
{{Компактна табела на периодниот систем на елементите}}
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Никел